ΑΛΚΗ ΖΕΗ
ΠΟΣΟ ΘΑ ΖΗΣΕΙΣ ΑΚΟΜΑ, ΓΙΑΓΙΑ;
Σειρά: Ελληνική λογοτεχνία
Υπεύθυνη σειράς: Ελένη Μπούρα
ISBN: 978-618-03-1191-4, τιμή: 16,60 €
σελ.: 328
Χρόνος έκδοσης: Οκτώβριος 2017
– Σου έφερα την εφημερίδα.
Ανοίγω τα μάτια. Με πήρε, φαίνεται, ο ύπνος κάτω από τη γλυσίνα.
Από πάνω μου στέκει ένα ψηλό πανέμορφο παλικάρι. Έχει ένα μικρό μούσι και πράσινα μάτια. Μοιάζει σαν να βγήκε από μυθιστόρημα του Σταντάλ. Είναι ο εγγονός μου ο Αντουάν. Πότε μεγάλωσε τόσο;
– Απόψε έχει πανσέληνο, λέει.
Κοιτάζω την εφημερίδα. Δευτέρα 7 Αυγούστου 2017. Τρομάζω.
Πώς έφτασα ως εδώ. Είχα υποσχεθεί στα παιδιά δεκατρία χρόνια. Αν και μου φαινότανε πάρα πολλά… τότε. Ποιος μου χάρισε γενναιόδωρα άλλα τέσσερα κι ίσως απομένουν και κάποια ρέστα ακόμα;
Κοιτάζω γύρω. Στην άλλη άκρη, κάτω από τη γλυσίνα που ξαναζωντάνεψε όλα αυτά τα χρόνια, στην αυλή του σπιτιού μας στις Μηλιές στο Πήλιο, ένα όμορφο κορίτσι με ξανθά σγουρά μαλλιά και πράσινα μάτια γράφει στον υπολογιστή. Τα λεπτά δάχτυλά της πετάνε σαν φτερά πεταλούδας. Πού εγώ – χτυπώ αργά αργά κάθε γράμμα και πολλές φορές το διπλανό απ’ αυτό που πρέπει. Είναι η εγγονή μου, η Άννα.
Τώρα πια τα εγγόνια μου είναι μεγάλα. Δεν ρωτάνε «πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;». Μόνο κάνουν σχέδια τι θα κάνουμε του χρόνου στην πανσέληνο.
Αν μου φαινότανε πολλά τα δεκατρία χρόνια, ο ένας χρόνος μοιάζει ακόμα πιο μακρινός.
Δεν λέω τίποτα, τους αγκαλιάζω και τους δυο και χαίρομαι τη στιγμή. Αποδώ και μπρος οι στιγμές μετράνε.
Για την συγγραφέα:
Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο, όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Παντρεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, που πέθανε το 1991. Απέκτησαν δύο παιδιά. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας, στο τμήμα σεναριογραφίας.
Από το 1954 έως το 1964 έζησε σαν πολιτική πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση. Το 1964 επιστρέφει οικογενειακώς στην Ελλάδα, για να ξαναφύγουν πάλι όλοι μαζί με τον ερχομό της Χούντας το 1967. Αυτήν τη φορά ο τόπος διαμονής τους είναι η Γαλλία, και συγκεκριμένα το Παρίσι, απ’ όπου επιστρέφουν μετά τη δικτατορία.
Από πολύ μικρή ασχολήθηκε με το γράψιμο. Στις πρώτες ακόμη τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει κείμενα για το κουκλοθέατρο. Ένας από τους ήρωες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε κατοπινά ο ήρωας του γνωστού κουκλοθέατρου «Μπαρμπα-Μυτούσης», εμπνεύστρια του οποίου ήταν η Ελένη Θεοχάρη-Περάκη. Πρώτο της μυθιστόρημα είναι Το καπλάνι της βιτρίνας (1963), που το έχει εμπνευστεί από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο και είναι σχεδόν αυτοβιογραφικό. Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της βιβλίο Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο.
Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της.
Το 2012 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κύπρου.
Το 2014 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 2015 απέσπασε την ίδια τιμή από το Πανεπιστήμιο Πατρών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών.
