–

γράφει η Κλεοπάτρα Στρατή

–

Ο Ντίνο, ο πρωταγωνιστής της Πλήξης, πλούσιος γόνος ιταλικής οικογένειας, ζει μια πληκτική ζωή, σύμφωνα με τον ίδιο. Είναι 35 χρονών, ευπαρουσίαστος και ζωγράφος. Ή τουλάχιστον θέλει να πιστεύει ότι είναι ζωγράφος, ο οποίος πήρε την απόφαση να αποσυρθεί από τη ζωγραφική. Δεν ζει πλουσιοπάροχα στη βίλα που διαθέτει η μητέρα του, αλλά σε ένα στούντιο μέσα στην πόλη, δίνοντας την εντύπωση ενός φτωχού ζωγράφου. Στο ίδιο οίκημα ζει ένας άλλος ζωγράφος, μεγαλύτερης ηλικίας από το στούντιο του οποίου παρελαύνουν γυναικεία μοντέλα νεαρής ηλικίας για να τα ζωγραφίσει. Ένα από αυτά είναι κι η 16χρονη Σεσίλια, η οποία τραβά την προσοχή του Ντίνου, όταν ήταν ακόμα μοντέλο του προηγούμενου ζωγράφου. Όταν ο ηλικιωμένος ζωγράφος πεθαίνει, ο Ντίνο γνωρίζεται με τη Σεσίλια και με την οποία ξεκινά μια σχέση, παρά τη διαφορά ηλικίας· μια σχέση μεταξύ φθοράς κι αφθαρσίας.

Σύμφωνα με έναν ορισμό της πλήξης, που δίνει ο ίδιος ο πρωταγωνιστής, ορίζοντας την πλήξη ως το αντίθετο της οποιασδήποτε δράσης, ακόμα και μέσα στη σχέση του πλήττει σε τέτοιο βαθμό που επιθυμεί να χωρίσει από τη Σεσίλια. Μέσα σε αυτήν τη βαθιά πλήξη του, λοιπόν, και την απραξία του ο Ντίνο δεν έχει ούτε μια μέρα κενή όταν διαισθάνεται ότι η νεαρή κοπέλα τον απατά, καθώς εκείνη έχει ξεκινήσει μια παράλληλη σχέση με έναν ηθοποιό νεαρότερης ηλικίας. Η αγάπη που δεν ένιωθε προς αυτήν, έχει περάσει τώρα σε άλλο επίπεδο, αφού για κάποιον ανεξήγητο λόγο την παρακολουθεί, προκειμένου να επιβεβαιώσει τη διαίσθησή του.

Στο μυθιστόρημα αυτό του Μοράβια δεν είναι τόσο η πλοκή που δεν αφήνει τον αναγνώστη να πλήξει, όσο η βαθύτερη ανάλυση του ανδρικού ψυχικού κόσμου κατ’ ευθεία αντιδιαστολή με την επιφανειακά μονοδιάστατη ανάλυση του γυναικείου χαρακτήρα του, όπου από τη μια εμφανίζεται ένας άνδρας φαινομενικά αδιάφορος για όλα, ακόμα και για τα πλούτη της οικογένειάς του, τα οποία χρησιμοποιεί προκειμένου να κρατήσει την κοπέλα κοντά του οικτίροντας, ταυτόχρονα, τον εαυτό του για αυτή του την πράξη, κι όμως με τόσα ενδιαφέροντα και τόσο γεμάτη ζωή, την οποία ο ίδιος αδυνατεί να συνειδητοποιήσει και να χαλιναγωγήσει· κι από την άλλη, μια 16χρονη κοπέλα, η οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο να βγει από τη δική της μίζερη ζωή και να αφήσει το στίγμα της – όποιο κι αν είναι αυτό – στον κόσμο, χρησιμοποιώντας τον έρωτα ως μέσο για να πετύχει τον σκοπό της, κι η οποία αποδεικνύεται βαθύτατα κενή και ψυχή, ένα χαρακτηριστικό το οποίο επιζητούσε ο Ντίνο κι όταν το ανακάλυψε τον ισοπέδωσε σε σημείο να σκέφτεται την αυτοκτονία.

Η ιστορία του Μοράβια έχει γρήγορο ρυθμό όχι μόνο στην πλοκή της, αλλά και στην εναλλαγή των συναισθημάτων των πρωταγωνιστών, κυρίως του Ντίνου, αλλά και της ισοπεδωτικής κι ευθύγραμμης συναισθηματικής γραμμής της Σεσίλια. Με δύο μόνο πρωταγωνιστές, ο Μοράβια καταφέρνει να σκιαγραφήσει μια ολόκληρη εποχή (το έργο γράφτηκε το 1960) με τα ήθη και τα έθιμά της, τα άγχη της, τη ζοφερή πραγματικότητα των φτωχών ανθρώπων, οι οποίοι ζούσαν τον έρωτα και τη ζωή χωρίς να απαρνηθούν ούτε μια στιγμή τις αδυναμίες του. Αφοπλιστική είναι η ειλικρίνεια της Σεσίλια όταν ανακοινώνει στον Ντίνο τον δεσμό της με τον ηθοποιό, τον οποίο εκείνος αποδέχεται.

Η περιγραφή του Μοράβια ψυχρή κι απόμακρη, κι όμως τόσο λεπτομερής και κοντινή, σαν να βλέπεις τους πρωταγωνιστές του μέσα από ένα μικροσκόπιο από το οποίο δεν μπορεί να κρυφτεί τίποτα, καταφέρνει να σε βάλει στον κόσμο του από την πρώτη λέξη και να σε αφήσει ο ίδιος να βγεις διαβάζοντας την τελευταία λέξη του μυθιστορήματός του με την αίσθηση ότι ήσουν εσύ ο πρωταγωνιστής του συγκεκριμένου έργου, αφού η διεισδυτική του ματιά σε κάνει να περιμένεις μαζί με τον Ντίνο στην καφετέρια απέναντι από το σπίτι του αντίζηλού του.

Μπορεί το συγκεκριμένο μυθιστόρημα για την εποχή του να θεωρείτο τολμηρό, ίσως για την υποβόσκουσα ερωτική ατμόσφαιρα, η οποία ενώ πλανάται σε ολόκληρο το έργο, η μη περιγραφή έστω και μιας ερωτικής σκηνής το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον. Για την εποχή μας, φυσικά, είναι ένα αριστουργηματικό μυθιστόρημα τόσο γρήγορο όσο κι επίκαιρο, που τρομάζει τον αναγνώστη, ο οποίος αντιλαμβάνεται ότι μετά από τόσα χρόνια οι ουσιαστικές σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων βρίσκονται στο ίδιο κι απαράλλακτο εμβρυικό στάδιο, παρά την οποία υποδόρια αισιοδοξία του συγγραφέα (ο οποίος δεν αφήνει, τελικά, τον Ντίνο να αυτοκτονήσει) στην προβολή της πρωταγωνίστριάς του, η οποία εμφανίζεται παρά το νεαρό της ηλικίας της, πιο δυναμική από τον άνδρα.