Η αίθουσα είναι κατάμεστη. Άνθρωποι κάθε ηλικίας. Άνθρωποι που νοιάζονται για τον συνάνθρωπο, που νοιάζονται να γίνουν και οι ίδιοι καλύτεροι.
Οι σημερινές ομιλίες έχουν σαν θέμα τις μειονοτικές ομάδες. Ανάμεσα στους ομιλητές, που οι περισσότεροι είναι καθηγητές πανεπιστημίων, κοινωνιολόγοι, νομικοί και ψυχολόγοι, είναι και η Αλίκη. Μια γυναίκα καλοστεκούμενη, που συμπληρώνει την πέμπτη δεκαετία της ζωής της. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμμετέχει στα κοινά, χωρίς να ανήκει σε κάποια κυβερνητική, εκπαιδευτική ή ανθρωπιστική ομάδα. Ξέρει πως το θέμα που έχει επιλέξει, για τους περισσότερους, είναι ταμπού. Και με τον συντονιστή και τους συνομιλητές που το συζήτησε, την είχαν αποτρέψει. Εκείνη, όμως, επέμεινε και σαν ήρθε η σειρά της ν’ ανέβει στο πόντιουμ, ήταν τόσο σίγουρη γι’ αυτό που είχε αποφασίσει.
Κοίταξε τον κόσμο κατάματα. Αν μπορούσε κι αν είχε χρόνο, θα ήθελε να διασταυρώσει το βλέμμα της με τον καθένα και την καθεμιά εκεί μέσα. Πήρε μια βαθιά ανάσα και με βραχνή, μα σταθερή φωνή άρχισε να διαβάζει:

«Καλησπέρα σας.
Συγχωρέστε με εκ των προτέρων αν φανούν επιθετικά αυτά που θα σας πω. Δεν έχω τέτοιο σκοπό. Αντίθετα. Θέλω να σας μιλήσω για ένα “πρόβλημα” που έχουμε δημιουργήσει εμείς, οι “ετεροκανονικοί” γονείς στα παιδιά μας. Άγνωστη λέξη. Τι σημαίνει ετεροκανονικοί; Όλοι εμείς που έχουμε γεννηθεί, μεγαλώσει και γαλουχηθεί στην οικογένεια, που αποτελείται από έναν πατέρα και μία μητέρα. Εμείς που φέραμε αυτά τα παιδιά στον κόσμο και που, οι περισσότεροι, δεν τα αγαπάμε όπως πρέπει· άνευ όρων.
Αλήθεια, γνωρίζετε την έννοια του coming-out; Εγώ, τουλάχιστον, δεν την γνώριζα κι ας μιλώ τα αγγλικά σαν δεύτερή μου γλώσσα.
Όλοι ξέρουμε τι σημαίνει ομοφυλοφιλία. Και όλοι μας ή οι περισσότεροι, την κρίνουμε και την κατακρίνουμε. Υπάρχουν και αρκετοί από μας, που πιστεύουμε πως δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τους ομοφυλόφιλους. Τους δεχόμαστε στη δουλειά μας, στην παρέα μας, στην τηλεόραση, παντού…, εκτός από το σπίτι μας. Ναι, ναι, ακριβώς έτσι. Κι όπως λέει κι ο λαός μας: “έξω απ’ το χορό, πολλά τραγούδια λέμε”.
Δεν ήρθα εδώ να κάνω κήρυγμα για την ομοφυλοφιλία. Βρίσκομαι εδώ για να σας καταθέσω την ψυχή και την εμπειρία μου και να σας αποτρέψω, όσο είναι δυνατό, να κάνετε τα δικά μου λάθη. Λάθη, τα οποία είχαν σαν αποτέλεσμα να χάσω το παιδί μου για κάποια χρόνια και λάθη, για τα οποία θα είμαι υπόλογη σ’ αυτό, και όχι μόνο, ακόμα κι όταν φύγω απ’ τη ζωή.
