Η Γιώτα Κριλή γεννήθηκε στο Κεραστάρι Αρκαδίας και μετανάστευσε στην Αυστραλία το 1959. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ με πτυχίο φιλολογίας και δίπλωμα παιδαγωγικής. Το διάστημα 2013-2016 κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Pteroti House η τριλογία της «Μονοπάτια της ελευθερίας» που αφορά τη μυθιστορηματική αναπαράσταση της νεότερης ελληνικής Ιστορίας από την Επανάσταση του 1821 ως το τέλος του 19ου αιώνα. Τρία βιβλία, τρεις περίοδοι: στις Καταβολές περιγράφονται τα γεγονότα της Επανάστασης του 1821 ως την άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια, στο Κυπαρισσόμηλο αναπαριστώνται τα οθωνικά χρόνια και στο Κυκλάμινο τα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α΄. Άνθρωποι, γεγονότα, τόποι ξετυλίγονται σε αυτήν την αξιομνημόνευτη εποποιία που πρέπει να διαβάσει κάθε Έλληνας.
- ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ
Ένα πυκνογραμμένο κείμενο γεμάτο με ιστορικές πληροφορίες, μύθους και παραδόσεις της ελληνικής ψυχής, πιστότητα στην ατμόσφαιρα, την εποχή και τη νοοτροπία της εποχής. Η συγγραφέας διάλεξε να παρακολουθήσει τις ζωές των κατοίκων του Αηδονοχωρίου στην Πελοπόννησο, από όπου και ξεκίνησε η Επανάσταση, να μας φέρει κοντά σε άντρες και γυναίκες που πολέμησαν, μόχθησαν, δραπέτευσαν, απήχθησαν, παλουκώθηκαν, αγωνίστηκαν, απορρίφτηκαν, απογοητεύτηκαν, δυσανασχέτησαν.
Η κυρία Κριλή είναι πολύ καλή στο να μπλέκει τη μυθοπλασία με την Ιστορία. Δε δίνει βάρος στα ιστορικά γεγονότα για να αναλυθεί σε εξαντλητικές και κουραστικές λεπτομέρειες, προτιμάει να φτάνει ο απόηχος των γεγονότων στους ταπεινούς και φτωχούς αλλά γενναίους χαρακτήρες της και να συζητάνε τα αίτια και τις συνέπειες με γλώσσα προφορική, καλοδουλεμένη και μεστή.
Ένα μειονέκτημα του βιβλίου είναι το γεγονός ότι δεν πρόλαβα να γνωρίσω καλά τους χαρακτήρες, γιατί ελλείπει η περιγραφή τους (εσωτερική και εξωτερική) ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει προεργασία για τη σκηνή που θα ακολουθήσει. Χωρίς να είναι μπερδεμένο, το κείμενο μεταπηδά από τη μια περιοχή στην άλλη, από το ένα σπίτι στο άλλο για να ξεδιπλωθούν τα γεγονότα, λες και υπάρχει αγώνας εναντίον του χρόνου, να προλάβουμε δηλαδή να γράψουμε όλα αυτά που θέλουμε πριν τελειώσουν οι σελίδες. Ξεκίνησα να κρατάω σημειώσεις για τις οικογενειακές και φιλικές σχέσεις μεταξύ των πρωταγωνιστών, σύντομα όμως τα παράτησα. Η έλλειψη συνοχής και εμφανών δεσμών δε με έκαναν να βαρεθώ ή να απογοητευτώ, ακριβώς γιατί η δράση που εκτυλίσσεται και όλα τα πλεονεκτήματα του βιβλίου που ανέφερα ανωτέρω ήταν αρκετά για να επικεντρωθώ στην εξέλιξη της υπόθεσης. Άλλωστε, επιλογή της συγγραφέως είναι σε κάθε βιβλίο της τριλογίας να φωτίζονται και διαφορετικοί άνθρωποι από διαφορετικούς τόπους, επομένως δεν υπάρχει συνέχεια των εκάστοτε πρωταγωνιστών στον χρόνο, κάτι που βοηθάει στην εύκολη παρακολούθηση από τον αναγνώστη.
