Ο Χένρυ Μίλλερ και το sex

Δημοσίευση: 26.02.2018

Ετικέτες

Κατηγορία

πρώτη έκδοση

Οι σχέσεις του Μίλλερ με το σεξ είναι περισσότερο από προφανείς σε όλη τη λογοτεχνική παραγωγή του. Και μόνο η απαγόρευση των περιβόητων «Τροπικών» στην Αμερική ως πορνογραφήματα τα λέει όλα. Μια ολόκληρη παραφιλολογία γύρω από το έργο του Μίλλερ, με φανατικούς οπαδούς και φανατικούς εχθρούς, που όμως όλοι κινούνται κάτω από την ίδια συνισταμένη, την οπτική της σεξουαλικότητας. Η εμμονή του κοινού στη σεξουαλικότητα του Μίλλερ παίρνει σαφείς ηθικές διαστάσεις, αφού πάντα το σεξ παραμένει πρόκληση ή υπερβολή ή εκβιαστική απόπειρα προσέλκυσης προσοχής ή οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που στ’ αλήθεια είναι, δηλαδή αναπόσπαστη ανθρώπινη συνθήκη, που ως τέτοια αφορά τη λογοτεχνία, όπως και κάθε τέχνη, αφού σε τελική ανάλυση τέχνη ξεκομμένη από τον άνθρωπο στερείται νοήματος. Και κάπως έτσι δημιουργείται μια ολόκληρη σεξουαλική μυθολογία που κινείται αποκλειστικά στα άκρα. Ή απορρίπτει, με πρόφαση την ηθική, κάθε σεξουαλική αναφορά ή επικροτεί οποιαδήποτε απόδοση της σεξουαλικότητας ταυτίζοντάς την με την πρόοδο ή την απελευθέρωση. Αυτή η κίνηση των άκρων δεν είναι παρά η δαιμονοποίηση της σεξουαλικότητας, δηλαδή η οριστική επισφράγιση της αμηχανίας απέναντι στο θέμα, που σηματοδοτεί τη μέγιστη σεξουαλική υποδούλωση. Γιατί η απελευθέρωση γεννιέται μόνο από την εξοικείωση και η εξοικείωση κατακτιέται μόνο μέσα από τη φυσική παρουσία. Τα φτηνά καλλιτεχνήματα που προβάλλουν το σεξ για να πουλήσουν και η άμετρη ηθικολογία που το εκτοπίζει είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, δηλαδή ο συντηρητισμός που απλά αλλάζει μορφή, αφού και οι δύο στηρίζονται πάνω στον ίδιο μηχανισμό, την επίκληση του απαγορευμένου. Από αυτή την άποψη η σεξουαλική απελευθέρωση καθίσταται αδύνατη ακόμα και μέσα σε μια κοινωνία που κατακλύζεται από σεξουαλικές εικόνες, μέχρι και στις διαφημίσεις απορρυπαντικών, ή καλύτερα ακριβώς γι’ αυτό. Γιατί η υπερπροβολή κρύβει από μόνη της κάτι προβληματικό. Γιατί η υγιής στάση απέναντι σε κάθε θέμα θέτει αυτόματα και τα όριά του. Η δήθεν σεξουαλική ελευθερία της τηλεοπτικής κατανάλωσης, πέρα από τον εκχυδαϊσμό κάθε αισθητικής αποτελεί συγχρόνως και έμπρακτη ομολογία της σεξουαλικής καταπίεσης, η οποία στο πλαίσιο μιας ιδιόμορφης διαλεκτικής, μόνο ως αποχαλίνωση μπορεί να εκφραστεί.