Τον Ιανουάριο του 2015 έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, διάκριση που αποδίδεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε διαπρεπείς προσωπικότητες των τεχνών, των επιστημών και των γραμμάτων, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015 τιμήθηκε από τη Γαλλία με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres).
ΘΩΜΑΣ ΨΥΡΡΑΣ
ΘΑ ΒΟΣΚΗΣΩ ΤΟ ΜΑΥΡΟ
Σειρά: Ελληνική λογοτεχνία
Υπεύθυνη σειράς: Ελένη Μπούρα
ISBN: 978-618-03-1194-5, τιμή: 15,50 €
σελ.: 280
Χρόνος έκδοσης: Οκτώβριος 2017
Το βιβλίο περιέχει δεκατρία αφηγήματα απλών ανθρώπων, σαν αυτά που ακούγονται από προικισμένους αφηγητές στα καφενεία, εκεί όπου η μεγάλη ιστορία εμπλέκεται αναστοχαστικά με την προσωπική ιστορία και την περιπέτεια της ζωής των αφηγητών. Εκεί όπου ο λαϊκός λόγος και η αυθορμησία δεν έρχονται να δικαιολογήσουν εκ των υστέρων επιλογές βίου, αλλά χρησιμοποιούνται ως μέσα που συμβάλλουν στη συλλογική κατανόηση της ιστορικής και προσωπικής μοίρας.
Οι κρίσιμες και «μαύρες» στιγμές της Ιστορίας που καθορίζουν τις ζωές –άσχετα από τη βούληση και τις επιδιώξεις των ανθρώπων– αποτελούν το στέρεο υλικό της πραγματικότητας και πάνω τους κτίζεται ο μύθος του καθενός αφηγητή. Τα δεκατρία αφηγήματα καλύπτουν την ιστορία της Ελλάδας από τις αρχές του 20ού αιώνα έως τις μέρες μας (πόλεμος, εμφύλιος, δικτατορία, μετανάστευση, μεταπολίτευση, καταναλωτισμός, περιθώριο, τρομοκρατία, κρίση). Όμως δεν πρόκειται μόνο για μια σπουδή στην Ιστορία όπως την εσωτερικεύουν οι άνθρωποι στην καθημερινότητά τους. Οι αφηγήσεις αναδεικνύουν πώς το «μαύρο» της Ιστορίας έχει τον τρόπο να τρυπώνει στις ζωές και να κατευθύνει τις επιλογές, πώς χρόνια μετά τα «σημαντικά» ιστορικά γεγονότα οι αφηγητές ακόμη βόσκουν στο «μαύρο» του παρελθόντος, τρέφονται αθέλητα από αυτό, δηλητηριάζουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους, μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται τα τραύματά τους και να ζουν μ’ αυτά. Όμως δεν πρόκειται για διηγήματα με την αυστηρή έννοια του όρου. Δεν είναι «φέτες ζωής», δηλαδή αναπτύξεις ενός κορυφαίου συμβάντος που σφραγίζει τη ζωή του αφηγητή, αλλά απλωμένες ζωές, που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν αυτόνομα η καθεμία ως νουβέλες ή ως μυθιστορήματα.
Τα δεκατρία αφηγήματα αποτελούν προσωπικές μυθιστορίες· από τη μια πατούν γερά στην πραγματικότητα και το αναπόδραστο των ιστορικών γεγονότων και από την άλλη είναι κατασκευασμένοι μύθοι, δηλαδή αφηγημένες προσωπικές μαρτυρίες. Ο ιστορικός χρόνος εκτείνεται μέσα στον τόπο. Η Λάρισα, ο Τύρναβος, ο κάμπος γίνονται το σκηνικό όπου εδράζεται κι απ’ όπου εκκινεί η αφήγηση για να εκτιναχθεί στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Βερολίνο, το Βουκουρέστι, τα Τίρανα, δημιουργώντας ένα δίκτυο μυθοποιημένων χώρων στους οποίους κινούνται οι ήρωες. Και είναι η πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια που παρουσιάζεται στη λογοτεχνία μας ως επίκεντρος χώρος δράσης ο κάμπος και οι άνθρωποί του.