Συγκινήθηκα πάρα πολύ από το πρώτο βιβλίο και λόγω των ανατροπών στις ζωές των κατοίκων του Αηδονοχωρίου αλλά και λόγω των δύσκολων καταστάσεων που ζήσαμε ως κράτος στην εξέγερση της Ελληνικής Επανάστασης. Πολλά περιστατικά είτε δεν τα γνώριζα είτε αγνοούσα τη σημασία τους για τη μετέπειτα πορεία της εθνεγερσίας. Η «αδίστακτη» και αντικειμενική κυρία Κριλή ξεδιπλώνει όλα τα σκοτεινά και φωτεινά γεγονότα της νεότερης πορείας μας στον χρόνο. Φτωχοί και αγράμματοι αγρότες και τεχνίτες δίνουν τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας ενώ φρακοφορεμένοι και κοτζαμπάσηδες, τυφλωμένοι από τον εγωισμό τους και τα οφίκια βάζουν εμπόδια στην απελευθέρωση, αρπάζουν «βάσει νόμων», πλουτίζουν χωρίς να έχουν μπαρουτοκαπνιστεί. Σκηνές και επιστολές αυθεντικές, αντλημένες από την πλούσια βιβλιογραφία που παραθέτει η συγγραφέας στο τέλος του εκάστοτε βιβλίου, δειχνουν τη στενομυαλιά και το κακό που προξενείται από αυτήν σε δύσκολες και κρίσιμες στιγμές. Αναρίθμητοι αιματηροί εμφύλιοι τη στιγμή που ο Ιμπραήμ αλωνίζει στην Πελοπόννησο, αγωνιζόμενος να σώσει ό,τι μπορεί από τα χαμένα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Φιλέλληνες που καταφτάνουν γεμάτοι ιδανικά και ιδεώδη για την επανάσταση πεθαίνουν ή επιστρέφουν στην Ευρώπη απογοητευμένοι, οι Μεγάλες Δυνάμεις, που στην αρχή της Επανάστασης δεν ήθελαν να τα βάλουν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, μετά τις πρώτες επιτυχίες αρχίζουν να εκμεταλλεύονται την κατάσταση, προσφέροντας κι άλλη διχόνοια στο διχοτομημένο κράτος, μύλος! Και στο τέλος που έρχεται ο Καποδίστριας ως σωτήρας, με το που καταργεί τα αποτελέσματα της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης αμέσως να τον λοιδωρήσουν. Σηκώνω τα χέρια ψηλά με αυτό το ελληνικό έθνος!
- ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΜΗΛΟ
Στο δεύτερο βιβλίο της τριλογίας γνωρίζουμε τους ανθρώπους του Πεταλοχωρίου της Πελοποννήσου και τα δεινά της Ελλάδας από τον Καποδίστρια ως τη βασιλεία του Όθωνα. Με ένα πολύ συγκινητικό σημείωμα, η συγγραφέας εξηγεί γιατί δε συνεχίζει την ιστορία των πρωταγωνιστών των «Καταβολών»: «Έπειτα από τόσες δοκιμασίες και ταλαιπωρίες που είχαν υποστεί δεν είχα την καρδιά να τους υποβάλλω και σε κείνες που έμελλε να φέρει η μοναρχία» (σελ. 7).
Στο «Κυπαρισσόμηλο» λοιπόν, η ερευνητική σκαπάνη της συγγραφέως φέρνει στο φως μελανές και λαμπερές σελίδες της νεότερης ελληνικής Ιστορίας: τις προσδοκίες και τις ελπίδες της άφιξης ενός Κυβερνήτη, τα εγωιστικά αίτια που οδήγησαν στη δολοφονία του, τον διχασμό που έφεραν στον κόσμο τα μέτρα που προσπάθησε να πάρει για την ορθοπόδηση του ελληνικού κράτους, ειδικά ως προς το μοίρασμα των γαιών και την αναγνώριση της προσφοράς των αγωνιστών στην Απελευθέρωση (Χριστέ μου, πόσοι εμφύλιοι από στενομυαλιά!), την άφιξη του Όθωνα, το ανερυθρίαστο χέρι που έβαλαν βαθιά οι «προστάτιδες» δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας, η σκληρή Αντιβασιλεία, η απόλυτη μοναρχία του Όθωνα, το ματωμένο Σύνταγμα του 1844, η υπόθεση Πατσίφικο και άλλα.
