Η αρχή και το τέλος ενός βιβλίου

Υπάρχουν στιγμές που σκέφτομαι πως κάθε μια ιστορία, κάθε βιβλίο που περιμένει καρτερικά στην προθήκη του βιβλιοπωλείου, ξεκίνησε την πορεία του μέσα σε κάποιο κρυφό σημείο στο μυαλό του συγγραφέα. Άυλο όπως ήταν, μια ιδέα μονάχα, ταξίδεψε ανάμεσα στο υπάρχειν και στο μη, στην ύλη και τον αθέρα, έγινε σκέψεις, λέξεις, παράγραφοι, κι ύστερα νοήματα, έγινε ένας παράλληλος με τον αισθητό κόσμος, κάπου δίπλα από αυτόν, κι αναμένει τη στιγμή που θα ζωντανέψει σε κάποιο κρυφό σημείο στο μυαλό ενός άλλου ανθρώπου, να γίνει ξανά η ύλη νόημα και οι λέξεις κόσμοι, άυλοι μεν αλλά κυρίαρχοι σ’ ένα ζευγάρι μάτια και μια φαντασία που μέσα της κινούνται άνθρωποι και πράγματα κι αλληλεπιδρούν και χαίρονται και λυπούνται και χάνονται και ζωντανεύουν.

Μισοτελειωμένες είναι όλες οι ιστορίες που δεν έχουν διαβαστεί. Και τα βιβλία που δεν ανοίχτηκαν ποτέ. Ή μάλλον χωρίς τέλος, χωρίς δηλαδή να έχουν εκπληρώσει το σκοπό τους, σαν να μη γράφτηκαν ποτέ. Αυτή η αόρατη μα τόσο δυνατή και συγκλονιστική γραμμή που ενώνει τον κόσμο του συγγραφέα – ποιητή με εκείνον του αναγνώστη είναι εκείνη που πάνω της υπάρχει το σημείο της έναρξης της δημιουργίας από τη μια μεριά και της ολοκλήρωσής του από την άλλη. Κανένα έργο δεν τελειώνει τη στιγμή που ο συγγραφέας – ποιητής του βάζει την τελευταία τελεία. Τελειώνει μονάχα μόλις ο αναγνώστης το μελετήσει! Και τούτη η σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ δημιουργού και αναγνώστη είναι που δίνει τη δύναμη στον πρώτο αλλά και τη μέθεξη στον δεύτερο.

Δε θα ήταν υπερβολή αν κάποιος ισχυριστεί πως ο συγγραφέας όταν δημιουργεί βιώνει το έργο του μέσα από τα μάτια του αναγνώστη ενώ αυτός, ο αναγνώστης, όταν ‘χάνεται’ μέσα στην ιστορία που διαβάζει, ζει κι αισθάνεται τα του συγγραφέα νοητικά ερεθίσματα μπαίνοντας κυριολεκτικά σαν τον κλέφτη μέσα στη συνείδησή του. Μια αμφίδρομη σχέση υπάρχει στο συγγραφέα και τον αναγνώστη, μια σχέση που φτάνει κάθε βιβλίο στο τέλος του, στο σκοπό του. Και το μαγικότερο όλων είναι πως κάθε βιβλίο ο συγγραφέας μπορεί να το ‘τελειώνει’ με διαφορετικό τρόπο μέσα στο μυαλό του κάθε αναγνώστη αφού καθένας από αυτούς μπορεί να βιώνει κόσμους ιδιαίτερους, υποκειμενικούς ξετυλίγοντας την ιστορία από την αρχή ως το τέλος. Ο δημιουργός δεν είναι μόνος του ικανός για να δημιουργήσει, απαιτούνται δυο συνειδήσεις για να ολοκληρωθεί το έργο του, απαιτείται και η συνείδηση του αναγνώστη.

