Ονοματοποίηση
Έκθεση Γ΄ Λυκείου
–
Το όνομα και οι αντωνυμίες, στο πλαίσιο της οργάνωσης του μηνύματος, επιτελούν ορισμένες συντακτικές λειτουργίες (υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο, προσδιορισμοί). Συχνά όμως ο ομιλητής, για τις ίδιες αυτές λειτουργίες αισθάνεται την ανάγκη να χρησιμοποιήσει, αντί ονόματος ή αντωνυμίας, οποιοδήποτε άλλο στοιχείο της γλώσσας. Ο μηχανισμός ο οποίος επιτρέπει αυτή την ευελιξία στη γλώσσα, εμπλουτίζοντας σημαντικά τις επικοινωνιακές δυνατότητες, καλείται ονοματοποίηση. Για παράδειγμα, η ακόλουθη πρόταση δηλώνει ένα πλήρες μήνυμα:
Οι τιμές θα αυξηθούν εξαιτίας της κρίσης του πετρελαίου.
Προκειμένου να χρησιμοποιήσει το μήνυμα αυτό ως όρισμα (υποκείμενο) ενός ρήματος, ο ομιλητής έχει τις εξής δυνατότητες:
– Το ότι οι τιμές θα αυξηθούν εξαιτίας της κρίσης του πετρελαίου φοβίζει την κυβέρνηση.
– Η επικείμενη αύξηση των τιμών εξαιτίας της κρίσης του πετρελαίου φοβίζει την κυβέρνηση.
Στα παραδείγματα αυτά το νέο μήνυμα εμπεριέχει το μήνυμα της αρχικής πρότασης ως όρισμα. Στο πρώτο παράδειγμα, ένα στοιχείο που δεν ανήκει στην κατηγορία του ονόματος (μια ολόκληρη πρόταση), χάρη στην πρόταξη του ουδέτερου οριστικού άρθρου το εμφανίζεται στο συντακτικό περιβάλλον στο οποίο εμφανίζονται τα ονόματα και λειτουργεί ως υποκείμενο. Στην περίπτωση αυτή έχουμε το φαινόμενο της κυρίως ονοματοποίησης (συντακτική ονοματοποίηση).
Στο δεύτερο παράδειγμα ο ομιλητής, κατά την οργάνωση του μηνύματός του, επιλέγει αντί του ρήματος αυξάνομαι (θα αυξηθούν) το ονοματικό παράγωγό του (αύξηση). Επιλέγει δηλαδή μια διαφορετική στρατηγική επικοινωνίας, η οποία του επιτρέπει να επικεντρωθεί σε ένα όνομα (αύξηση) αντί σε ένα ρήμα (αυξάνομαι). Καταχρηστικά και αυτό το φαινόμενο μπορεί να χαρακτηριστεί ονοματοποίηση, ειδικότερα «λεξιλογική ονοματοποίηση», αν και ουσιαστικά δεν πρόκειται για ονοματοποίηση, εφόσον δεν έχουμε τη χρήση ενός «μη ονόματος» σε λειτουργία ονόματος, αλλά απλώς επιλογή ονόματος αντί ρήματος από την ίδια ρίζα. Καθώς η «λεξιλογική ονοματοποίηση» βασίζεται στον σχηματισμό λέξεων, έχει τους περιορισμούς ως προς την παραγωγικότητα και τις σημασιολογικές ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν το λεξιλόγιο.
Η ονοματοποίηση εξυπηρετεί τη δημιουργία ονομάτων με συντακτικά ή λεξιλογικά μέσα. Η βάση της ονοματοποίησης μπορεί να είναι ένα στοιχείο οποιασδήποτε κατηγορίας. Στα ακόλουθα παραδείγματα παρουσιάζεται η ονοματοποίηση του επιθέτου διπλανός-διπλανή-διπλανό και του συνδέσμου και.
– Μπορείς να χρησιμοποιήσεις το βιβλίο του διπλανού σου.
– Το και είναι ο συχνότερος σύνδεσμός.
Το προϊόν της ονοματοποίησης είναι στοιχείο με τα χαρακτηριστικά του ονόματος, δηλαδή στοιχείο που έχει αναφορά στον κόσμο της πραγματικότητας.
«Λεξιλογική ονοματοποίηση»
Για να δείτε ολόκληρο το άρθρο κλικ εδώ!
Για να δείτε όλα τα κριτήρια αξιολόγησης κλικ εδώ!
–