Κατά τον Freud – που όλοι, λίγο-πολύ, έχουμε ακούσει – η ομοφυλοφιλία δεν είναι σίγουρα κανένα πλεονέκτημα, αλλά δεν είναι και κάτι για το οποίο κάποιος πρέπει να ντρέπεται. Δεν είναι ελάττωμα. Δεν αποτελεί υποβιβασμό του ατόμου… Πολλά αξιοσέβαστα άτομα της αρχαίας και σύγχρονης εποχής, υπήρξαν ομοφυλόφιλοι, όπως ο Πλάτων, ο Michelangelo, ο Leonardo da Vinci… Είναι μεγάλη αδικία και σκληρότητα να διώκεται η ομοφυλοφιλία σαν έγκλημα… (Απόσπασμα επιστολής του σε μια Αμερικανίδα μητέρα και όχι μόνο)
Και για όσους από μας, ειδικά τους Έλληνες, που διατυμπανίζουμε τον αρχαίο μας πολιτισμό και τους αρχαίους προγόνους μας, ας μάθουμε πως η ομοφυλοφιλία και η ετεροφυλοφιλία, μεταξύ του 8^ου και 2^ου αιώνα πΧ, δεν υπήρξαν συγκρουόμενοι όροι. Αν ανατρέξουμε σε κείμενα και μελέτες, θα δούμε πως στους άντρες οι ρόλοι ήταν μοιρασμένοι: ο μεγαλύτερος κι ενεργητικός σύντροφος, ο εραστής, ήταν εκείνος που μάθαινε την ερωτική τέχνη στον νεαρό αγαπημένο του, τον ερωμένο και τον μυούσε στην φιλοσοφία και στην αναζήτηση, τον εκπαίδευε. Κι όταν ο δεύτερος έφτανε στην ενηλικίωση, έπρεπε με τη σειρά του ν’ αλλάξει ρόλους και να γίνει ο ίδιος εραστής, για κάποιο νεότερο άτομο.
Οι γυναίκες δεν απολάμβαναν τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες κι έτσι, μόνο σε μητριαρχικές κοινωνίες, όπως της Λέσβου, είχαν το δικαίωμα της έκφρασης για τη σεξουαλικότητά τους.
Οι σύγχρονοι ερευνητές, μάλιστα, βρίσκουν μεγάλη συσχέτιση ανάμεσα στην αγάπη των αρχαίων Ελλήνων για τα αγόρια και την εκπαιδευτική πρακτική και αγωγή της φιλοσοφίας. Τα περισσότερα από όσα αναφέρουν οι ερευνητές και μελετητές, που οι περισσότεροι είναι ξένοι, διαφαίνονται ολοκάθαρα και στα αγγεία της εποχής. Στις αναφορές τους, επίσης, μαθαίνουμε πως οι μόνες περιπτώσεις που αντιμετώπιζαν την αιδώ, ήταν εκείνες της εκπόρνευσης του ερωμένου.
Δεν κάνουν κάτι κακό, πιστέψτε με. Ερωτεύονται και αγαπούν με τον ίδιο τρόπο που αγαπάμε και ερωτευόμαστε οι ετεροφυλόφιλοι. Και μην ξεχνάμε πως έχουν γεννηθεί από ετεροφυλόφιλους γονείς κι έχουν μεγαλώσει σ’ ένα ετεροκανονικό σύστημα.
Βρίσκομαι στην πέμπτη δεκαετία της ζωής μου κι εξακολουθώ να εκπαιδεύομαι. Τηρώ κατά γράμμα τη ρήση των αρχαίων μας προγόνων: γηράσκω αεί διδασκόμενη. Και νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη γι’ αυτό, γιατί πλέον διδάσκομαι από το ίδιο μου το παιδί. Κι εδώ θα αναφερθώ σε μία νεότερη ρήση που λέει πως, “από μικρό και από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια”. Μια αλήθεια, την οποία κι εγώ είχα αποδεχθεί για φίλους και γνωστούς. Κι όταν αυτή η αλήθεια ήρθε και μου χτύπησε την πόρτα, αντέδρασα παράδοξα από όσα νόμιζα πως πίστευα. Και παρόλο που υπήρξα σε κάποια φάση της ζωής μου κακοποιημένη γυναίκα, κακοποίησα κι εγώ με τη σειρά μου το ίδιο μου το παιδί…
Η αλήθεια είναι πως σε όλη τη διάρκεια της παιδικής και προεφηβικής του ηλικίας, ήταν ένα ήρεμο, συνεργάσιμο, συζητήσιμο, καλόβολο πλάσμα, με ιδιαίτερο χιούμορ, άριστο στο σχολείο και είχαμε και άριστες σχέσεις. Μπαίνοντας στην εφηβεία και στο πανεπιστήμιο, άρχισε ν’ αλλάζει συμπεριφορά. Έγινε ευέξαπτο, κακομιλούσε, άλλοτε ήταν χαρούμενο και το επόμενο λεπτό τόσο θλιμμένο, σαν να είχε δεχθεί κατακέφαλα όλο το ουράνιο στερέωμα. Δεν είχε καμία σχέση με το παιδί που είχα μεγαλώσει. Έτσι νόμιζα η ανόητη.