Τα εκατό χρόνια μοναξιάς ουδέποτε τα έγραψε ο Μάρκες, μήτε κανένας άλλος, αν δε το διαβάσει κάποιος το βιβλίο, ούτε ο Καζαντζάκης την Ασκητική. Το γράφουν κάθε φορά που το βλέμμα του αναγνώστη περιπλανιέται πάνω στις γραμμές ξεφυλλίζοντας κι αφήνοντας τη μια σελίδα πίσω από την άλλη. Και τότε παίρνει σάρκα και οστά η συγγραφή, τότε ζει ξανά ο Μάρκες, ο Καζαντζάκης, ο συγγραφέας, όχι νωρίτερα. Ο συγγραφέας απλώς ξεκινάει μια ιστορία, ένα βιβλίο. Ο αναγνώστης είναι εκείνος που το τελειώνει.

 

Ακολουθήστε μας

Οι προσφορές των εφημερίδων για το Σαββατοκύριακο 24 – 25 Μαΐου 2025

Οι προσφορές των εφημερίδων για το Σαββατοκύριακο 24 – 25 Μαΐου 2025

Real News Καθημερινή Πρώτο Θέμα Το Βήμα της Κυριακής Δώστε μας το email σας και κάθε Παρασκευήθα έχετε στα εισερχόμενά σας τις προσφορές των εφημερίδων (Δεν στέλνουμε ανεπιθύμητη αλληλογραφία ενώ μπορείτε να διαγραφείτε με ένα κλικ και δεν θα...

Η σημασία της Παιδικής Λογοτεχνίας

Η σημασία της Παιδικής Λογοτεχνίας

- γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες διαμόρφωσης της προσωπικότητας αλλά και της δημιουργικής φαντασίας των παιδιών είναι αναμφιβόλως η παιδική λογοτεχνία. Μέσα από τις απλές (αλλά όχι κατ’ ανάγκη απλοϊκές) ιστορίες των βιβλίων της...

Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt

Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt

  γράφει ο Μιχάλης Κατσιγιάννης   Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt       Εισαγωγή Αυτό το κείμενο στοχεύει στο να συμβάλει στην κάλυψη ενός...

Ακολουθήστε μας στο Google News

Διαβάστε κι αυτά

Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt

Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt

  γράφει ο Μιχάλης Κατσιγιάννης   Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt       Εισαγωγή Αυτό το κείμενο στοχεύει στο να συμβάλει στην κάλυψη ενός...

Ενός Πάρτυ… ιστορικές αποτυπώσεις

Ενός Πάρτυ… ιστορικές αποτυπώσεις

γράφει η Παναγιώτα Μπαϊράμη Η, συμβατικά οριζόμενη ως δεύτερη φάση της μεταπολίτευσης, δεκαετία του ΄80, που οφείλει τη φυσιογνωμία της στην πρωτόγνωρη της εποχής μεταβατικότητα, αποπειράται να συνθέσει κοινωνικές ταυτότητες συμπλέκοντας -καινοφανώς για τα ελληνικά...

Πολιτισμικό θέαμα και ελληνική ταυτότητα

Πολιτισμικό θέαμα και ελληνική ταυτότητα

γράφει η Παναγιώτα Μπαϊράμη Οι σύγχρονες πολιτικές μεταβολές αντανακλώνται αναπόφευκτα στον αξιακό κοινωνικό κώδικα. Η νεοπαγής κουλτούρα –καταναλωτική και ατομικιστική- πλάθεται μέσω του καταλυτικού ρόλου του τύπου -ειδικά της τηλεόρασης- στη βάση ενός σύγχρονου...

22 σχόλια

22 Σχόλια

  1. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ

    Εξαιρετική προσέγγιση της σχέσης συγγραφέα – βιβλίου και αναγνώστη – βιβλίου αλλά και συγγραφέα – αναγνώστη! Μοιάζει λίγο με κείνο που λέγανε παλιά: «”Αν ένα δέντρο πέσει στο δάσος και δεν είναι κανείς εκεί για να το ακούσει, θα κάνει θόρυβο; Υπήρξε ποτέ;»
    Είναι δε ένα είδος σχέσης που θυμίζει την γονιμοποίηση. Χωρίς σπερματοζωάριο το ωάριο θα μαραθεί και χαθεί.
    Θαυμάσιο το άρθρο σου Κώστα θέτεις ένα σωρό ερωτήματα αλλά και γεννώνται ένα σωρό άλλα. Αυτός είναι ή πρέπει να είναι ο στόχος ενός αναγνώσματος προβληματισμού.

