γράφει ο Πάνος Τουρλής

Πρέβεζα, δεκαετία 1970. Η Στέλλα Καλλέργη αρχίζει να σκαλίζει το παρελθόν των ανθρώπων που την έχουν μεγαλώσει μετά τον θάνατο των γονιών της κι ανακαλύπτει πολλά σκοτεινά μυστικά που θα τινάξουν στον αέρα οικογένειες και υπολήψεις. Θα καταφέρει να σταθεί στα πόδια της και να ξεσκεπάσει το σκοτεινό πέπλο του οικογενειακού χτες; Ταυτόχρονα, ο Σίμος Σαράντης επιστρέφει στην πόλη μετά από χρόνια απουσίας και πέφτει στα δίχτυα του έρωτα, κάτι που θα μαλακώσει τον πόνο του γυρισμού του. Παγίδες, εμπόδια, παρεξηγήσεις, εκβιασμοί και δολοφονίες θα δυσκολέψουν τον δρόμο προς την αλήθεια και θα σταθούν ανάμεσα στους δύο νέους. Πόσο αποφασισμένος είναι κάποιος να κρατήσει θαμμένα τα μυστικά του; Τι πραγματικά συνέβη στους γονείς της Στέλλας; Ποιος μοιράζει τον μαύρο θάνατο στα πολύχρωμα στενά της Πρέβεζας;

Η Δήμητρα Ιωάννου με το νέο της μυθιστόρημα μου σύστησε μια καταπληκτική πόλη της Ηπείρου, γεμάτη ιστορία και ομορφιά, και μου γνώρισε ολοκληρωμένους χαρακτήρες με ποικίλους ρόλους στην πλοκή που συγκροτούν ένα άρτια σχεδιασμένο πολύβουο μελίσσι δράσης και αγωνίας. Με τον ρομαντισμό και το σασπένς ισομοιρασμένα, το μυθιστόρημα ακροπατεί σε διάφορα είδη και δημιουργεί ολοζώντανες και αξέχαστες εικόνες. Οι ερωτικές και τρυφερές σκηνές εναλλάσσονται με τη σκληρότητα των δολοφονιών κι αυτές με την ένταση από τις απανωτές εκπλήξεις. Η ζωή της Στέλλας Καλλέργη ξεδιπλώνεται αργά μα σταθερά δημιουργώντας μια σειρά από ερωτήματα για τις συνθήκες θανάτου των γονιών της και για την υστεροβουλία των θείων της που τη φροντίζουν. Ταυτόχρονα, η άφιξη του Σίμου ανοίγει και μια δεύτερη προσωπική ιστορία απώλειας και πόνου που ενώνεται απρόσμενα με αυτήν της Στέλλας και οι δύο νέοι έρχονται κοντά, χωρίς να βλέπουν το μίσος και τη ζήλεια που τους περιβάλλει.

Ο Βρασίδας Δόσης, έμπορος και δήμαρχος πλέον της Πρέβεζας, είναι αποφασισμένος να κρατήσει τη θέση του και το κύρος του με κάθε κόστος. Νομίζει πως κανείς δε θ’ ασχοληθεί με το παρελθόν του και με την εξαπάτηση της Στέλλας και οι φιλοδοξίες του τον τυφλώνουν. Η γυναίκα του, Φρειδερίκη, στέκεται στο πλευρό του και κάνει δύσκολη τη ζωή της ανιψιάς της μαζί με τη φαντασμένη κόρη της, τη Λαμπρινή. Η τελευταία είναι ένα κακομαθημένο και ζηλόφθονο πλάσμα που με τη συμπεριφορά της δημιούργησε έναν κύκλο υπάκουων οπαδών που βάζουν λόγια, διαδίδουν κουτσομπολιά, λένε ψέματα κλπ. Μισεί τη Στέλλα περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλον ήδη από τα μικράτα τους, αφού εκείνη ήταν καλύτερη μαθήτρια, όλοι αυτήν ήθελαν για έμπιστη φίλη, παρ’ όλ’ αυτά φοβάται να κάνει κάτι γιατί ο κόσμος εκτίμησε που περιμάζεψαν και φροντίζουν το ορφανό. Κολλητός φίλος του Βρασίδα είναι ο Νικήτας Βασδέκης, επιχειρηματίας και υποψήφιος βουλευτής, φαβορί για τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές, πιστός της Εκκλησίας και φιλάνθρωπος, αμέμπτου ηθικής, μια κηδεία όμως θα αρχίσει να φέρνει στο φως τα σκοτεινά και βρώμικα μυστικά του. Είναι θεόρατος και δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του ενώ η παρουσία της Στέλλας ξυπνά δυσάρεστες αναμνήσεις από το παρελθόν του. Για χρόνια δε βρέθηκε γυναίκα στο πλάι του, κάτι που πυροδότησε τις φήμες για τον αντρισμό του, να όμως που η αδελφή του Βρασίδα, Καλυψώ, μια ζωή ερωτευμένη μαζί του, μετά τον θάνατο του άντρα της, τον αρραβωνιάστηκε. Είναι μια γυναίκα προσγειωμένη και ρεαλίστρια και την απασχολεί η ψυχρή και αδιάφορη συμπεριφορά του Νικήτα απέναντί της. Τι πραγματικά συμβαίνει μέσα στην ψυχή του; Η Καλυψώ είναι σύμμαχος με τη Φρειδερίκη, προωθούν τα κοινά τους συμφέροντα με ζήλο και φυλάνε η μία τα μυστικά της άλλης, κάτι που θα βοηθήσει αρκετά σχέδιά τους να ευοδωθούν. Ο γιος της από τον πρώτο της γάμο, ο Λάζαρος, είναι συναισθηματικός, τρυφερός και ευαίσθητος, με σχέδια, όνειρα και συμπεριφορά που βλάπτουν τη δημόσια εικόνα της οικογένειάς του, οπότε η Καλυψώ τον έχει από κοντά και είναι αποφασισμένη να μην τον αφήσει να καταστρέψει τον επικείμενο γάμο της με τον Νικήτα.