“Θα περνά καθυστερημένη εφηβεία…” σκέφτηκα. “Πρέπει να κάνω υπομονή…”
Αρχίσαμε να μαλώνουμε κατά διαστήματα και η κατάσταση γινόταν ολοένα και πιο δύσκολη. Κι όταν ανακάλυψα πως είναι λεσβία, έχασα τον έλεγχο. Δεν ήξερα τι ήταν αυτό που με πείραξε περισσότερο· αυτή καθ’ εαυτή η κατάσταση ή ότι μου έκρυψε την αλήθεια της, ενώ συζητούσαμε τα πάντα; Αντέδρασα άσχημα. Είπα πράγματα, που δεν φανταζόμουν πως θα ξεστόμιζα ποτέ. Ανταλλάξαμε βαριές κουβέντες και το παιδί μου ένιωσε την πλήρη απόρριψη από την οικογένειά της, με αποτέλεσμα την άτακτη φυγή της από το σπίτι.
Το λάθος μου, και όλων των μη συνειδητοποιημένων γονιών, είναι πως δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι περνούν αυτά τα ίδια τα παιδιά, όταν ανακαλύπτουν αυτή την πτυχή του εαυτού τους. Την κακοποίηση και τον εκφοβισμό, κοινώς bullying ή νταηλίκι, που υφίστανται, τόσο από τον σχολικό τους κύκλο, όσο κι από τον χώρο στον οποίο κινούνται. Δεν έχουν συνειδητοποιήσει καλά-καλά ούτε αυτά τα ίδια τι τους συμβαίνει. Έχουν μεγαλώσει σε μια ετεροκανονική οικογένεια και σ’ ένα ετεροκανονικό περιβάλλον και τις περισσότερες φορές, για να μην πω όλες, τους είναι πολύ δύσκολο να το διαχειριστούν. Πιστεύουν πως είναι άρρωστα, πως έχουν κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, πως…, πως… Χίλια δυο “πως”.
Έπρεπε να περάσει μια πενταετία μέχρι να ξαναβρούμε νέο κώδικα επικοινωνίας. Αφήσαμε να περάσουν αυτά τα χρόνια, έχοντας, εκείνη την ανάγκη της αποδοχής από τους γονείς και ειδικά από τη μάνα της, κι εμείς οι γονείς ν’ αγωνιούμε πώς περνάει, πού βρίσκεται, τι κάνει. Τρώει; Πώς τρώει; Κοιμάται; Πού κοιμάται; Πώς τα βγάζει πέρα; Φοβάται; Μήπως κακοπερνάει; Μήπως την κακομεταχειρίζονται;
Τι ειρωνεία, αλήθεια… Όταν την είχαμε κακομεταχειριστεί πρώτα οι ίδιοι οι γεννήτορές της…
Η “κάθαρση” ήρθε, μαζί με τη ντροπή, όταν έμαθα, μέσα από την πτυχιακή της εργασία, τις διαδικασίες, ψυχολογικές και κοινωνικές, που περνά ένα ομοφυλόφιλο άτομο. Ναι, κατάφερε να πάρει το πτυχίο της, δουλεύοντας κι ας ήμαστε εμείς απόντες. Τότε έμαθα πόσο τρομάζει το ίδιο το άτομο, συνήθως παιδί, όταν ανακαλύπτει πως έλκεται ερωτικά από άτομα με το ίδιο φύλο. Παλεύει με τον εαυτό του, ντρέπεται, θυμώνει, μάχεται. Χρειάζεται πολλή δουλειά, ψυχολογική υποστήριξη, αποδοχή, αγάπη, που τις περισσότερες φορές δεν παίρνει από την οικογένεια και από το μέχρι τότε φιλικό περιβάλλον. Κι όταν κατορθώσει να ισορροπήσει σαν άτομο, σαν οντότητα και καταλάβει πως δεν έχει κάποια αρρώστια σωματική ή ψυχική, τότε έρχεται το λεγόμενο “coming out”. Αρχίζει, μετά από επίπονο αγώνα, να αποδέχεται τον εαυτό του και τότε ξεκινά άλλου είδους πόλεμος· η αποδοχή από τους άλλους και ειδικά από τους γονείς.