    Απάντηση
    • Κώστας Θερμογιάννης

      Χριστόφορε, είναι πράγματι ο συλλογισμός μου όμοιος με αυτόν που περιγράφεις με το δέντρο και το δάσος. Μόνο που εδώ τις περισσότερες φορές ξέρουμε πως το βιβλίο υπήρξε. Να είσαι καλά, σε ευχαριστώ για το όμορφο σχόλιο σου!

      Απάντηση
  2. Μιχάλης Μπουναρτζίδης

    Υπέροχο!

    Απάντηση
  3. Άννα Ρουμελιώτη

    Εξαιρετικό Κώστα!!Ευχαριστώ!!

    Απάντηση
  4. Xριστίνα Ταράτσα

    Ένα μεστό και αξιόλογο άρθρο, με λογοτεχνική συνείδηση. Ναι… είναι αλήθεια, ένα βιβλίο αποκτά ψυχή στα χέρια του αναγνώστη… Η ουσία είναι να βρεθεί στα κατάλληλα χέρια… Συγχαρητήρια στον Κώστα Θερμογιάννη.
    Χριστίνα Ταράτσα

    Απάντηση
    • Κώστας Θερμογιάννης

      Χριστίνα, πράγματι το βιβλίο αποκτά ψυχή στα χέρια του αναγνώστη…

      Τα λόγια σου έχουν ιδιαίτερη αξία για μένα. Σε ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου!

      Απάντηση
  5. Βάσω Αποστολοπούλου-Αναστασίου

    “Δε θα ήταν υπερβολή αν κάποιος ισχυριστεί πως ο συγγραφέας όταν δημιουργεί βιώνει το έργο του μέσα από τα μάτια του αναγνώστη…”
    Πάντα υποστήριζα ότι αισθάνομαι πως γράφω “σαν αναγνώστης” ακριβώς όπως διαβάζω “σαν συγγραφέας”.
    Το πραγματικά εξαιρετικό και εμπεριστατωμένο άρθρο σου, αγαπημένε μου φίλε Κώστα, έρχεται να δώσει με τον καλύτερο τρόπο την πλήρη ανάπτυξη αυτής μου της αίσθησης και να μου δώσει τη χαρά της μοιρασιάς! Τη χαρά να μαθαίνω ότι υπάρχουν πολλοί που αισθάνονται έτσι – που βιώνουν αυτή την αμφίδρομη και τόσο στενή σχέση συγγραφέα-αναγνώστη.
    Και είναι τόσο όμορφο αυτό! Σ’ ευχαριστώ πολύ για τούτη την προσφορά σου!

    Απάντηση
    • Κώστας Θερμογιάννης

      Βάσω μου, έρχεσαι να επιβεβαιώσεις τις σκέψεις μου κι αυτό με κάνει να νιώθω πως φεύγει από μέσα μου ένα βάρος. Ένιωθα πως ίσως είμαι υπερβολικός όταν έγραφα πως ο συγγραφέας όταν δημιουργεί βιώνει το έργο του μέσα από τα μάτια του αναγνώστη και το αντίθετο συμβαίνει με τον αναγνώστη που ‘μεταμορφώνεται’ τρόπον τινά σε συγγραφέα.

      Σε ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου για το υπέροχο σχόλιό σου!

      Απάντηση
  6. Μαργαρίτα Αρβανίτη

    Συγκινητικό πολύ το βρίσκω το κείμενο! Να περιμένει το βιβλίο να το πάρεις στα χέρια σου για να πάρει ζωή και ότι αυτό σημαίνει σαν επικοινωνία συγγραφέα-αναγνώστη! Πόσα βιβλία χάνονται στη αναμονή όχι γιατί απορρίφτηκαν αλλά γιατί ουτε καν τους δόθηκε η ευκαιρία της γνωριμίας! Αγνωστα μέσα στο πλήθος!