Η γραφή και το στυλ παραμένουν ίδια, η ακριβοδίκαιη ματιά της Κριλή φωτίζει τα πάντα, αν και το μειονέκτημα της αφήγησης παραμένει: νέοι ήρωες, νέοι χαρακτήρες, νέες ιστορίες, που και πάλι δεν μπόρεσα να τις παρακολουθήσω όσο θα ήθελα. Επαναλαμβάνω όμως ότι αυτό σε τίποτα δεν εμποδίζει την ανάγνωση και την απόλαυση αυτού του λυρικού κειμένου, που είναι γεμάτο Ιστορία, τεκμηριωμένα γεγονότα, ντοκουμέντα και ταυτόχρονα ηθογραφία, ντοπιολαλιά, αυθεντική απεικόνιση των καιρών και των νοοτροπιών. Με μεγάλη μου χαρά διαπιστώνω ότι το ιστορικό υλικό που γιγαντώνεται, η συγγραφέας το χρησιμοποιεί με μαεστρία και όχι εις βάρος της αφήγησης ή δυσκολεύοντας τον αναγνώστη. Οι λέξεις της, οι περιγραφές της, ο χειρισμός της πλοκής είναι άριστα δουλεμένα και ο αναγνώστης ταξιδεύει από την αρχή ως το τέλος του βιβλίου στα δύσκολα, δανεικά χρόνια της εποχής του Όθωνα.
Θα σταθώ ιδιαίτερα στη σκηνή του βιασμού μιας δυναμικής κοπέλας, η οποία αναπτύχθηκε με εξαιρετική γραπτή δεινότητα, μιας και καταγράφονται και η δύναμή της να καταγγείλει το γεγονός και τα πρακτικά της δίκης και η τελική δικαίωσή της. Επίσης, μου ήταν αδύνατον να μη δακρύσω με την κατάπτυστη δίκη του Κολοκοτρώνη και την αντίρρηση των Πολυζωίδη και Τερτσέτη να υπογράψουν την καταδίκη του, επεισόδια γνωστά μεν, δοσμένα απαράμιλλα δε. Το βιβλίο κλείνει με την ελπίδα οι Δυνάμεις σύντομα να αφήσουν την Ελλάδα στην ησυχία της, να κουνήσει μόνη της την κονίστρα της προσωπικής της Ιστορίας.
- ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ
Στο τελευταίο βιβλίο της τριλογίας γνωρίζουμε τους κατοίκους των χωριών της Γούρνας Πελοποννήσου αλλά και της Αθήνας, μιας και κάποιοι χαρακτήρες ταξιδεύουν ως εκεί για να βρουν δουλειά και να ριζώσουν. Σε αυτό το βιβλίο ξετυλίγονται όλα τα πρόσφατα δεινά της ελληνικής ιστορίας: ληστοκρατία, το ζήτημα των εθνικών γαιών, η τεράστια διχόνοια μεταξύ τρικουπικών και δεληγιαννικών, η φούσκα των μετοχών της Λαυρεωτικής, οι απάτες του ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού, η σφαγή στο Δήλεσι, τα κλάματα των δημοσίων υπαλλήλων στη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος, ο ατυχής πόλεμος του 1897, το κρητικό ζήτημα, η βασιλεία του Γεωργίου Α΄ και η έντονη ανάμιξη του Παλατιού στις εσωτερικές υποθέσεις, χιλιάδες γεγονότα που με έκαναν να αναρωτηθώ πώς καταφέραμε να εισέλθουμε στον 20ό αιώνα ως ενιαίο κράτος.
