Όταν η Αντιγόνη τού Σοφοκλή

ζει δια μέσου των αιώνων…

Το νόμιμο και το ηθικό.

Το μίσος και ο έρωτας.

Το τίμημα της εξουσίας.

Καμίλα Σάμσι: «Κρυφή φωτιά»

Εκδόσεις «ΨΥΧΟΓΙΟΣ»

γράφει ο Άγγελος Πετρουλάκης

Ο κόσμος τού μυθιστορήματος είναι ένας ιδιαίτερα γοητευτικός κόσμος, ένα σύμπαν χωρίς όρια, ένα ταξίδι στο άπειρο. Ενίοτε αντιγράφει τη ζωή, αλλά συχνά και η ζωή αντιγράφει πολλές από τις πτυχές του.

Η περιήγηση στο παγκόσμιο μυθιστόρημα, πέρα από την εμπειρία των ιδεών, κάποιες φορές είναι η καταλληλότερη για να γνωρίσει ο αναγνώστης άλλους τόπους, άλλα ήθη, άλλα έθιμα, άλλες κοινωνίες.

Το μυθιστόρημα της Καμίλα Σάμσι «Κρυφή φωτιά» ξεδιπλώνει στα μάτια τού αναγνώστη δυο διαφορετικούς κόσμους. Αυτόν της βρετανικής κοινωνίας με άξονα τη βρετανική πολιτική, σε συνδυασμό με την ένταξή της σ’ αυτή μεταναστών, και στον εκ διαμέτρου αντίθετο κόσμο των τζιχαντιστών και του Πακιστάν.

Η μυθοπλασία, που επιχειρεί να ερμηνεύσει συναισθήματα και καταστάσεις, ηθικά διλλήματα και κοινωνικά χαρακτηριστικά, συναρπάζει.

Τρία αδέλφια που καταδιώκονται από τη σκιά τού νεκρού τζιχαντιστή πατέρα. Η μεγάλη αδελφή πασχίζει να βγάλει από επάνω της την καταραμένη κληρονομιά, να σταθεί στα πόδια της, έστω μέσα από τις προκαταλήψεις της θρησκείας τού Ισλάμ: «Η μυστικότητα ζούσε και μες στο σπιτικό. Η μητέρα του και η Ίσμα (εγκαταλειμμένες), ένιωθαν και οι δυο για τον Αντίλ Πασά (τον πατέρα) έναν θυμό που παραήταν τεράστιος για να χωρέσει σε λόγια…»

Τα άλλα δυο, δίδυμα. Το αγόρι ακολουθεί τα βήματα του πατέρα και φεύγει από την Αγγλία όπου έχει γεννηθεί, για να ενταχθεί στους τζιχαντιστές και ν’ αγωνιστεί μαζί τους. Ασπάζεται το σύνθημα: «Το μοναδικό πράγμα που σέβεται ο βίαιος είναι η περισσότερη βία».

Η αδελφή του μένει στο Λονδίνο, πελαγωμένη από αντιφάσεις και αυτό-αμφισβητήσεις. Ξέρει ότι ο αδελφός της είναι στο τηλεοπτικό συνεργείο που καταγράφει τις φρικαλεότητες των τζιχαντιστών, αλλά ελπίζει. Τον θέλει πίσω, κοντά της. Όχι εκεί που ο θάνατος γίνεται παγκόσμιο θέαμα εντυπωσιασμού: «Η ασπρόμαυρη σημαία, οι άντρες με βρετανική προφορά που στεκόταν από πίσω της κι έκοβαν κεφάλια ανθρώπων. Και η μονάδα η υπεύθυνη για τα μίντια να τα φιλμάρει όλα».

Κι ένας έρωτας… Μεταξύ τής δίδυμης αδελφής κι ενός γιου υπουργού, Πακιστανικής καταγωγής, ορκισμένου Βρετανού και ορκισμένου εχθρού των τζιχαντιστών. Ένας πολιτικός / πατέρας, ανάμεσα στο χρέος προς την πατρίδα και την αγάπη για τον γιο. Η τραγικότητα…

Η Ίσμα είναι η μεγάλη αδελφή, αυτή που αποφασίζει να φύγει στις Η.Π.Α. αποσυνδέοντας τη μοίρα της από τα βήματα των δίδυμων αδελφών στη σκιά τού τρομοκράτη πατέρα τους. Μόνη, απέναντι σ’ έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή ή κινητό τηλέφωνο, που είναι το μοναδικό μέσο επικοινωνίας τους, ζει την αγωνία και τη μοναξιά: «Άγγιξε τον ώμο της, με τους μυς να είναι κόμπος κάτω από το δέρμα. Πίεσε, και κατάλαβε τι σημαίνει να είσαι χωρίς οικογένεια. Δεν είχες κανενός τα χέρια, εκτός από τα δικά σου, για να σε ανακουφίσουν».

