Όταν η κρίση γίνεται αρμός ικανός να συνθέσει τις λέξεις, τότε γεννιέται ένα έργο τέχνης με είκοσι εφτά μικρά αφηγήματα. Είναι το νέο βιβλίο του συγγραφέα Χρήστου Γκίμτσα, «Ιστορίες της κρίσης», που κυκλοφόρησε σε ηλεκτρονική μορφή. Πρόκειται για είκοσι εφτά σύντομες ιστορίες «σαν βιαστικές ανάσες». Μια καταπληκτική ψυχογραφία της Ελλάδας, μια ηθογραφία, με ρεαλιστική καταγραφή των ηθών της σύγχρονης Ελλάδας και έκδηλα τα νατουραλιστικά στοιχεία.
Ήρωές του οι άνθρωποι της βιοπάλης, χειρώνακτες, συνταξιούχοι, αλλά και βιομήχανοι που πτώχευσαν ακόμη και παιδιά που αναγκάστηκαν να εργαστούν εγκαταλείποντας τις σπουδές. Άνθρωποι της στέρησης, νεόπτωχοι στην εποχή της αφθονίας, που δεν τολμούν να κάνουν όνειρα ή που τα όνειρά τους γρήγορα εξανεμίζονται. Άνθρωποι θρυμματισμένοι, που η φτώχεια τους εξαθλίωσε και παρά τις αντιξοότητες προσπαθούν να κρατηθούν στη ζωή. Άλλες φορές τα καταφέρνουν, άλλες όχι. Συχνά μαραίνονται και ξεπέφτουν ηθικά. Όλοι τους ανυπεράσπιστοι, βουτηγμένοι στην αβεβαιότητα, με πληγωμένη την αξιοπρέπεια. Ο άνθρωπος που πένεται. Αυτός είναι ο πρωταγωνιστής του βιβλίου.
Φαινομενικά έχουμε να κάνουμε με 27 αυτόνομες ιστορίες. Όλες μαζί ωστόσο αποτελούν ένα σύνολο με φόντο την κρίση της εποχής. Αυτή είναι και το στημόνι που δένει τις ιστορίες, η βάση πάνω στην οποία πλέκεται ο καμβάς. Οι ιστορίες ξετυλίγονται μπροστά μας σαν θεατρικές σκηνές. Τα μικρά αφηγήματα διαδέχονται το ένα το άλλο, για να γίνουν τελικά καθρέφτης μέσα στον οποίο αποτυπώνεται το πρόσωπο της σύγχρονης Ελλάδας. Ο συγγραφέας, οξυδερκής παρατηρητής, με μαστοριά τεχνίτη απεικονίζει σκηνές οικείες, με ήρωες ανθρώπους γνωστούς, που ζουν ανάμεσά μας, ίσως να είμαστε και εμείς οι ίδιοι… Οι χαρακτήρες, εντελώς ανάγλυφοι, μας συναρπάζουν με το δράμα ή την καλοτυχία τους.
Το κινητό, τα τσιγάρα, ο φραπές, το ξενυχτάδικο, η κακεντρέχεια της μικρής επαρχιακής κοινότητας, το κακό σύστημα υγείας, η αδιαφορία για καθετί εκτός της προσωπικής καλοπέρασης, η παγκοσμιοποίηση και πολλά άλλα θέματα αποτυπώνονται στο βιβλίο και σχολιάζονται με γλώσσα φυσική και λεξιλόγιο αβίαστο. Οι μικρές φράσεις, αν και καθημερινές, είναι γεμάτες λογοτεχνικότητα. Οι διάλογοι, λακωνικοί, υπερασπίζονται τα πρόσωπα που περιγράφουν. Τα εκφραστικά μέσα εντυπωσιάζουν με τη λογοτεχνική σαγήνη τους. Οι περιγραφές λιτές. Διαρκούν όσο το κλικ μιας φωτογραφικής μηχανής. Όμως καταφέρνουν να αναπαραστήσουν αριστοτεχνικά τις σιωπές, τα υπόρρητα συναισθήματα, τις τραγικές φιγούρες, τους ανθρώπινους χαρακτήρες. Ο αναγνώστης αισθάνεται ν’ ακουμπά με γυμνά δάχτυλα την πρόζα, την εικονογραφία.
«Κατά το εικός και το αναγκαίον» και η αφηγηματική ύλη. Περιορίζεται στα εντελώς απαραίτητα, εκείνα που θα περιγράψουν με αδρότητα τις καταστάσεις και τους δεσμούς των προσώπων. Το ύφος φυσικό και ανεπιτήδευτο, ενώ η τριτοπρόσωπη γραφή, αρωγός, τον καθιστά ικανό να δράσει από απόσταση, να κρίνει την πραγματικότητα και να προβεί σε ψυχολογική εμβάθυνση. Το στήσιμο της πλοκής, η ανάπτυξη των χαρακτήρων, το προφίλ των προσώπων, το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν οι ήρωες, όλα συνθέτουν ένα ρεαλιστικότατο αποτέλεσμα καθηλωτικό για τον αναγνώστη.
Σαν εθνική εικονογραφία το βιβλίο σκιαγραφεί τη σύγχρονη Ελλάδα. Δίχως προσωπείο, με παρρησία θαυμαστή ο συγγραφέας σκιαγραφεί τα κακώς κείμενα της ελληνικής κοινωνίας και σφαιρικότερα του κόσμου. Η τελευταία ιστορία αφήνει να ξεδιπλωθεί η πολιτική διάσταση του βιβλίου. Μιλά για πολιτικές δολοφονίες κρατών προς όφελος των ισχυρών, για αναδιανομή του πλούτου και συμφωνία νέας δουλείας, για φθηνή εργασία, παγκοσμιοποίηση, διασπορά φόβου, παραπληροφόρηση. «Τα πρόβατα και οι λύκοι». «Ο απόλυτος πλούτος εναντίον της απόλυτης φτώχειας».
Η ανθρωπότητα θα αντεπιτεθεί με τις αξίες του Διαφωτισμού και της Δημοκρατίας, του Επίκουρου, της Αντιγόνης, του Γκαίτε, της αλληλεγγύης, του ανθρωπισμού. Το λογοτεχνικό εύρημα της τελευταίας ιστορίας με την εμπλοκή των κινητών τηλεφώνων και την εικόνα του γέρου με το χαρτοφύλακα που κρατά σαν φυλαχτό, κειμήλιο μιας άλλης εποχής, τις αξίες που οικοδόμησαν και στήριξαν τον πολιτισμό, κλείνει υπέροχα τις «Ιστορίες της κρίσης», μιας κρίσης που πλήττει όχι μόνο τη χώρα μας αλλά και τον κόσμο ολόκληρο.
Το βιβλίο κατατάσσεται στα υπέροχα αναγνώσματα και συστήνεται ανεπιφύλακτα ως μια σπουδαία λογοτεχνική πρόταση σε κάθε σοβαρό και απαιτητικό φιλαναγνώστη. Ο συγγραφέας και γιατρός Χρήστος Γκίμτσας αποτόλμησε μια λεπτή χειρουργική επέμβαση στα προβλήματα του καιρού μας, βάζοντας βαθιά το νυστέρι στον ανθρώπινο πόνο. Και πέτυχε.
_
γράφει η Φιλόλογος Λίλια Τσούβα
–
–
0 Σχόλια