–
γράφει η Κατερίνα Σιδέρη
–
Οι μάνες του Πόντου, είναι ένα βιβλίο γεμάτο θλίψη, κακουχίες, ξεριζωμούς. Μιλά για τους ανθρώπους εκείνους που κατάφεραν να επιβιώσουν από τον Τούρκο δυνάστη, από το τούρκικο ανελέητο μίσος, αναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω την πατρίδα τους τον Πόντο, λεηλατήθηκαν, έφυγαν κατατρεγμένοι και κυνηγημένοι και παρ’ όλη την ελπίδα της επιστροφής που φώλιαζε στην καρδιά τους, δε γύρισαν ποτέ.
Οι μάνες δε του Πόντου, βιάστηκαν, χτυπήθηκαν χωρίς έλεος, βασανίστηκαν και μαζεύοντας τις λειψές τους δυνάμεις, αναζήτησαν νέα πατρίδα στον Καύκασο και μετά τον δεύτερο διωγμό τους, βρέθηκαν απέναντι από τα καχύποπτα μάτια των Ελλήνων, σε μια πατρίδα που δεν τους αναγνώριζε για όμοιους τους.
Η Μάρθα Πατλάκουτζα, με την όμορφη και παραστατική πένα της, μέσα από φυλαγμένες μαρτυρίες, αναμνήσεις αγαπημένων προσώπων και κρυμμένες θύμησες, θα μας μεταφέρει νοερά στον Πόντο, διηγούμενη την ιστορία τριών γυναικών, της Ευγενίας, της Σοφίας και της Δωροθέας, τριών γυναικών παράδειγμα προς μίμηση για το σθένος τους, τη δίψα για ζωή, την επιμονή αλλά και την υπομονή τους απέναντι στις κακουχίες της μοίρας τους.
Η Ευγενία είναι παντρεμένη με τον Ιορδάνη και έχουν 4 παιδιά. Η μοναχοκόρη τους Σοφία, ένα κορίτσι με μεγάλη καρδιά, που στη συνέχεια του βίου της, θα γεμίσει πόνο και στενοχώριες, θα παντρευτεί τον Νικόδημο, όπως όρισε ο πατέρας της αλλά δεν θα προλάβουν να ζήσουν ειρηνικά στη γενέτειρά της. Το ζευγάρι και η Ευγενία θα αναγκαστούν να φύγουν κρυφά, αφήνοντας πίσω τους αγαπημένους ανθρώπους και ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού τους. Θα μεταφερθούν στη Ρωσία, όπου εκεί θα γεννηθεί η κόρη τους Δωροθέα και θα χτίσουν τη ζωή τους από την αρχή, θα ζήσουν όμορφες μέρες αλλά ο θάνατος απρόσμενα θα τους χτυπήσει την πόρτα.
Ενός κακού, μύρια έπονται. Το σπιτικό της Σοφίας θα δοκιμαστεί από τη φτώχεια, την ένδεια, τον αλκοολισμό, την παραίτηση και τους δύσκολους χειμώνες, όμως η οικοδέσποινα δε θα λυγίσει. Θα αλλάξουν ρότα, θα αφήσουν το σπίτι τους με πόνο ψυχής και θα μεταφερθούν στη Λάρισα, αναζητώντας μεροκάματα στον θεσσαλικό κάμπο όπου εκεί τους περιμένουν η Κατοχή, μια νέα φτώχεια, η πείνα και για ακόμα μια φορά ο αδυσώπητος θάνατος.
Το διαμάντι της Μαύρης θάλασσας, οι πορείες θανάτου, τα αμελέ ταμπουρού, τα πλούσια προικιά της νύφης, τα ήθη και τα έθιμα του Πόντου, ένας έρωτας που καίει στο πέρασμά του, ο Ρωσικός στρατός, οι Τσέτες, τα Σοβιέτ, η Τουρκάλα φίλη Ζουχάλ που βάζει στην άκρη θρησκείες και διαφορές, τα χαρέμια, τα σκλαβοπάζαρα, το Γκιαούρ Μεϊντανί, τα κολχόζ, τα αδέρφια της Σοφίας που έμιξαν με τους αντάρτες και τα 7 παιδιά που ήρθαν στον κόσμο, θα μας ταξιδέψουν άλλοτε σε πέλαγα γαλήνια, μα πιότερα σε τρικυμισμένες θάλασσες με αθέατες και κρυμμένες στεριές.
Από τα βιβλία που διαβάζω, επιλέγω μια φράση, για να την μοιραστώ μαζί σας. Από το βιβλίο της Μάρθας Πατλάκουτζα, ένα μικρό βιογραφικό της οποίας υπάρχει στο τέλος του άρθρου, επέλεξα την παρακάτω:
… γιατί τόσο εύκολα ξεχνάμε πως είμαστε όλοι άνθρωποι; …
Η ζωή των μανάδων του Πόντου, ήταν ξέχειλη από θυσίες, κόπους και δάκρυα. Μπορεί η χαρά να μην έλειπε, αλλά τα βάσανα σχεδόν πάντα ήταν περισσότερα με απώτερο σκοπό, η χαρά να δείλιαζε να σαρώσει στο πέρασμά της. Γυναίκες πρότυπα, γυναίκες ατσαλένιες, γυναίκες κατατρεγμένες που κουβαλούν στις πλάτες τους δεινά και στενοχώριες, αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου και μεταλαμπαδεύουν στις επόμενες γενιές την ιστορία τους αλλά και τη δύναμη ψυχής τους.
Η Αλίκη, η Παναγιώτα, ο Χρίστος αλλά και η Δέσποινα, κρατούν στα χέρια τους ένα κομμάτι από το παζλ της ιστορίας, της οποίας δε θα σας αποκαλύψω το τέλος γιατί πραγματικά αξίζει να διαβάσετε το βιβλίο και να ζήσετε για λίγο τον παλμό των μανάδων του Πόντου.
Θεωρώ χρέος μας να υμνούμε τις θυσίες αυτών των ανθρώπων, να παραδειγματιζόμαστε από τη θέλησή τους απέναντι στο ιερό δώρο της ζωής και να μη ξεχνάμε όσα πέρασαν τόσοι κατατρεγμένοι άνθρωποι ενόσω αξίζουν μια περίοπτη θέση στο κάδρο της ιστορίας μας, ακόμη κι αν για πολλούς από μας είναι άγνωστοι.
Η Μάρθα Πατλάκουτζα γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη από γονείς που κατάγονται από την Ανατολική Θράκη. Ο παιδικός της χρόνος είχε να κάνει με αποδράσεις σε αλάνες και βιβλιοθήκες. Αγαπάει πολύ τα παιδιά γι’ αυτό και πήρε την απόφαση να σπουδάσει Παιδαγωγικά στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, απ’ όπου αποφοίτησε το 1990.
Από το 1996 διδάσκει σε δημοτικά σχολεία της χώρας και τα τελευταία χρόνια σε δημοτικά της Θεσσαλονίκης. Δεν ξέρει για πόσα χρόνια θα μπορεί να γράφει, ούτε αν θα το κάνει πετυχημένα. Προς το παρόν απολαμβάνει το ταξίδι κι εύχεται να αργήσει πολύ να βρει την Ιθάκη της.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΞΗ.
0 Σχόλια