Η συγγραφέας έχει βελτιώσει ακόμη περισσότερο τη γραφή της, μιας και κατάφερα επιτέλους να παρακολουθήσω, έστω και με τη βοήθεια κάποιων σημειώσεων, τις περιπέτειες των κεντρικών χαρακτήρων και μέσα από τη ζωή τους να απολαύσω τραγούδια του γάμου και της ταφής, ήθη και έθιμα ξεχασμένα σήμερα ή όχι και τόσο ευρύτατα διαδεδομένα, νοοτροπίες και αντιλήψεις που σπανίζουν πια στις μέρες μας και κάποτε ανασύσταιναν ολόκληρη πολιτεία. Κλάμα και γέλιο ταυτόχρονα, σοφή επιλογή χαρακτήρων μέσω των οποίων ξετυλίγονται τα γεγονότα των τελευταίων χρόνων του 19ου αιώνα στο ελληνικό κράτος, μια ανάσα πριν απελευθερωθεί η βόρεια Ελλάδα και το Αιγαίο πέλαγος. Ανατροπές στην ιστορία, ατσάλωση των ηρώων και των ηρωίδων του μυθιστορήματος από γεγονότα οικογενειακά, κοινωνικά, ιστορικά, πολιτικά. Και η ιστορία ολοκληρώνεται με την εμφάνιση του Αηδονοχωρίου που γνώρισα στο πρώτο βιβλίο. Ένας κύκλος κλείνει, της συγγραφέως που έκανε το χρέος της κι ενημέρωσε σωστά τους αναγνώστες της, ένας νέος ανοίγει, αυτός της ελληνικής Ιστορίας του 20ού αιώνα.
Σε γενικές γραμμές η τριλογία «Μονοπάτια της ελευθερίας» είναι ένας ύμνος στην ελευθερία, την αντρεία, το πείσμα, την ενότητα και την ατσάλωση του ελληνικού γένους, που παρά τα μύρια όσα προβλήματα αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει παραμένει ενιαίο, δυνατό και αδιάσπαστο. Η συγγραφέας, με μελετημένη έρευνα πολλών χρόνων, μεταλαμπαδεύει όλα τα σημαντικά γεγονότα του 19ου αιώνα που βοήθησαν στη σύσταση και ανάπτυξη ενός κράτους, τα εμπλουτίζει με πλήθος λαογραφικών λεπτομερειών, τα στολίζει με όμορφους διαλόγους και τα σεργιανάει στη ρούγα της λογοτεχνίας φορώντας τους ό,τι εκλεκτότερο μπόρεσε να βγάλει από μέσα της, ποτισμένη με αγάπη για το ελληνικό στοιχείο.
Όλα αυτά τα γράφω ευσυγκίνητος ων γιατί όπως ανέφερα και στην αρχή, η κυρία Κριλή ζει και εργάζεται στην Αυστραλία και τα βιβλία της κυκλοφορούν στα ελληνικά μόνο στη μακρινή αυτήν ήπειρο. Η φροντίδα, η επιμέλεια, η αγάπη, ο σεβασμός που δείχνει στα κείμενά της και την ιστορία που αναπαριστούν είναι ανυπέρβλητα στοιχεία που με συγκίνησαν από την αρχή. Εύχομαι ολόθερμα σύντομα να τα απολαύσουμε και από έναν ελληνικό εκδοτικό οίκο!
Τα βιβλία κυκλοφορούν από τον εκδοτικό οίκο Pteroti House, δεν έχουν ούτε ένα τυπογραφικό ή ορθογραφικό λάθος και είναι διαθέσιμα προς πώληση μέσω του site του εκδοτικού οίκου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ: http://www.yotakrili.com/book-orders.html
Θα ήθελα να ευχαριστήσω δημόσια την ίδια τη συγγραφέα για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε και μου έστειλε τα βιβλία για να της πω τη γνώμη μου και τον κύριο Γεώργιο Αθανασιάδη, δικηγόρο στο Σίδνεϊ, που υπήρξε ο συνδετικός κρίκος με τη συγγραφέα και δοκίμασα κι εγώ λίγο από αυτό το λυρικό χριστόψωμο. Να είστε καλά!
0 Σχόλια