«Μακριά, πολύ μακριά να ταξιδεύουμε,
κι ο ήλιος πάντα μόνους να μας βρίσκει·
εσείς τσιγάρα «Κάμελ» να καπνίζετε,
κι εγώ σε μια γωνιά να πίνω ουίσκι.»

Γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ, Μαραμπού

Σαράντα δύο χρόνια συμπληρώνονται σήμερα, 10 Φεβρουαρίου, από τον θάνατο του ποιητή των θαλασσών και των ναυτικών, Νίκου Καββαδία, ο οποίος κατά τη διάρκεια της ναυτικής του ζωής ύμνησε, μέσα από τα ποιήματά του, τις εξωτικές θάλασσες, τα μακρινά ταξίδια και τη ζωή στα πέλαγα και στους ωκεανούς όσο κανείς άλλος.

«Τώρα στο τζάμι ένα καράβι εσκάρωσα
κι ένα του Μαγκρ στιχάκι έχω σκαλίσει:
“Τι θλίψη στα ταξίδια κρύβεται άπειρη!”
Κι εγώ για ένα ταξίδι έχω κινήσει.»

Γράμμα ενός αρρώστου, Μαραμπού

Τα ποιήματά του αποπνέουν έναν αέρα θαλασσινό. Με λέξεις του λιμανιού και ναυτική ορολογία, περιγράφει γλαφυρά την καθημερινή ζωή των ναυτικών εν πλω, τη δουλειά τους αλλά και τις σκέψεις τους, τους φόβους και τις εντυπώσεις τους. Διηγείται ιστορίες σε μπάρκα και σε πόρτα, με πρωταγωνιστές δυστυχισμένες γυναίκες και αθώους θερμαστές. Οι εικόνες του είναι τόσο παραστατικές, που όσοι τις διαβάζουν είναι σα να τις ζουν οι ίδιοι, σα να μπορούν να μυρίσουν κι εκείνοι μαζί του την αρμύρα της θάλασσας.

«Θολά νερά και μίλια τέσσερα το ρέμα,
οι κούληδες τρώνε σκυφτοί ρύζι με κάρι,
ο καπετάνιος μας κοιτάζει το φεγγάρι,
που ’ναι θολό και κατακόκκινο σαν αίμα.»

Cambay’s Water, Πούσι

Η γραφή του είναι μελωδική και ρυθμική· τόσο ξεχωριστή που αποτυπώνεται αμέσως στο μυαλό του αναγνώστη. Τα ποιήματά του είναι μια προσωπική εξομολόγηση στο χαρτί, μια προβολή του εσωτερικού του κόσμου και, ορισμένες φορές, μια συνομιλία με τον εαυτό του. Χαρακτηριστικό του είναι το πέπλο μελαγχολίας, η ομίχλη που φαίνεται να σκεπάζει τις ώρες των ατέλειωτων ταξιδιών του.

«Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής
των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων,
και θα πεθάνω μια βραδιά, σαν όλες τις βραδιές,
χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων.»

Mal du depart, Τραβέρσο

Ο Νίκος Καββαδίας εξέδωσε μόνο τρεις ποιητικές συλλογές: το Μαραμπού (1933), το Πούσι (1947) και το Τραβέρσο (1975). Η κάθε μία από τις συλλογές αυτές αντιπροσωπεύει και μια διαφορετική περίοδο στη ζωή του και, μπορούμε να παρατηρήσουμε μέσα από τους στίχους του, τη σταδιακή ωρίμανση του ποιητή με το πέρασμα των χρόνων. Σε όλες τις συλλογές του, όμως, το κύριο θέμα του παραμένει το ίδιο: η θάλασσα. Παράλληλα, βλέπουμε πως η γυναικεία παρουσία πλανάται πάντοτε, διακριτικά, στα ποιήματά του.

«Με πορφυρό στα χείλη μου κοχύλι σε προστάζω.
Στο χέρι το γεράκι σου και τα σκυλιά λυτά.
Απάνωθέ μου σκούπισε τη θάλασσα που στάζω
και μάθε με να περπατώ πάνω στη γη σωστά.»

Yara Yara, Τραβέρσο

Ενταγμένος στην Αριστερά, μέλος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, δίνει σε ορισμένα ποιήματά του μια έντονη πολιτική χροιά, καθώς μεταφέρει τα ιδεολογικά του πιστεύω στο χαρτί και μπλέκει εκπληκτικά τους στίχους του με ιστορικά γεγονότα, καθώς και με τους αγώνες του λαού· όλα αυτά στο κλίμα των μαύρων πολιτικών εξελίξεων της εποχής.

«Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό
και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφόρι.
Αύγουστος ήτανε δεν ήτανε θαρρώ,
τότε που φεύγανε μπουλούκια οι Σταυροφόροι.»

Federico Garcia Lorca, Πούσι

Έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες μελοποίησης των ποιημάτων του Καββαδία, με πιο γνωστή αυτή του Θάνου Μικρούτσικου και τον «Σταυρό του Νότου». Ο δίσκος αυτός μπορεί αρχικά να επικρίθηκε από πολλούς, η αγάπη του κοινού όμως έκρινε την προσπάθεια του Μικρούτσικου ως επιτυχή, κάτι που επιβεβαιώνεται από τη διαχρονικότητά του, μιας και τα μελοποιημένα ποιήματα του Καββαδία τραγουδιούνται μέχρι και σήμερα.

«Ένα στιλέτο έχω μικρό στη ζώνη μου σφιγμένο,
που ιδιοτροπία μ’ έκαμε και το ’καμα δικό μου·
κι αφού κανένα δε μισώ στον κόσμο να σκοτώσω,
φοβάμαι μη καμιά φορά το στρέψω στον εαυτό μου…»

Ένα μαχαίρι, Μαραμπού

Μπορεί η λογοτεχνική γενιά του Καββαδία να τον υποτιμούσε σχετικά με το έργο του, παρ’ όλα αυτά ο σπουδαίος αυτός ποιητής έχει καταφέρει να διατηρήσει μέχρι και σήμερα, 42 χρόνια μετά τον θάνατό του, μια θέση στην καρδιά μας και να μας συγκινεί ακόμη με το ιδιαίτερο έργο του. Και, μπορεί αυτές οι τρεις συλλογές του να ήταν αρκετές για να τον γνωρίσουμε και να τον αγαπήσουμε, ήταν όμως πολύ λίγες για να τον χορτάσουμε.

«Κάτου στις αχτές της Αφρικής
πάνε χρόνια τώρα που κοιμάσαι.
Τα φανάρια πια δεν τα θυμάσαι
και τ’ ωραίο γλυκό της Κυριακής.»

Σταυρός του Νότου, Πούσι