Η γεύση της ερήμου, της Ιφιγένειας Θεοδώρου

Είναι στιγμές που κάθεσαι στο παράθυρο και ρεμβάζεις. Η νύχτα είναι γαλήνια και οι σκέψεις σου κάθονται ήσυχα ήσυχα στην άκρη του μυαλού σου. Στο βάθος του ορίζοντα μια αμμοθύελλα ετοιμάζεται να ξεσπάσει και να καλύψει με εκατομμύρια κόκκους την πόλη. Χαμογελάς. Στον ουρανίσκο σου έχεις ακόμη τη γεύση του φιστικιού, του αυθεντικού φιστικιού της δεύτερης πατρίδας σου, της Συρίας. Νιώθεις δυνατή, έτοιμη να αντιμετωπίσεις τη θύελλα. Θα την κοιτάξεις κατάματα όμως ή θα προτιμήσεις να σφαλίσεις τα παντζούρια της ψυχής σου; Πόσο πολύ είσαι έτοιμη, Τζένη μου, να ζήσεις την περιπέτεια στην οποία θα σε ρίξει η συγγραφέας;

Η Ιφιγένεια Θεοδώρου ξαναχτυπά. Ανελέητα. Λίγα χρόνια μετά την εξαιρετική Γλώσσα από μάρμαρο, πολλά σκαλιά τέχνης και τεχνικής παραπάνω. Ποτέ δεν έχω πετύχει συγγραφέα να εξελίσσεται και να ανελίσσεται τόσο πολύ στον κυκεώνα του πνεύματός μας. Στη Γλώσσα από μάρμαρο έχουμε ένα εξαιρετικό, αυθεντικό μυθιστόρημα με τη μορφή του ιστορήματος. Εδώ έχουμε ένα τρυφερό, ρομαντικό και σκληρό μυθιστόρημα, με τη μορφή της ενδοσκόπησης. Χωρίς να καταντά ρομάντζο, το βιβλίο περιγράφει τον πλούσιο ερωτικό και συναισθηματικό κόσμο τριών γυναικών (και όχι μόνο): της Τζένης, της μητέρας της, Αμαλίας, και της Τίνας. Γυναίκες που κινούνται γύρω από τον ήλιο του Ναντίμ, σημαντικού πολιτικού παράγοντα της Συρίας. Η Τζένη αυτόφωτη, οι άλλες δύο ετερόφωτες. Ο ήλιος του Ναντίμ τις ζεσταίνει όλες αλλά δεν τις καίει. Χωρίς να το ξέρει επηρεάζει σημαντικά όλες τους.

Η Τζένη πηγαίνει στη Συρία για να βαδίσει στα χνάρια της Τζέιν Ντίγκμπι, εκκεντρικής αγγλίδας αριστοκράτισσας του 1853, η οποία μετά από τρία διαζύγια βρίσκει τον αυθεντικό έρωτα στην αγκαλιά ενός σεΐχη. Μαζί της θα ερχόταν και η μητέρα της με μια φίλη, όμως το ατύχημα της φίλης τους καθυστερεί τη δική τους άφιξη. Η Τζένη, μετά από δύο αποτυχημένες σχέσεις, κόρη ηθοποιού που έδινε βάρος στη δημόσια εμφάνιση και στην καριέρα του, στερημένη από χάδια, καταφεύγει στην πλανεύτρα έρημο για να ηρεμήσει και να ξεκουραστεί. Ο ξεναγός της, ο ανιψιός του Ναντίμ, θα τη βοηθήσει να επουλώσει τις πληγές της και να ξαναμπεί θαρρετά στη ζωή. Η Αμαλία έχει ένα μυστικό που πρέπει να εξομολογηθεί στον Ναντίμ. Ο Ναντίμ δεν έχει ξεχάσει την Αμαλία. Η Τίνα περιμένει το παιδί του. Η Συρία περιμένει την ελευθερία της.

