γράφει η Ανθή Γιάγκα

Ο Ντέιβιντ Κέπες, καθηγητής κριτικής της λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και παρουσιαστής εβδομαδιαίας εκπομπής για τον πολιτισμό είναι ο ήρωας του Ζώου που ξεψυχά, ενός από τα όχι και τόσο δημοφιλή έργα του Ροθ, (ένας νέος αναγνώστης του είναι μάλλον προτιμότερο να ξεκινήσει τη γνωριμία μαζί του με κάποιο άλλο βιβλίο του) αλλά απ’ αυτά που προκάλεσαν αρκετό ενδιαφέρον, τόσο, ώστε το 2008 να γυριστεί και ταινία βασισμένη σ’ αυτό με πρωταγωνιστές τον Μπεν Κίνγκσλεϊ και την Πενέλοπε Κρουζ.

Ο Κέπες με όλη τη γοητεία που του προσδίδει η θέση του καθηγητή και του διάσημου παρουσιαστή ζει ως ένας απόλυτα απελευθερωμένος άνθρωπος. Έχοντας διακόψει τους οικογενειακούς δεσμούς ήδη σε νεαρή ηλικία χωρίζοντας τη γυναίκα του, προσπαθώντας βέβαια να διατηρήσει και μια ισορροπημένη σχέση με το γιο του, επιδίδεται σε εφήμερες σεξουαλικές σχέσεις, κυρίως με τις φοιτήτριές του, τις οποίες, όπως ο ίδιος φροντίζει να ξεκαθαρίσει από την αρχή της αφήγησης, ‘’ξεδιαλέγει’’ ήδη από το πρώτο μάθημα, αποφασίζοντας ποια θα είναι τα ‘’θηράματά’’ του για τη χρονιά που θα ακολουθήσει.

Στα εξηνταδύο του γνωρίζει την εικοσιτετράχρονη Κονσουέλα, φοιτήτριά του και αυτή και κόρη εύπορων Κουβανών μεταναστών. Ο Κέπες, ο άντρας που μέχρι τότε είχε τον απόλυτο έλεγχο επί των συναισθημάτων του, ξαφνικά συγκλονίζεται από την Κονσουέλα, αισθάνεται να πνίγεται από τη ζήλεια κι ο μεγάλος του φόβος είναι ένας: οι νεότεροι άνδρες που γίνονται με μιας πιθανοί αντίζηλοι και επίδοξοι εραστές της Κονσουέλα. Όλοι έτοιμοι να του την αρπάξουν μέσα από τα χέρια. Τα γηρατειά εισβάλουν πια στη ζωή του καθηγητή, που αν και νιώθει ακόμη πως το σώμα του διατηρεί ένα κάποιο σφρίγος, καταλαβαίνει πως η αλλοτινή του νεότητα τον εγκαταλείπει. Κι αυτό το συναίσθημα βέβαια εντείνεται, όταν πια η Κονσουέλα φεύγει από δίπλα του. Ο Κέπες απλά δε μπορεί να την ξεπεράσει.

Θα μπορούσε το ζώο που ξεψυχά να είναι το ανθρώπινο σώμα, αυτό που με τα χρόνια χάνει σε ρώμη και ομορφιά, εν προκειμένω το σώμα του Ντέιβιντ Κέπες;  Φυσικά και ναι, αν οχτώ χρόνια μετά το χωρισμό δεν επέστρεφε η Κονσουέλα ζητώντας παρηγοριά από τον παλιό της σύντροφο. Η Κονσουέλα χτυπημένη από τον καρκίνο, χωρίς να ξέρει αν πρόκειται να ζήσει ή όχι και γνωρίζοντας πως σύντομα θα χάσει το στήθος της, το ωραιότερο γι’ αυτή μέρος του σώματός της. Η φθαρτότητα του ανθρωπίνου σώματος μετατοπίζεται τώρα πια σε ένα άλλο επίπεδο.

Η νουβέλα του Ροθ είναι πράγματι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα. Ίσως στις πρώτες σελίδες να σκεφτεί κάποιος πως θα εξελιχθεί σε ένα ακόμη πολυφορεμένο θέμα: ο σκληρός και ανεξάρτητος άνδρας που ερωτεύεται και τελικά αλλάζει όλη του η ζωή. Ο Ροθ γρήγορα αφήνει να φανεί πως σε καμία περίπτωση δεν επικεντρώνεται εκεί, καθώς καταπιάνεται και με ζητήματα που έμμεσα ή άμεσα δένουν με τη βασική ιστορία. Σ’ αυτό βοηθάει το γεγονός πως ο Ροθ προτίμησε την πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Ο καθηγητής Κέπες διηγείται απευθυνόμενος σε κάποιο πρόσωπο, του οποίου η ταυτότητα δεν αποκαλύπτεται, τη σχέση του με την Κονσουέλα, ανακαλώντας όχι μόνο τα συναισθήματά του αλλά και γεγονότα από τη ζωή του πριν απ’ αυτή, μνήμες από την παιδική του ηλικία και κάνει  σύντομες αλλά καίριες αναφορές στην αμερικανική κοινωνία, κυρίως των δεκαετιών του ‘60-’70 και την σεξουαλική απελευθέρωση που έλαβε χώρα τότε με ό,τι αυτό συνεπαγόταν και για τις προσωπικές του επιλογές και εμπειρίες.

Για το Ζώο που ξεψυχά, πολλοί αμερικανοί κριτικοί λογοτεχνίας και αρθρογράφοι διατύπωσαν την άποψη πως ο Ροθ ρέπει σ’ αυτό του έργο προς το μισογυνισμό, κυρίως εξαιτίας του τρόπου που παρουσιάζει τον κεντρικό ήρωα, καθηγητή Κέπες, σαν έναν ανελέητο δηλαδή κυνηγό και τις φοιτήτριές του σαν άβουλα όντα που δε μπορούν να του αντισταθούν. Πέρα απ’ αυτό όμως, κι οποιοδήποτε άλλο ελάττωμα μπορεί κάποιος να αποδώσει στο έργο αυτό του Ροθ, πρόκειται σίγουρα για ένα ξεχωριστό ψυχογράφημα, μια βαθιά ενδοσκόπηση στις ψυχολογικές διακυμάνσεις του κεντρικού ήρωα. Αυτό και μόνο το χαρακτηριστικό είναι αρκετό, για να κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Αρκετά καλογραμμένη, με έξυπνες σκέψεις, προβοκατόρικη θεματολογία, μα σίγουρα όχι αισιόδοξη, η νουβέλα του Ροθ είναι μια καλή πρόταση για όποιον θέλει να ασχοληθεί με το έργο του.