“Είμαστε υποχρεωμένοι, κάθε μέρα, κάθε ώρα, ν’ αποδεικνύουμε πως δεν είμαστε ελέφαντες. Κάτι για το οποίο στους ετεροφυλόφιλους δεν είναι αναγκαίο… Δεχόμαστε την κριτική και την κατακραυγή οποιουδήποτε, μπορεί να είναι και οπτική – ένα περίεργο βλέμμα που σε σχολιάζει – που δεν έχει μπει στον κόπο να μας γνωρίσει σαν άτομα… Δεν είμαστε εξωγήινοι. Δεν είμαστε διαφορετικοί. Όλοι μας έχουμε ένα κεφάλι με δυο μάτια, μύτη και στόμα, δυο χέρια και δυο πόδια. Ούτε κύκλωπες είμαστε, μήτε με τρία μάτια. Γιατί θα πρέπει να ντρεπόμαστε που αγαπάμε; Γιατί θα πρέπει να νιώθουμε άβολα να πιαστούμε από το χέρι με τη σύντροφό μας, όπως κάνετε οι ετεροκανονικοί; Τι παραπάνω ή τι λιγότερο κάνουμε από σας;…”
Ερωτήματα που μου τέθηκαν, διαβάζοντας τα κείμενα για τη μεταπτυχιακή της εργασία. Ερωτήματα εύλογα και για τα οποία αρνούμαστε και αδυνατούμε οι περισσότεροι να δώσουμε απαντήσεις.
“Οι αυτοκτονίες ομοφυλόφιλων είναι πάρα πολλές και απλά, δεν ανακοινώνονται. Πόσοι από τους φανατικούς ομοφοβικούς δεν κρύβουν, άραγε, έναν ομοφυλόφιλο μέσα τους και αρνούνται πεισματικά να τον αποδεχτούν; (Αποδεικνύεται από παγκόσμιες έρευνες). Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν τολμά κανείς, μήτε πανεπιστημιακός, ν’ αγγίξει αυτό το θέμα με σκοπό την έρευνα, για ένα καλύτερο αύριο γι’ αυτούς τους συνανθρώπους μας και ειδικά για τα παιδιά. Μιλούν για τη θρησκεία, αλλά δεν έχω διαβάσει πουθενά να διαχωρίζει ο Χριστός τους ανθρώπους. Αντίθετα, αυτοί που υποτίθεται πως ερμηνεύουν, όχι μόνο τα λόγια του Χριστού, αλλά και του Μωάμεθ και άλλων θρησκευτικών ηγετών, αυτοί έχουν αλλάξει τα νοήματα, για έναν και μόνο λόγο και σκοπό· να μπορούν να βάζουν τα δικά τους όρια και να μπορούν να ελέγχουν τα πλήθη.
Η αγάπη δεν είναι έγκλημα. Η παιδεραστία και η κτηνοβασία είναι. Μην τα βάζουμε όλα σ’ έναν μύλο και τα αλέθουμε. Και αν διαβάσουμε μελέτες, θα δούμε πως οι παιδεραστές και οι κτηνοβάτες είναι ετεροφυλόφιλοι…”
Οι τελευταίες παράγραφοι είναι λόγια του παιδιού μου. Κι εδώ θα κλείσω την ομιλία μου με μια παράκληση: Ας ακούσουμε αυτά τα παιδιά. Ας τα αγαπήσουμε. Ας τα αγκαλιάσουμε, γιατί είναι παιδιά μας, δικά μας παιδιά. Εμείς, οι “κανονικοί” γονείς τα φέραμε στον κόσμο, εμείς τα αναθρέψαμε, εμείς σταθήκαμε πάνω από το προσκεφάλι τους, όταν ήταν μικρά και αρρώσταιναν, εμείς μοιραστήκαμε μαζί τους τις αγωνίες του σχολείου. Ας κλείσουμε τα αυτιά μας σε όσους τα κατηγορούν και τα κατηγοριοποιούν κι ας ακούσουμε τα ίδια. Ας μοιραστούμε τον αγώνα τους για να σταθούν σε τούτη τη δική μας κοινωνία, που τα θέλει να πρέπει κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε λεπτό, ν’ αποδεικνύουν πως δεν είναι τέρατα, πως δεν είναι άρρωστα κι ούτε από άλλο πλανήτη.
Σας ευχαριστώ.»

Για κάποια δευτερόλεπτα δεν ακούγεται ούτε ανάσα. Δεν αντιδρά κανείς, όταν από το βάθος της αίθουσας ακούγεται μεμονωμένο ρυθμικό χειροκρότημα που σιγά-σιγά ενώνονται πολλά χέρια… Η Αλίκη ψάχνει με το βλέμμα της στο βάθος και ναι, είναι η κόρη της που την επιβραβεύει για την τόλμη της.
«Δε θα το κάνεις», της είχε πει, όταν η μάνα της ανακοίνωσε το θέμα της ομιλίας.
«Θα το κάνω κι ας μην το πιστεύεις…»

_

γράφει η Αθηνά Μαραβέγια