Ο Μίλλερ, ως βαθύς γνώστης του ανθρώπου, επιχείρησε να τον αποδώσει προσπερνώντας όλα τα φτιασιδώματα. Γιατί ο Μίλλερ δεν ενδιαφέρεται για τον φκιασιδωμένο άνθρωπο, αλλά για τον ολόγυμνο. Για τον άνθρωπο που κουβαλά και προσαρμόζει το πρωτόγονο μέσα στη λαίλαπα του πολιτισμού. Η ποιητική του Μίλλερ βρίσκεται ακριβώς μέσα σ’ αυτή την αιώνια διαπάλη. Το μουγκρητό του ζώου που κρύβεται πάντα κάτω από τον πολιτισμό. Γι’ αυτό ο Μίλλερ δεν τσιγκουνεύεται τις περιγραφές, ούτε ενδιαφέρεται για την ηθική της φρασεολογίας του, γιατί ξέρει καλά ότι ηθική δεν υπάρχει μπροστά στα απύθμενα ανθρώπινα ένστικτα κι ότι ο μόνος δρόμος της ευτυχίας είναι η αποδοχή αυτών των ενστίκτων. Και φυσικά δεν μιλάμε ούτε για βιαιοπραγίες, ούτε για κακοποιήσεις ή για εγκλήματα ή τελοσπάντων οτιδήποτε προσβάλλει την ανθρώπινη ελευθερία. Μιλάμε για την ολόπλευρη αποδοχή του ανθρώπου που οφείλει να ξεπεράσει όλα τα προσωπεία διεισδύοντας στη βαθύτερη υπόστασή του, κι αυτό είναι ο μέγιστος ανθρωπισμός. Η ίδια η τεχνική του Μίλλερ ενσαρκώνει στο ακέραιο αυτή την οπτική. Ο κατάφωρος, στα όρια του βασανιστικού, ποιητικός λόγος που, απολύτως ανεπιτήδευτα, ξεβράζει τη σεξουαλικότητα είναι το αγρίμι που βρυχάται κάτω απ’ το κουστούμι. Είναι ο πολιτισμός που τα εκλεπτύνει όλα και το αβυσσαλέο ένστικτο που αναβλύζει πηγαία. Αυτό το δίπολο εκφράζει ο Μίλλερ ξέροντας καλά ότι μόνο η αποδοχή του θα συμφιλιώσει τον άνθρωπο με τον εαυτό του. Στο βιβλίο του «Ο κόσμος του σεξ», γράφει από την πρώτη σελίδα: «Ελάχιστες μονάχα οξυδερκείς και διορατικές ψυχές μοιάζουν ικανές να συμφιλιώσουν τις τάχατες αντιφατικές όψεις ενός όντος που πάσχισε να μην κρατήσει κρυφή καμιά πτυχή του εαυτού του στο συγγραφικό του έργο».

Ο Χένρυ Μίλλερ (Henry Valentine Miller, 26 Δεκεμβρίου 1891 – 7 Ιουνίου 1980) ήταν Αμερικανός συγγραφέας του οποίου το έργο άσκησε σημαντική επιρροή στη λογοτεχνία την περίοδο του μεσοπολέμου, ενώ εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους συγγραφείς της γενιάς μπητ. Ως πεζογράφος διακρίνεται για το άμεσο, ελεύθερο και έντονα αυτοβιογραφικό ύφος του. Ανάμεσα στα κυριότερα έργα του συγκαταλέγονται ο Τροπικός του Καρκίνου, ο Τροπικός του Αιγόκερω και η τριλογία Η Ρόδινη Σταύρωση. Εκτός από τη συγγραφή, ασχολήθηκε επίσης με τη ζωγραφική.

