Μίκης Θεοδωράκης – Κώστας Γουλιάμος
ΣΤΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΜΟΝΙΑΣ
Ο Μίκης Θεοδωράκης, όπως δεν τον έχουμε ξανακούσει ή διαβάσει, σε μια εκ βαθέων συζήτηση με τον πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου Κώστα Γουλιάμο.
Με αναφορές σε κοινωνικά και καλλιτεχνικά κινήματα, σε μεγάλα πνεύματα και φιλοσοφικά ρεύματα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι δύο συνομιλητές αναζητούν μέσα από τη διαλεκτική της αρμονίας, το «μονοπάτι προς το μέλλον» σε όλες τις πτυχές του βιόκοσμου. Όπως σημειώνει στο βιβλίο ο μεγάλος μας συνθέτης, «σήμερα με τη επικράτηση της λογικής επί της ψυχής οδηγηθήκαμε στο χάος. Όμως πλησιάζει η ώρα της ψυχής. Ψυχή είναι η ιδιότητα του ανθρώπου να γεννά πνευματικά έργα χάρη στα οποία νικά τον θάνατο».
Στη «Διαλεκτική της Αρμονίας» κυριαρχεί, όχι μόνο στη συζήτηση αλλά και σε όλα τα επιμέρους κεφάλαια, το αναλυτικό-κριτικό και αντικομφορμιστικό πνεύμα και, παράλληλα, η συμπαντική κοσμοθεωρία του Μίκη Θεοδωράκη, με επίκεντρο την έννοια της Μοναδικότητας: Η «μετάβαση από τη Διαφορετικότητα στη Μοναδικότητα» του Μίκη, γράφει στο επίμετρο του βιβλίου ο Κ. Γουλιάμος, «γίνεται ένα ευάγωγο κίνημα». Έχει μια κινηματική ιδιότητα που –κατά τον πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου– συνδέεται με τη “λογική της φαντασίας”.
Η σκέψη και το έργο του Μίκη μας βοηθά «να ξαναμιλήσουμε αληθινά μέσα από τη Μοναδικότητα, του εσωτερικού κόσμου» και, ταυτόχρονα, μας υπενθυμίζει «την ανάγκη του πάθους, της φαντασίας και του συναισθήματος», σημειώνει σε ένα από τα κεφάλαια της «Διαλεκτικής της Αρμονίας» ο Κ. Γουλιάμος.
«Τα στοιχεία του πολιτισμού και της ειρήνης αποτελούν πάντοτε τις ενοποιητικές και ολοποιητικές δυνάμεις για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Δυνάμεις, ωστόσο», εξηγεί στα κεφάλαια του βιβλίου ο Κ. Γουλιάμος, «που κατά τον Θεοδωράκη, βρίσκονται στον πυρήνα της συμπαντικής αρμονίας και της Μοναδικότητας του εσωτερικού κόσμου».
«Έζησα μόνος, περιχαρακωμένος πίσω από τα έργα και τις ιδέες μου, αντιμετωπίζοντας συχνά φαρμακερά βέλη που όμως δεν ήταν ικανά να κλονίσουν την πνευματική μου γαλήνη», εκμυστηρεύεται ο Μίκης Θεοδωράκης στο διάλογό του με τον Κώστα Γουλιάμο.
Και οι δύο πάντως συγγραφείς «στη Διαλεκτική της Αρμονίας» θεωρούν πως μουσική, φιλοσοφία, καθημερινότητα, πολιτική και, γενικά, όλες οι εκφάνσεις του πνευματικού, πολιτισμικού και κοινωνικού βίου συνδέονται με τον λόγο. Ειδικότερα, ο Κ. Γουλιάμος αναφέρεται στην πολυτροπική αρμονία του μεγάλου μας συνθέτη, πιστεύοντας πως «με την αναζήτηση της αρμονίας, η Ηθική – ως αντίληψη και ως πράξη -, αποτελεί ενιαίο σύνολο. Είναι πεποίθηση και ταυτόχρονα ευθύνη».