Πρόκειται ουσιαστικά για μυθιστορίες που μπορούν να εκληφθούν ως υποτιθέμενα σενάρια ταινιών, μια και βιο-γραφούν με τρόπο σχεδόν κινηματογραφικό ήρωες και κυρίως καταστάσεις μέσα στις οποίες τα πρόσωπα υπάρχουν, ως δεσμώτες που στοχάζονται και αναστοχάζονται για την κατάστασή τους δίχως να μπορούν να σπάσουν τα δεσμά τους.
Τελικά το βιβλίο δεν αφορά τη βίωση της Ιστορίας, αλλά πώς η μεγάλη Ιστορία επηρεάζει τις μικρές ιστορίες των απλών ανθρώπων ως δυσβάσταχτο βάρος και ως δυνατότητα (ή ως αδυναμία) να το υπερβούν. Έτσι η αφήγηση γίνεται μέσο κάθαρσης και πρόσκαιρης (;) λύτρωσης.
Μετά τα δύο μυθιστορήματα, τον Πυκνό καιρό και το Μαράν Αθά, ο Θωμάς Ψύρρας εκμεταλλεύεται τα «μασλάτια» που ακούγονται στα καφενεία του κάμπου για να δώσει μέσα από τον δυναμισμό του λαϊκού λόγου μια πινακοθήκη βίων και ταυτόχρονα μια περιεκτική σύνοψη από το «μαύρο» της ελληνικής περίπτωσης.
«Τι να πω;… Τι σκατά χώρα είν’ ετούτη;… Μη και δεν φταίει η χώρα και φταίει το κεφάλι μας το στραβό, που γουστάρει παραμύθα; Τι σκατολαός είμαστε;
Αλλά γιατί να αναρωτιέμαι;… Αφού τα έζησα. Παραμύθα θέλει ο κόσμος. Όχι ότι δεν την ψυλλιάζεται. Όλα κι όλα. Μια χαρά τη μυρίζεται, την καταλαβαίνει και την παρακαταλαβαίνει, αλλά ωστόσο τη γουστάρει. Να ’χει μετά να λέει πως τον κοροϊδέψανε, να το παίζει θύμα και να ’χει κάποιον να βρίζει.»
Για τον συγγραφέα:
Ο Θωμάς Ψύρρας γεννήθηκε το 1954 στον Τύρναβο της Θεσσαλίας. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Υπήρξε εκδότης του εκπαιδευτικού περιοδικού Σημείο, µέλος της ομάδας του περιοδικού Αυτό και του περιοδικού Γραφή. Μελέτες και άρθρα του δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά Γραφή, Σημείο, Αντί και στις εφημερίδες Ελευθερία, Αυγή, Ελευθεροτυπία και Καθημερινή. Κείμενά του ανθολογήθηκαν στα σχολικά βιβλία των νέων ελληνικών. Μεταξύ άλλων έχει εκδώσει το μυθιστόρημα Μαράν Αθά, το οποίο παρουσιάστηκε το 2009 στο θέατρο σε σκηνοθεσία του Δήµου Αβδελιώδη µε πρωταγωνίστρια τη Γιασεµή Κηλαηδόνη.
LUIGI BARTOLINI
Ο ΚΛΕΦΤΗΣ ΤΩΝ ΠΟΔΗΛΑΤΩΝ
Μετάφραση: Κούλα Καφετζή
Πρόλογος: Σωτήρης Γκορίτσας
Σειρά: Ξένη κλασική λογοτεχνία / Μεγάλες αφηγήσεις
Υπεύθυνος σειράς: Δημήτρης Στεφανάκης
ISBN: 978-618-03-1067-2, τιμή: 12,20 €, σελ.: 192)
Χρόνος έκδοσης: Οκτώβριος 2017
Τίτλος πρωτοτύπου: Ladri di biciclette
Λίγα λόγια για τη σειρά Μεγάλες αφηγήσεις
Στη σειρά Μεγάλες αφηγήσεις εντάσσονται έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας· έργα συγγραφέων που έσπασαν το φράγμα του χρόνου και αξίζει να διαβάζονται από όλους ως μέρος μιας συναρπαστικής επικαιρότητας που μας αφορά. Η σειρά φιλοδοξεί να καλύψει ορισμένα κενά στην ελληνική βιβλιαγορά, αλλά κυρίως να οικοδομήσει μια συστηματική σχέση του νεοέλληνα αναγνώστη με ό,τι θεωρείται σημαντικό και αξεπέραστο στην τέχνη της αφήγησης.
