γράφει η Βάλια Καραμάνου
–
Η ιστορία της Ντελμάν, μιας φοιτήτριας δέκα εννέα ετών, ξεκινά μέσα από την φυλακή, όπου έχει προσαχθεί με πλήθος διαφορετικών ατόμων που έλαβαν μέρος σε μια διαδήλωση. Ανυποψίαστη και αθώα προσπαθεί να επιβιώσει μέσα σε έναν μικρόκοσμο της Βαβέλ, όπου η παράλογη βία και η ανεξέλεγκτη εξουσία κυριαρχούν. Η φυλακή ωστόσο είναι μόνο ένα τμήμα ενός παράλογου μωσαϊκού που ουσιαστικά είναι ολόκληρη η Κοινοπολιτεία της Καλιράντα, όπου ζει και σπουδάζει η νεαρή φοιτήτρια. Πρόκειται για έναν σαθρό κόσμο που καταρρέει και φθίνει μέσα από τις κοινωνικές/ταξικές συγκρούσεις και τις επαναστάσεις της κατώτερης τάξης που ζει στην εξαθλίωση, σε αντίθεση με τους λιγοστούς προνομιούχους (που κατοικούν κυρίως στα νησιά Φερών). Όταν τελικά η Ντελμάν θα αφεθεί ελεύθερη, πρώτιστα θα στραφεί προς τις ρίζες της, στο πατρικό της σπίτι, το οποίο θα βρει έρημο και κατεστραμμένο από τις ταραχές με την φρικτή υποψία πως οι γονείς της δεν βρίσκονται πια στην ζωή. Μέσα από μια αγωνιώδη αναζήτηση τελικά καταλήγει στα νησιά Φερών, όπου έρχεται σε επαφή με τον πλούσιο Έμπορο, μια και την συνδέει μια ιδιαίτερη σχέση μαζί του. Στην έπαυλή του και κατόπιν στο ξενοδοχείο Lucy βιώνει την αντιφατική κατάσταση της Καλιράντα, καθώς όλη η πρότερη ζωή της βρίσκεται ρημαγμένη στην αντίπερα όχθη. Ωστόσο, το νεαρό κορίτσι καθημερινά ερευνά και περιμένει κάποιο σημάδι ζωής από τους δικούς της ανθρώπους. Δεν λείπουν οι οιωνοί, τα «σημάδια», που προαναγγέλουν την μεγάλη ανατροπή που την περιμένει για άλλη μια φορά: το πέτρινο άγαλμα του ξενοδοχείου, το θέατρο που έχει μετατραπεί σε αποθήκη, το δαχτυλίδι της που είναι οικογενειακό κειμήλιο ή η προφητεία της τσιγγάνας για τον Ωκεανό.
Πράγματι, ο Ωκεανός, το υδάτινο στοιχείο θα κατακλύσει αιφνιδιαστικά την χώρα και με σύμμαχό του έναν ισχυρό σεισμό θα καταπιεί ένα τεράστιο τμήμα της Καλιράντα βυθίζοντας στις δίνες του αναρίθμητα θύματα. Ανάμεσά τους και η νεαρή Ντελμάν, που παρά την υπεράνθρωπη πάλη της, θα βρεθεί στον βυθό. Μαζί με το τέλος όμως γεννιέται μια καινούργια αρχή, πέρα από κάθε φυσικό νόμο και λογικό όριο: η ζωή στην Υδάτινη Πολιτεία κάτω από την επιφάνεια του νερού. Η Ντελμάν όχι μόνο βρίσκεται αλώβητη στον βυθό, αλλά της είναι αδύνατο να ανεβεί στην επιφάνεια χωρίς να νιώθει πνιγμό. Μπορεί να αναπνέει πλέον στο νερό σαν υδρόβιο πλάσμα. Ζωντανή και δέσμια λοιπόν για άλλη μια φορά περιφέρεται σε μια νεκρή και διαλυμένη πολιτεία, μια και η Υδάτινη εκδοχή είναι άλλη μια κατακερματισμένη Καλιράντα. Η ζωή της συνεχίζει ωστόσο να είναι μια διαρκής έρευνα, μια αναζήτηση.
