Ο πατέρας μου συνήθιζε να αναφέρει κάποιο κείμενο από το δικό του αναγνωστικό του Δημοτικού που άρχιζε με την φράση “Γέρων τεσσαρακοντούτης…” όταν ήθελε να υπογραμμίσει πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα σε σχέση με την αξιολόγηση της ηλικίας από την εποχή που ο σαραντάρης εθεωρείτο “γέρων” …

Θυμήθηκα την έκφραση όταν συνάντησα για πρώτη φορά τον Μουχάμαντ, έτσι μου συστήθηκε – Μουχάμαντ από το Μπαγκλαντές. Το παιδί των φαναριών της γειτονιάς μου, μόνο που δεν είναι πια παιδί… Είναι ένας νέος άντρας γύρω στα 30 με πρόσωπο αντίστοιχο των χρόνων του αλλά με ασπρισμένα μαλλιά και μάτια γέροντα. Ένα παιδί που πέρασε ξαφνικά και βίαια από την εφηβική στην γεροντική ηλικία χωρίς να διανύσει την νεανική ή την ώριμη – τουλάχιστον με τον τρόπο που εμείς κατά κανόνα θεωρούμε ότι διανύονται οι ηλικίες αυτές.

Ο Μουχάμαντ είναι κάποια χρόνια στην Ελλάδα. Η αντίθεση ανάμεσα στην κουρασμένη, γερασμένη ματιά του και το νεανικό του πρόσωπο μου κίνησε το ενδιαφέρον όταν τον πρωτοείδα. Την δεύτερη φορά που μου καθάρισε το παρμπρίζ, κατέβασα το τζάμι και ρώτησα πώς τον λένε και από πού κατάγεται. Μου απάντησε δειλά, μαγκωμένα, άβολα – δεν ήξερε πώς να ερμηνεύσει το αναπάντεχο ενδιαφέρον μου.

Τον έχω δει πολλές φορές από τότε, πάντα στο ίδιο φανάρι, να με χαιρετά ευγενικά στην αρχή, φιλικά στη συνέχεια, εκφράζοντας με ένα δειλό χαμόγελο τη χαρά του που με βλέπει, που τον ρωτώ τι κάνει. Με ρωτά κι αυτός πώς είμαι και τι κάνουν τα παιδιά μου, μου μιλά με καημό και νοσταλγία για τους γονείς που άφησε πίσω και για τα δικά του αδέλφια, σκορπισμένα τα περισσότερα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα σε μια αγωνιώδη προσπάθεια επιβίωσης. Μου περιγράφει τις ασφυκτικές συνθήκες της ζωής του απλά, με λίγα λόγια, ουδέτερα, χωρίς καμιά προσπάθεια εντυπωσιασμού, με μια σαν παραιτημένη διάθεση, σαν μοιρολατρική αποδοχή του αναπόφευκτου και της σκληρής μοίρας που τον έφερε, σαν πλεούμενο που ξώκειλε, σε τούτη τη γωνιά της γης.

Κι αυτό είναι που με θλίβει πιο πολύ πέρα από τα γερασμένα μάτια πάνω στο νεανικό πρόσωπο. Αυτή η παραίτηση, αυτή η πίκρα για μια ζωή που δεν ζει, που δεν ελπίζει να ζήσει… Για μια ζωή που κυλά στο περιθώριο, που απλά εναλλάσσει τις μέρες, που έχει σαν μοναδικό στόχο την επιβίωση με όλη την άγρια σημασία της λέξης… Είναι τόσο σκληρό να έρχεται η νύχτα και η μοναδική ανακούφιση, η μοναδική σκέψη να είναι “ευτυχώς τη βγάλαμε και την σημερινή τη μέρα…”

Κι όμως για τον Μουχάμαντ, τον τριακοντούτη γέροντα φίλο μου, αυτή είναι η πραγματικότητα – να θεωρεί κατόρθωμα και να ευγνωμονεί τον όποιο θεό πιστεύει για κάτι που εμείς, οι τυχεροί κι ευνοημένοι της Μοίρας, θεωρούμε αυτονόητο… που δεν το συνειδητοποιούμε καν… Το ότι αξιωθήκαμε να τη ζήσουμε, καλά ή λιγότερο καλά δεν έχει σημασία, κι αυτή τη μέρα που μας χαρίστηκε…

Μήπως θα πρέπει να το ξανασκεφτούμε;