Όλα τα μυστικά αυτών των ανθρώπων τα ξέρει ο συμβολαιογράφος Χαρίδημος Γάκης. Αγοραπωλησίες, εκβιασμοί, μυστικά, συμφωνίες βρίσκονται καλά κλεισμένα στα κιτάπια του αλλά κανείς δεν του παίρνει λέξη. Δεν έχει φίλους, είναι μισογύνης, μονόχνοτος και απόμακρος. Η ανιψιά του, η Αντιγόνη και ο γιος της τον έχουν από κοντά για να του πάρουν την περιουσία αλλά τα σχέδια ανατρέπονται όταν επιστρέφει ο Σίμος Σαράντης, μιας και η Αντιγόνη δεν τον ξεπέρασε ποτέ. Κανείς στην πόλη δεν έμαθε τι πραγματικά συνέβη μεταξύ τους αλλά η Αντιγόνη είναι πρόθυμη να τον συγχωρήσει και ξαναρίχνει τα δίχτυα της, δημιουργώντας τριβές στη σχέση του Σίμου με τη Στέλλα. Έχουμε όμως και τον γόη της περιοχής, τον Γόρα, με την αρρενωπή κορμοστασιά και με βαθιά λαϊκή φωνή, που έκανε όνομα στην πρεβεζάνικη νύχτα. Είναι βαθιά ερωτευμένος με τη Στέλλα, την οποία μάταια περιμένει να του δείξει το ενδιαφέρον της, εξ ου και αδιαφορεί για το κόρτε μιας άλλης κοπέλας, κάτι που θα φέρει επίσης μεγάλες ανατροπές στην ιστορία.

Ο Λάζαρος, ο Σίμος και η Στέλλα δημιουργούν ένα γερά δεμένο παρεάκι και βοηθάνε  ο ένας τον άλλον στα όνειρα, στις φιλοδοξίες, στα σχέδια για ένα καλύτερο αύριο. Ο Σίμος Σαράντης θα βοηθήσει τη Στέλλα να ξετυλίξει το κουβάρι του παρελθόντος της και μαζί θα μπλέξουν σ’ ένα σκληρό παιχνίδι γεμάτο ψέματα, μυστικά και απάτες. Η δουλειά του σε εφημερίδες της Αθήνας του έφεραν πίσω τον χαμένο αυτοσεβασμό και θεράπευσαν τις ανοιχτές πληγές του, οπότε επέστρεψε για να γίνει διευθυντής της τοπικής εφημερίδας και άρχισε να μελετάει τις φήμες για ένα άτομο επιρροής που ασχημονούσε εις βάρος ευάλωτων συμπολιτών του. Έχει περάσει δύσκολα και ξέρει τι θα πει πόνος, εξ ου και ταίριαξε αμέσως με τη Στέλλα, μια κοπέλα που πάει ενάντια στο ρεύμα και δεν κολλάει στους τύπους και στις συμβάσεις που υπαγορεύουν τη συμπεριφορά μιας γυναίκας σε μια κλειστή επαρχιακή κοινωνία. Είναι αληθινή απέναντι στον εαυτό της και στους γύρω της κι αυτό δε θα επιτρέψει σε κανέναν να το αλλάξει.

