Αϊβαλί, του Soloup

Ένα μεγάλο γιατί πλανιέται πάνω από το Αιγαίο πέλαγος από το 1922 και εντεύθεν. Γιατί ξεριζώθηκαν τόσες φαμελιές και τόσοι νοματαίοι και από τις δυο πλευρές της γαλάζιας αυτής θάλασσας; Γιατί ποτέ τα συμφέροντα των κρατών δεν είναι ταυτόσημα με τις ελπίδες και τα όνειρα μιας μάνας; Τόσα χρόνια μετά και εξακολουθούν να βγαίνουν βιβλία σχετικά με την τραγωδία που σημάδεψε τον ελληνισμό, άλλα γραμμένα από την ατσάλινη πένα της αλήθειας, άλλα από τη ρομαντική πένα της φαντασίας. Και τώρα ο Soloup παίρνει τη φαντασία, τα ντοκουμέντα και το πενάκι του και εικονογραφεί τον πόνο, την αδικία, τον ξεριζωμό, το μέλλον.

Ένα υπέροχο σκληρόδετο βιβλίο, πραγματικό κόσμημα για κάθε βιβλιοθήκη, ιδιωτική και ερευνητική, μια πραγματικά καλαίσθητη έκδοση του Κέδρου που παρασύρει τον αναγνώστη με την εικονογράφηση και τις μαρτυρίες που διάλεξε ο Soloup για εκείνες τις μαύρες στιγμές, για εκείνες τις συννεφιασμένες μέρες. Ένα ημερήσιο ταξίδι από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί και τα κείμενα του Φώτη Κόντογλου υπήρξαν η αφορμή να γεννηθεί αυτό το εκπληκτικό graphic novel στο μυαλό και στα χέρια του σημαντικού αυτού καλλιτέχνη του 21^ου αιώνα. Ο Soloup διαλέγει να εικονογραφήσει τέσσερις μαρτυρίες: του Φώτη Κόντογλου, του Ηλία Βενέζη, της Αγάπης Μολυβιάτη-Βενέζη και του Αχμέτ Γιορουλμάζ. Και γενικός επόπτης του μόχθου, το βιβλίο «Δυο φορές ξένος» του Bruce Clark (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ποταμός, 2007), «ό,τι πιο αντικειμενικό και συνάμα βαθύτατα ανθρώπινο έχει εκδοθεί για την περιπέτεια που ενώνει και χωρίζει τους δυο λαούς αλλά και για τις παγκόσμιες παρενέργειες που προέκυψαν από τη Συνθήκη της Λοζάνης» (σελ. 405).

Το βιβλίο χωρίζεται σε επιμέρους κεφάλαια, αντίστοιχα με τα βιβλία, αποσπάσματα των οποίων διάλεξε ο Soloup, και αυτά με τη σειρά τους περιστοιχίζονται στην αρχή και στο τέλος με τις εντυπώσεις, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες του ίδιου του συγγραφέα του λευκώματος. Απαραίτητα η εισαγωγή γίνεται με το βιβλίο του Φώτη Κόντογλου «Αϊβαλί, η πατρίδα μου» και στη συνέχεια έχουμε σε αρμονικό δέσιμο κομμάτια από το «Νούμερο 31328» και «Μικρασία χαίρε» του Ηλία Βενέζη, καθώς και «Τα παιδιά του πολέμου» του Αχμέτ Γιορουλμάζ. Η αφήγηση της Αγάπης Μολυβιάτη-Βενέζη, που δίνεται στο «Μικρασία χαίρε» επεξεργάστηκε και ξαναδουλεύτηκε αργότερα σε μορφή μυθιστορήματος με τον τίτλο «Το χρονικό των δέκα ημερών».

Το βιβλίο είναι διάχυτο συναισθήματα και εικόνες: ξεριζωμού, σφαγών, βασανιστηρίων, καταδιώξεων, αποχωρισμού κι όλα δοσμένα με ανοδική κλιμάκωση. Οι οπτικές γωνίες που διαλέγει ο Soloup για καλύτερη αναπαράσταση, οι φωτογραφίες που τον εμπνέουν για πιστότερη απεικόνιση, τα ίδια τα κείμενα που δίνουν φτερά στην πένα και το ταλέντο του, τα περιστατικά που δίνονται με το βλέμμα της αυτοψίας από τους ανωτέρω συγγραφείς και λογοτέχνες συγκροτούν μια διαφορετική Μαύρη Βίβλο που θα συγκλονίσει και θα γοητεύσει. Στο τελευταίο κεφάλαιο ο εικονογράφος αφηγείται το ταξίδι του στο Αϊβαλί και τη γνωριμία του με μια οικογένεια Τούρκων (απογόνων Τουρκοκρητικών), με τους οποίους είχε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για το παρελθόν και το μέλλον των δυο λαών. Πουθενά στο graphic novel δεν υπάρχει μίσος, αρνητισμός, μονομέρεια ή προκατάληψη. Τα γεγονότα δίνονται όπως περιγράφονται και συνέβησαν, οι άνθρωποι σκιτσάρονται με όλες τις εκφάνσεις τους και το ασπρόμαυρο χρώμα που προτιμήθηκε δίνει τόση δύναμη και ένταση που κόβει την ανάσα.

Ένα εκπληκτικό βιβλίο, μια δημιουργία που ανεβάζει κατά πολύ τις δεξιότητες και την ικανότητα του καλλιτέχνη που ήδη έχει στο ενεργητικό του αξιόλογες δουλειές γελοιογραφιών και κόμικς. Στις τελευταίες σελίδες δίνονται επιπλέον επεξηγηματικές σημειώσεις, βιβλιογραφία, ιστορικές και λογοτεχνικές σημειώσεις, γλωσσάρι και οικογενειακές φωτογραφίες των προσφύγων προγόνων του Soloup. Μην το χάσετε!