Κι εδώ ακριβώς είναι η ρίζα της σεξουαλικής προβληματικής. Οι σεξουαλικές απαγορεύσεις δεν είναι παρά η έλλειψη αποδοχής αταβιστικών ενστίκτων που από θέση αρχής οφείλουν να αποκρυφτούν ως φορείς βαρβαρότητας. Η σεξουαλική ηδονή τείνει στο ζωώδες, αφού δεν είναι τίποτε άλλο από το ξύπνημα του ζώου με το οποίο ο άνθρωπος αδυνατεί να συμφιλιωθεί. Ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός κατάφερε να εκλεπτύνει τα ένστικτα αντικαθιστώντας τα με ποιότητα ζωής. Οι οργανωμένες κοινωνίες υποκαθιστούν την αυτοσυντήρηση, την αυτοδικία, την εξουσία, την αποδοχή κλπ με συγκεκριμένες πολιτικές – οργανωτικές μεθοδεύσεις. Όμως το σεξ είναι αδύνατο να μπει σε οργανωτικά καλούπια. Μοιραία πήρε ηθικές διαστάσεις, ενοχοποιήθηκε, δηλαδή καταπιέστηκε και τελικά διαστρεβλώθηκε όπως όλα τα απαγορευμένα φρούτα. Η σεξουαλική διαστρέβλωση εκδηλώνεται καθημερινά με το πλήθος των ερωτικών συμβόλων που μας κατακλύζουν. Η απόκτηση ερωτικού συντρόφου που εκπληρώνει συγκεκριμένες, καθαρά επιβαλλόμενες, προδιαγραφές γίνεται τίτλος τιμής, δηλαδή πράξη κοινωνικής καταξίωσης. Η τηλεοπτική κατανάλωση της σεξουαλικότητας δεν είναι παρά ο εκχυδαϊσμός που όμως γίνεται μόδα. Υπό αυτούς τους όρους η σύγχρονη σεξουαλική απελευθέρωση ταυτίζεται με το σεξουαλικό εκφυλισμό, που διαλύει από θέση αρχής κάθε έννοια συντροφικότητας, αφού το σεξ, λειτουργώντας ως διαστρεβλωμένο κοινωνικό προϊόν, που μόνο ως λανθάνουσα εξουσία μπορεί να μεταφραστεί παίρνει καθαρά ατομικές διαστάσεις. Κι εδώ δεν μιλάμε για συντροφικότητα που κατ’ ανάγκη θα παραμείνει στο χρόνο, ούτε βέβαια την αποκλείουμε, αλλά για τη συντροφικότητα της ίδιας της σεξουαλικής στιγμής που χάνει κάθε επικοινωνιακό πλαίσιο. Γιατί η ερωτική στιγμή δεν είναι ούτε αρπαγή, ούτε λεηλασία. Είναι η αμοιβαία επικοινωνία της έσχατης σωματικής μοιρασιάς. Ο Μίλλερ χλευάζει το μέσο Αμερικάνο, που διαποτισμένος από τα σκληρά καπιταλιστικά πρότυπα και διαιωνίζοντας την απόλυτη σύγχυση ανάμεσα στα ερωτικά σύμβολα που τον βομβαρδίζουν και την εξουσιαστική σεξουαλική εκδοχή, αδυνατεί να κατανοήσει το δόσιμο μιας Γαλλίδας που από θέση αρχής τη θεωρεί εύκολη, δηλαδή ανάξια λόγου: «Η ερωτική ελευθεριότητα που απολαμβάνουν οι Αμερικάνοι δεν μοιάζει να τους κάνει αμέριμνους. Δεν τους κάνει ανοιχτόκαρδους. Τι παράξενο να ακούς Αμερικανούς να μιλάνε για Γαλλίδες! Λες κι είναι όλες εκκολαπτόμενες πόρνες. Πόσο μπερδεμένοι είναι ως προς την αληθινή σχέση ανάμεσα στον έρωτα και το σεξ!………Ο Αμερικανός μπορεί να χειραφετηθεί με τέτοιο μελετημένο, εσκεμμένο τρόπο ώστε να λησμονήσει οτιδήποτε άλλο έχει να προσφέρει μια γυναίκα εκτός από το κορμί της. Θα φερθεί σε μια εξαίρετη γυναίκα λες και είναι πόρνη και θα ερωτευθεί σαν παλαβός μια ηλίθια». Κι εδώ ακριβώς, εκ του αντιθέτου, φτάνουμε στην ουσία της σεξουαλικής απελευθέρωσης, που δεν είναι άλλη από τη σεξουαλική έκφραση που οδηγεί στην πληρότητα, δηλαδή που μας κάνει αμέριμνους, ανοιχτόκαρδους, που με άλλα λόγια μας οδηγεί σ’ αυτό που λέμε ψυχική ισορροπία.