    Απάντηση
  7. fofi walter-kyrlidou

    Διαβαζοντας το καταπληκτικο αρθρο σου καλε μου φιλε,θυμηθηκα μια διαλεξη του καθηγητη της Φιλολογιας στο Πανεπιστημιο που σπουδασα και το δοκιμιο που προεκυψε με τιτλο…ΤΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΤΩΝ ΑΔΙΑΒΑΣΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ.Ευχαριστω πολυ πολυ για τις αληθειες που μου θυμησες.

    Απάντηση
    • Κώστας Θερμογιάννης

      Φώφη, ο τίτλος του δοκιμίου είναι πραγματικά εύστοχος! Νομίζω πως περιγράφει με εξαιρετική ακρίβεια το σκεπτικό μου.

      Εγώ σε ευχαριστώ για τον κόπο που έκανες για να διαβάσεις το κείμενό μου αλλά και για το σχόλιό σου. Να είσαι πάντα καλά!

      Απάντηση
  8. Ανώνυμος

    Υπέροχη η διάσταση που έδωσες, Κώστα μου, στη σχέση δημιουργού-βιβλίου-αναγνώστη. Έχεις απόλυτο δίκιο σε όλα! Από τη στιγμή της “σύλληψης” μέχρι την ώρα της γέννησης και από την εποικοδομητική “ζωή” ενός βιβλίου μέχρι το πέρασμά του στη σπουδαία διάσταση της αθανασίας. Ναι, η αρχή δεν καθορίζεται από τις πρώτες λέξεις που αρχίζουν να τυπώνονται ούτε το τέλος ορίζεται στην τελευταία σελίδα του. Και αυτή είναι η αληθινή μαγεία του! Η μαγεία της συγγραφής αλλά και της ανάγνωσης. Σε ευχαριστώ για τις όμορφες και εμπεριστατωμένες σκέψεις σου!

    Απάντηση
    • Κώστας Θερμογιάννης

      Σε ευχαριστώ πολύ για τα θερμά σου λόγια Ανώνυμε/η φίλε/φίλη. Χαίρομαι που οι απόψεις μας ταυτίζονται και σε ευχαριστώ θερμά για το πολύ όμορφο σχόλιό σου!

      Απάντηση
      • Ανώνυμος

        Σαν Ανώνυμη εμφανίστηκα; Αυτά κάνει η βιασύνη. Κώστα, απλώς για να το δεις εσύ, είμαι η Μαίρη Κωνσταντούρου. Την καλημέρα μου!

        Απάντηση
  9. Βαλάντης Μπάτσαρης

    Ομολογώ ό,τι δεν είχα σκεφτεί αυτή την πλευρά της δημιουργίας. Πάρα πολύ διαφωτιστική παρουσίαση.

    Απάντηση
  10. Λένα Μαυρουδή Μούλιου

    ΠΟΤΈ δεν διάβασα κάτι τόσο όμορφα αληθινό αν και μελαγχόλησα στη σκέψη πως τα βιβλία ημών των ερισσοτέρων θα παραμείνουν όντως ”ημιτελή” αφού λόγω ένδειας οικονομικής δεν θα εκδοθούν ποτέ και ο ανγνώστης δεν θα ολοκληρώσει τελικά το έργο του συγγραφέα.Θλίψη!!!

    Απάντηση
  11. Κώστας Θερμογιάννης

    Κυρία Μούλιου, δυστυχώς έτσι είναι, αλλά ευτυχώς στις μέρες μας το διαδίκτυο μάς παρέχει τη δυνατότητα να εκφραζόμαστε και να δημοσιοποιούμε τις σκέψεις μας, οπότε η μελαγχολία μετριάζεται!

    Απάντηση

Υποβολή σχολίου