γράφει η Κλεοπάτρα Στρατή

Ο Ουμπέρτο Έκο δεν χρειάζεται συστάσεις, πολύ δε περισσότερο το μυθιστόρημά του Το εκκρεμές του Φουκώ, ένα αριστουργηματικό κείμενο, με 120 κεφάλαια, κατανεμημένα σε δέκα μεγαλύτερα με τίτλους όπως Κέτερ, Χοκμαχ, Μπινάχ, Ιεσέντ, Γκεμποράχ, Τιφερέτ, Νεζάχ, Χοντ, Γιεσόντ, Μαλκούτ. Στα κεφάλαια αυτά οι Καζαουμπόν, του Μπέλμπο και του Ντιοταλλέβι, τρεις επιμελητές εκδόσεων στο Μιλάνο ακολουθούν τα ίχνη αποκρυφιστικών οργανώσεων, οι οποίες χρονολογούνται στο 1344 εποχή των Ναϊτών και των Ροδόσταυρων για την κατάκτηση του κόσμου· του 2 μ. Χ. αιώνα με την απόδοση της ιστορίας της ερμητικής γνώσης· του 1943 με 1945 και τις βιογραφικές αναφορές του Μπέλμπο, όπου αναβιώνονται οι προσωπικές του μνήμες κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου· του 1970 – 1984, με αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, καθώς αναφέρεται στην εκπόνηση της διατριβής του· της νύχτας της 23^ης Ιουνίου του 1984 μέσα στο Μουσείο των Παρισίων, όπου εκτίθεται το εκκρεμές του Φουκώ κι όπου αναμένεται η συγκέντρωση κι αναβίωση κάποιας αποκρυφιστικής οργάνωσης, και, τέλος, στις 26 – 27 Ιουνίου 1984 στο εξοχικό σπίτι του Μπέλμπο, όπου και καταλήγει ο Καζαουμπόν, περιμένοντας τον δικό του θάνατο, μετά τον θάνατο του Ντιοταλλέβι από καρκίνο και του Μπέλμπο, τον οποίο σκότωσαν μέλη της οργάνωσης, προκειμένου να του αποσπάσουν το ύστατο μυστικό, το οποίο ο ίδιος είχε αφήσει να εννοηθεί ότι γνώριζε, αλλά τελικά δεν γνώριζε τίποτα, γιατί δεν υπήρχε τίποτα να γνωρίζει.

Το σχέδιο Ερμής, όπως είχαν ονομάσει οι τρεις επιμελητές του μυθιστορήματος το ύστατο μυστικό, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά κάποια λίστα ενός εμπόρου του 1344, την οποία βρήκε κάποιος συλλέκτης και εκλαμβάνοντάς το ως αποκρυφιστικό κείμενο έδωσε τη δική του ‘’ζωή’’ σε ένα ανύπαρκτο ναϊτικό σχέδιο, σαν αυτό των τριών πρωταγωνιστών. Η μοναδικότητα του έργου έγκειται στη διαχείριση του υλικού από τον Έκο, καθώς μέσα από τις σελίδες του βιβλίου παρελαύνει με φυσικότητα μια πληθώρα αντιτιθέμενων κειμένων, όπως είναι αποκρυφιστικά, καβαλιστικά κείμενα αλλά και μαγικά κείμενα. Από πλευράς πλοκής το μυθιστόρημα του Έκο στηρίζεται στα κείμενα του σκοτεινού Μεσαίωνα και πως ο τρόπος ανάγνωσης αυτών δίνει κάθε φορά διαφορετικό συμπέρασμα. Μπορεί να πρόκειται για λογοτεχνία, αλλά όπως θα αντιληφθεί ο αναγνώστης κι από τις παραπομπές στις αρχές των κεφαλαίων, τα κείμενα στα οποία παραπέμπει ο Έκο είναι υπαρκτά, αποτελώντας πηγές, κι όχι απλώς βοηθήματα ή δευτερεύουσα βιβλιογραφία. Ίσως, ένας αναγνώστης με ισχυρό φιλοσοφικό και θρησκειολογικό υπόβαθρο να καταλάβει περισσότερα πράγματα από κάποιον που στερείται του συγκεκριμένου υποβάθρου, όμως δεν παύει να είναι ένα μυθιστόρημα το οποίο σε παρασέρνει με τη δύναμή του στον δικό του κόσμο. Πρόκειται για ένα βιβλίο, το οποίο παρά τον όγκο του δεν το αφήνεις από τα χέρια σου αν δεν φτάσεις στην τελευταία σειρά της τελευταίας σελίδας.