Ο αδελφός της, που κάποια στιγμή αντιλαμβάνεται πως δεν ανήκει σε μια χώρα πνιγμένη στον τρόμο και στο αίμα, και πια τον βασανίζει η ιδέα τής επιστροφής: «Όμως ήταν ο τρομοκράτης γιος ενός τρομοκράτη πατέρα. Ακούμπησε το κεφάλι του στα γόνατά του. Δεν ήξερε πώς να ξεφύγει από τα ρεύματα της Ιστορίας, πώς να ελευθερωθεί από τους δαίμονες που ο ίδιος είχε δέσει στα πόδια του».

Η δίδυμη αδελφή που νιώθει υπέρτατο χρέος της να φέρει κοντά της στην Αγγλία, τη σωρό τού αδελφού της, τον οποίο δολοφονούν οι τζιχαντιστές όταν αντιλαμβάνονται ότι μετάνιωσε για την ένταξή του και προσπαθεί να επιστρέψει στην ανοικτή κοινωνία τής Δύσης. Ο νεαρός τρομοκράτης είχε καταλάβει, αλλά αργά, για ποια κοινωνία και ποια δικαιοσύνη είχε πάει στο Πακιστάν να πολεμήσει. Είναι η κοινωνία που όχι μόνο επιβάλει τη μαντίλα, αλλά αυτή που απαγορεύει στις γυναίκες να παρευρίσκονται ακόμα και στις κηδείες: «Οι γυναίκες δεν πάνε ούτως ή άλλως στην κηδεία…», λέει ο Ύπατος Αρμοστής τού Πακιστάν στο Λονδίνο, στην Ανίκα, τη δίδυμη αδελφή όταν εκείνη ζητά βίζα για να πάει στο Καράτσι, να φέρει πίσω τη σωρό τού αδελφού της.

Αυτός είναι ο κόσμος τού Ισλάμ, που τόσο ανάγλυφα ζωγραφίζει η, Πακιστανικής καταγωγής, συγγραφέας.

Και ο πατέρας τού ερωτευμένου με τη δίδυμη αδελφή;… Η πλέον τραγική φιγούρα τής μυθοπλασίας. Ανάμεσα στη δημόσια ευθύνη ως υπουργός των Εσωτερικών και στην πατρική αγάπη. Είναι οι δραματικές ώρες ανάμεσα στο καθήκον και τον πόνο: «Βγήκε από την κουζίνα και κατέβηκε στο υπόγειο. Καθ’ οδόν προσπέρασε μια κονσόλα με μια χαμογελαστή φωτογραφία του Έιμον. Την έπιασε και φίλησε το μάγουλο του γιου του. ‘‘Το ωραίο μου τ’ αγόρι’’. Για μια στιγμή ακόμα, την τελευταία, επέστρεψε στον εαυτό του την πολυτέλεια να είναι απλώς ο πατέρας ενός γιου – ενός γιου που κινούνταν προς την αντίθετη κατεύθυνση από το σπίτι, καίγοντας γέφυρες πίσω του κι αφήνοντας μια πύρινη γραμμή στον ουρανό».

Η Καμίλα Σάμσι αποδεικνύεται συγγραφέας με γραφή που συγκλονίζει. Ξέρει ποιο είναι το χρέος της απέναντι στην αλήθεια. Και ξέρει να κρατά το ενδιαφέρον τού αναγνώστη αμείωτο μέχρι την τελευταία σελίδα. Δεν υπερβάλει, αλλά ούτε φοβάται να γράψει για μια πραγματικότητα που πληρώνει ακριβά ο Δυτικός κόσμος. Οι τζιχαντιστές ζουν τη δική τους εκδοχή τής ανθρωπότητας, μια εκδοχή που την πληρώνει με τη ζωή του ο ερωτευμένος Έιμον, μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες, όταν τον ζώνουν με εκρηκτικά και ανατινάζεται, μαζί με την αγαπημένη του Ανίκα.

Το «Κρυφή φωτιά» είναι ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα, που αφήνει στον αναγνώστη όχι μόνο ισχυρές συγκινήσεις, αλλά και προβληματισμούς, ακόμα και για τον ρόλο τής Λογοτεχνίας στην ανάδειξη της ρέουσας πραγματικότητας.