Παράλληλα με τις ζωές αυτών των χαρακτήρων γνωρίζουμε την ιστορία και της Συρίας, μιας χώρας που εξακολουθεί να ματώνει και να ψάχνει στα σκουπίδια του κόσμου την αξιοπρέπειά της. Χωρίς να καταντά κουραστικό, το βιβλίο είναι γεμάτο από ψήγματα της ιστορίας αυτής της τόσο γοητευτικής και τραυματισμένης χώρας. Η συγγραφέας κατέχει το αντικείμενο καλά και η ταξιδιωτική της ματιά σε καθηλώνει. Νιώθεις σα να διαβάζεις τις αναμνήσεις μιας μητέρας που στέλνει πρώτη φορά το παιδί της στο σχολείο και το βλέπει με αγωνία και φόβο να κάνει τα δικά του πρώτα βήματα στον κόσμο.

Το κείμενο είναι πολύ καλογραμμένο, ίσως με παραπάνω λυρισμούς από ό,τι θα έπρεπε αλλά είναι ένα υπέροχο ταξίδι στη Συρία και γενικότερα στη Μέση Ανατολή, ένα οδοιπορικό στη γυναικεία ψυχολογία και στον ανθρώπινο χαρακτήρα, όπου κάθε γραμμή, κάθε λέξη έχει σοβαρό λόγο ύπαρξης. Η γραφή, τα επίθετα, η εξέλιξη και η δομή της αφήγησης, τα πισωγυρίσματα, τα αισθήματα, οι τύψεις, η αγωνία, ο πόνος, η χαρά, η ελπίδα, όλα μαζί εδώ, δοσμένα όμορφα, τρυφερά, συγκινητικά. Ένα βιβλίο που δε θες να τελειώσει.

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

“Η Συρία στους παγκόσμιους τουριστικούς οδηγούς χαρακτηρίζεται ως η γη που όσο την ξεφλουδίζεις, τόσα περισσότερα βρίσκεις κάτω απ\’ αυτή…Ένα μωσαϊκό ιστορίας και θρύλων” (σελ. 13).

“Η Μέση Ανατολή είναι μια θράκα που σιγοκαίει. Λεπτές ισορροπίες, εύθραυστες συμμαχίες, μίσος, έχθρες και αίμα. Αίμα και προσφυγιά. Πολλή προσφυγιά!” (σελ. 47).

“Οι πελάτες δεν έχουν καμιά επιθυμία να μοιραστούν μια σκηνή Βεδουίνων και τη μυρωδιά των άπλυτων κορμιών μέσα στην άνυδρη έρημο. Επιζητούν τα σιδερωμένα σεντόνια των ξενοδοχείων και τις ανέσεις του σπιτιού τους. Προσομοίωση της ρουτίνας τους σε εξωτικό περιβάλλον. Όσο κι αν προτάσσουν το ενδιαφέρον για τη χώρα, τις περισσότερες φορές κουράζονται γρήγορα και βλέπουν την υπόλοιπη διαδρομή μέσα από τη φωτογραφική κάμερα. Λίγοι είναι εκείνοι που απολαμβάνουν το ταξίδι για το ίδιο το ταξίδι. Αυτούς τους πελάτες λατρεύει ο Ρωμανός που εξερευνούν με το βλέμμα και την ακοή. Μυρίζουν, γεύονται, αγγίζουν. Δεν φωτογραφίζουν. Τυπώνουν στο μυαλό ανθρώπους και εικόνες, μουσικές και ήχους… στο γραφείο τους ονομάζουν ταξιδιώτες και όχι τουρίστες” (σελ. 61).

“Ο νέος κόσμος πόσο μπορεί να κοιτάζει προς τα μέσα; Ποιος μπορεί να τον κρατήσει μακριά απ’ την εποχή του; Η τεχνολογία είναι μια ορθάνοιχτη πόρτα, πύλη χωρίς φραγμούς. Γι’ αυτούς που υποψιάζονται. Για τους άλλους φτάνει η τηλεόραση-το μεγαλύτερο παράθυρο του σπιτιού” (σελ. 84).