Ο Μίλλερ δεν προβαίνει σε καθαρά κοινωνικά κριτήρια που συντέλεσαν στην ενοχοποίηση του σεξ. Δεν ενδιαφέρεται αν η ενοχοποίηση του σεξ συμβάλλει στην ενίσχυση της οικογένειας, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του κοινωνικού ιστού, αν δηλαδή η μονογαμία εξυπηρέτησε συγκεκριμένα παιχνίδια που αφορούν την ίδια τη δομή της κοινωνίας και τη διαιώνισή της ή αλλιώς αν συνέβαλε στη διασφάλιση της συγκεκριμένης οικονομικής ανάπτυξης. Ο Μίλλερ εξετάζει το θέμα καθαρά αντανακλαστικά, θα λέγαμε ενστικτωδώς, όπως αρμόζει στη μελέτη ενός ενστίκτου. Γιατί το σεξ κατά το Μίλλερ είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής. Γιατί κάθε πράξη αντανακλά τη σεξουαλικότητα: «Αν υπάρχει κάτι εσφαλμένο στη στάση απέναντι στο σεξ, τότε υπάρχει κάτι εσφαλμένο και στη στάση μας απέναντι στο ψωμί, στο χρήμα, στη δουλειά, στο παιχνίδι, στα πάντα. Πώς μπορεί κάποιος να απολαύσει μια καλή ερωτική ζωή όταν έχει μια τεθλασμένη, παραμορφωμένη, διεστραμμένη, άρρωστη στάση απέναντι στις άλλες όψεις της ζωής;»

 

Γράφει ο Θανάσης Μπαντές

αναδημοσίευση από τον Ερανιστή

 

Ακολουθήστε μας

Πώς ‘κατασκευάζονται’ οι λαοί;

Πώς ‘κατασκευάζονται’ οι λαοί;

- γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης - Η απόσταση είναι ίσως το πιο χρήσιμο εργαλείο κάθε μελετητή τής Ιστορίας διότι η διαφορά τού χρόνου από το παρελθόν ενεργεί πάντοτε αφαιρετικά, σαν φίλτρο που διηθεί τής μελετούμενης περιόδου τις μικροσυγκυρίες, τα μικροσυμφέροντα και...

Για το «Ελσίνκι» του Θ. Γρηγοριάδη

Για το «Ελσίνκι» του Θ. Γρηγοριάδη

_ γράφει ο Ηρακλής Μίγδος - Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το καινούργιο μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη με τίτλο «Ελσίνκι». Ένα μυθιστόρημα που δε ξεπερνά της 230 σελίδες και που ο τίτλος και το εξώφυλλο δε προϊδεάζουν τον αναγνώστη. Ο κύριος...

Ακολουθήστε μας στο Google News

Επιμέλεια άρθρου

Διαβάστε κι αυτά

Για το «Ελσίνκι» του Θ. Γρηγοριάδη

Για το «Ελσίνκι» του Θ. Γρηγοριάδη

_ γράφει ο Ηρακλής Μίγδος - Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το καινούργιο μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη με τίτλο «Ελσίνκι». Ένα μυθιστόρημα που δε ξεπερνά της 230 σελίδες και που ο τίτλος και το εξώφυλλο δε προϊδεάζουν τον αναγνώστη. Ο κύριος...

Να είμαι ο γονιός που θα ήθελα να είχα αν γινόμουν πάλι παιδί

Να είμαι ο γονιός που θα ήθελα να είχα αν γινόμουν πάλι παιδί

_ γράφει η Τρισεύγενη Γκοτσίνου -    Ας υποθέσουμε πως βρισκόμαστε σε ένα σεμινάριο ενημέρωσης και στήριξης γονέων. Ο εμψυχωτής μας δείχνει σε ένα κομμάτι χαρτί τρεις απλές και σύντομες προτάσεις καλώντας μας να επιλέξουμε αυτή που χαρακτηρίζει καλύτερα τον τρόπο με...

Ήταν ο Καραγάτσης μισογύνης;

Ήταν ο Καραγάτσης μισογύνης;

_ γράφει ο Ηρακλής Μίγδος - Για άλλη μια φορά οι Έλληνες βρήκαν λόγο για να διχαστούν και να λογομαχήσουν στα social media. Αυτή τη φορά αφορμή ήταν ο Καραγάτσης. Όλα ξεκίνησαν από ένα άρθρο, δεν αναφέρω το όνομα του/της συντάκτη/ριας καθώς δε θέλω να κάνω διαφήμιση....

0 σχόλια

0 Σχόλια

Υποβολή σχολίου