Αυτοί και άλλοι χαρακτήρες μάς ανοίγουν τις πόρτες τους και τις ψυχές τους, μας κρύβουν πράγματα ή μας αποκαλύπτουν μύχιες σκέψεις κι έτσι δημιουργείται μια σφιχτοδεμένη πλοκή με ανατροπές και απρόσμενες εξελίξεις. Η Πρέβεζα με το Σεϊτάν Παζάρ, το ενετικό ρολόι, την Κυανή Ακτή, το κάστρο του Παντοκράτορα, τη Βρυσούλα, το Βαθύ, ακόμη και η Μαργαρώνα και η Κορωνησία με τα ροζ φλαμίνγκο της, είναι τα μέρη στα οποία οι ήρωες του βιβλίου γελούν, κλαίνε, ανακαλύπτουν, κρύβονται, πεθαίνουν, ζηλοφθονούν, καταστρώνουν σχέδια και οδηγούν σε μια κλιμάκωση της πλοκής που δε με άφησε να πάρω ανάσα. Φίνα καλολογικά στοιχεία, παρομοιώσεις και μεταφορές («Ο ήλιος σκόρπιζε διαμαντικά στα ήρεμα νερά και η αλμυρή αύρα κουβαλούσε αγριολούλουδα, βοτάνια και μυρωδιές της άνοιξης») στολίζουν το κείμενο και ζωντανεύουν με τον καλύτερο τρόπο την αύρα και τη γοητεία της μαγευτικής Πρέβεζας («Όλα γύρω ευωδίαζαν άνοιξη») κάτω από τον «αυθάδικο ήλιο του Μαρτίου». Διλήμματα, αλλαγές, προβλήματα, έρωτας, οργή και ζήλια, φθόνος και μίσος, φιλοδοξίες γεμίζουν τις σελίδες ενώ ρομαντικές σκηνές με παρεξηγήσεις και εμπόδια αλλά και με ελαφρότητα και χαριτωμένες στιγμές εναλλάσσονται με καλοσχεδιασμένες απάτες και φόνους. Μου άρεσε πολύ η ιστορία της υπηρέτριας που την εκμεταλλεύεται το αφεντικό της και πώς η περιπέτειά της αλλά και το πείσμα της Στέλλας να δώσει ένα τέλος στον σατράπη της βοήθησαν να ανοίξουν κι άλλα στόματα (ένα πρώιμο #metoo). Επίσης, με συγκίνησε η ιστορία της μάνας με τα τρία παιδιά που πεθαίνουν στην πείνα και ζουν από τις ελεημοσύνες του τόπου και πώς ήρθαν σε επαφή με τον σκληρό και άκαρδο πατέρα τους σε μια αξέχαστη σκηνή. Πάνω απ’ όλα όμως μου άρεσαν το μέτρο και τα όρια που βάζει η συγγραφέας στις ιστορίες της και καταφέρνει να μην τις ξεχειλώσει.

«Η ανεπιθύμητη ανιψιά» είναι η ιστορία μιας κοπέλας που μεγάλωσε με τους θείους της και τελικά σήκωσε το χαλί με τη βρωμιά που κρύβει από κάτω, με αποτέλεσμα να αρχίζουν να κλείνουν σπίτια, να έρχονται στο φως σκάνδαλα και ολέθρια μυστικά, και τελικά η πόλη της Πρέβεζας, μιας πόλης με ευσεβείς και καλόψυχους ανθρώπους, να μένει με ανοιχτό το στόμα με όσα κρύβονταν τόσα χρόνια μπροστά στα μάτια της. Μια δυνατή και ανατρεπτική ιστορία που ξεδιπλώνεται ταυτόχρονα με τις συνήθειες και την καθημερινότητα μιας ράθυμης ηπειρώτικης πόλης, με κατοίκους που έχουν τη θάλασσα στο αίμα τους, που αφήνουν τις πόρτες ανοιχτές, που κοιμούνται τα μεσημέρια, που ακολουθούν πιστά τις συνήθειες και τα έθιμα χρόνων, με τη φιλαρμονική τους (μακρά παράδοση στις καντάδες), τις εκκλησίες τους, τα ήθη και έθιμά τους (δε σπάνε μόνο στην Κέρκυρα κανάτια!), πάνω απ’ όλα όμως με μια νωχελική και όμορφη τρυφερότητα μιας παραλιακής πόλης που «λουζόταν στο φως και αγαπούσε το πείραγμα και το γέλιο»! Έρωτας και θάνατος, εμπόδια και διλήμματα, μίσος και αγάπη, ζήλεια και δοτικότητα πάνε αντάμα ως το τελευταίο κεφάλαιο, όπου τα πάντα μπαίνουν στη θέση τους και αναμένουμε με αγωνία τη δικαιοσύνη, την ευτυχία και την αγάπη να παίξουν τον ρόλο τους. Θα είναι άραγε αίσιο το φινάλε για όλους;