Η μεγάλη ανακάλυψη της Ντελμάν είναι το Θέατρο του Βυθού, ένα θέατρο σε μια υδάτινη κοιλάδα γεμάτη ηθοποιούς, συντελεστές, σκηνοθέτη, φροντιστές και ένα αόρατο κοινό, ένας αλληγορικός κόσμος που η σύνθεσή του θυμίζει περισσότερο καταβύθιση σε ένα συλλογικό ασυνείδητο ή μια ονειρική εκδοχή. Το Θέατρο του Παραλόγου είναι η αποθέωση του Πύργου της Βαβέλ, όπου οι κάτοικοί του επιβιώνουν υποταγμένοι σε μια αδήριτη επαναληπτικότητα ανεβάζοντας διαρκώς παραστάσεις και ενσαρκώνοντας τον ρόλο που τους αντιστοιχεί μπροστά σε ένα αόρατο, μάλλον νεκρό, κοινό. Κανείς δεν ξεφεύγει από αυτήν την λούπα, όλοι βυθίζονται σε μια λήθη που καλύπτει τις αναμνήσεις της πρότερης ζωής τους μέσα σε μια άχρονη κατάσταση. Μορφές που θα μπορούσαν να είναι βγαλμένες από παραμύθι ή από θεατρικά έργα ή ακόμα και από ονειρικές άλογες παραστάσεις παρελαύνουν στο δεύτερο αυτό μέρος του έργου και έρχονται σε επαφή με την Ντελμάν: η Αυτοκράτειρα, ο Δαίμονας, ο Διόνυσος, ο παπαγάλος, οι γριούλες, το μικρό κορίτσι που πνιγόταν έξω από ξενοδοχείο Lucy, οι εραστές, ο μάγειρας, ο μαέστρο και πλήθος αρχετυπικών μορφών που φέρνουν καθημερινά σε πέρας έναν ρόλο. Ανάμεσά τους η Ντελμάν πασχίζει να μην χάσει τον εαυτό της σε έναν ακόμα παράλογο κόσμο, που αυτή την φορά είναι πλέον απογυμνωμένος από κάθε λογικοφανή κανόνα και κατεστημένο. Αδιάκοπα αναζητά την αλήθεια, την έξοδο προς την ελευθερία της, την δρόμο που θα την βγάλει από αυτόν τον λαβύρινθο, που μοιάζει περισσότερο με Καθαρτήριο. Δεν διστάζει μάλιστα να φτάσει στα άκρα για να το πετύχει μην υπολογίζοντας ούτε τον ίδιο της τον εαυτό.
Στο μυθιστόρημα αυτό, που αποτελεί μια μεγάλη κοινωνική και πολιτική αλληγορία, η συγγραφέας βουτά στα αχαρτογράφητα νερά του συλλογικού ασυνειδήτου μιας χώρας που θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε σύγχρονη χώρα που τείνει απαρέγκλιτα προς τον όλεθρό της. Η διήγηση περνά ουσιαστικά από τρεις αφηγηματικούς τόπους, αυτόν της φυλακής, της ζωής στην Καλιράντα και κατόπιν του Θεάτρου της Υδάτινης Πολιτείας σαν μια εξερεύνηση στα μύχια της ανθρώπινης ύπαρξης που εγκλωβίζεται σε μεγάλες ή μικρότερες φυλακές. Η Επανάσταση προβάλλεται ως μόνη διέξοδος της αδήριτης ανάγκης για ελευθερία, «για μια ανάσα στην επιφάνεια του νερού», έξω από τα περιοριστικά πλαίσια ενός κοινωνικού ρόλου. Η ανθρώπινη ύπαρξη μέχρι την τελευταία στιγμή είναι ένα άνισο κυνήγι αυτής της ελευθερίας μέσα στον πιο αλλόκοτο κόσμο. Η πλούσια φαντασία της συγγραφέως μας απεικονίζει κάθε πτυχή αυτού του αγωνιώδους ταξιδιού με περιγραφική δεινότητα και την ικανότητα να πλάθει ολόκληρους κόσμους, που θα μπορούσαν να είναι μια άλλη διάσταση της Χώρας των Θαυμάτων ή της Χώρας του Πουθενά. Ο λόγος άκρως παραστατικός αποκτά συχνά ποιητικές διαστάσεις, ιδιαίτερα στους θεατρικούς μονολόγους, καθώς και μουσικότητα.
Ας μην γελιόμαστε όμως. Η περιπέτεια της Ντελμάν δεν είναι ένα απλά μυθοπλασία, αλλά και ένα ξεκάθαρο κοινωνικό και πολιτικό μήνυμα. Πέρα από τους συμβολισμούς κάθε Καλιράντα με τις φυλακές της ή κάθε Υδάτινη πολιτεία με το λαμπερό Θέατρό της είναι ο σύγχρονος κόσμος, ένα συνονθύλευμα διαφορετικών ανθρώπων, που συχνά καταντούν πολίτες/καρικατούρες μιας ανάλγητης πολιτείας που αποτελεί παγίδα/λαβύρινθο χωρίς ελπίδα διαφυγής. Η διάσωση της μνήμης, κατ’ επέκταση μιας ταυτότητας συλλογικής ή ατομικής, είναι η μόνη διέξοδος από τον Βυθό, από κάθε είδους φυλακή, όσο φαντασμαγορική και λαμπερή μπορεί να αντανακλάται κάτω από μια επιφάνεια ουσιαστικά χωρίς αέρα, χωρίς αναπνοή.
0 Σχόλια