Ένας καλλιτέχνης πέφτει θύμα κλοπής του ποδηλάτου του στη μεταπολεμική Ρώμη. Στην εναγώνια αναζήτησή του, σε μια διαρκή παλινδρόμηση μεταξύ χιούμορ και θυμού, έρχεται αντιμέτωπος με τη συνενοχή και την αλληλεγγύη, καθώς συναναστρέφεται με κάθε καρυδιάς καρύδι: ψεύτες, απατεώνες, φτωχοδιάβολους, αλλά και ευγενικούς, καλοπροαίρετους ανθρώπους. Αναμετριέται διαρκώς με ηθικά διλήμματα, μεγάλες προσδοκίες και, ασφαλώς, απογοητεύσεις. Κι ενώ μαθαίνει από τα λάθη του, προχωράει ολοένα και περισσότερο προς την εξιχνίαση του εγκλήματος.
Ο Μπαρτολίνι με ευφυή τρόπο χρησιμοποιεί το πρόσχημα της αναζήτησης του κλεμμένου ποδηλάτου για να χαρίσει στον αναγνώστη μια μαγευτική και απολαυστική περιδιάβαση στην Αιώνια Πόλη. Καθώς ο ήρωας περιπλανιέται στα στενοσόκακα και τις αγορές της Ρώμης, μπροστά στα μάτια μας ξετυλίγεται ένα μωσαϊκό από χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες, στιγμιότυπα και αλήθειες με μια εντυπωσιακά διαχρονική υφή.
Η κινηματογραφική γραφή του βιβλίου δικαιολογημένα ενέπνευσε τον Βιτόριο ντε Σίκα, ώστε να το χρησιμοποιήσει ως βάση για το σενάριο της ομώνυμης ταινίας του, που έμελλε να αποτελέσει σταθμό στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου.
«…µάλλον έπαιξε ρόλο το ότι είχα πια ήδη αρχίσει να κάνω τα πρώτα µου ντοκιμαντέρ, για να καταλάβω την άφθαστη μαεστρία τόσο του σεναριογράφου Ζαβατίνι όσο και του σκηνοθέτη Ντε Σίκα. Που δεν ήταν άλλη από μια αντίφαση: Από τη μια δηλαδή ο απέραντος σεβασμός τους στην πραγματικότητα που περιγράφει άψογα το βιβλίο του Λουίτζι Μπαρτολίνι από το οποίο εμπνεύστηκαν, και από την άλλη η αριστοτεχνική απόδοσή της από δυο µάγους που µας έπεισαν ότι όλα όσα βλέπουμε γίνονται τυχαία µπρος σε μια κάμερα παρατημένη στα σοκάκια της Ρώμης. Ένα ντοκιμαντέρ χωρίς δημιουργό, µόνο μια κάμερα, η οποία σαν να παίρνει από μόνη της κάθε τόσο µπρος καταγράφει το πιο ασήμαντο δίπλα στο πιο σημαντικό που συμβαίνει μπροστά της.»
Από τον πρόλογο του Σωτήρη Γκορίτσα
Για τον συγγραφέα:
Ο Λουίτζι Μπαρτολίνι γεννήθηκε το 1892 στο Κουπρομοντάνα, ένα χωριό της περιοχής Μάρκε. Σπούδασε Καλές Τέχνες στη Ρώμη και τη Σιένα καθώς και διδασκαλία σχεδίου και έλαβε μέρος σε μεγάλες εικαστικές εκθέσεις αποσπώντας σημαντικά βραβεία. Υπήρξε πάντα πρωτοποριακός στο εικαστικό του έργο και θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους χαράκτες της Ιταλίας του 20ού αιώνα. Η συγγραφική του δραστηριότητα περιλαμβάνει πάνω από 70 έργα κριτικής, πεζογραφίας και ποίησης, καθώς και πλούσια αρθρογραφία με πολλά ιταλικά λογοτεχνικά περιοδικά αναφοράς. Παρότι οι αντιφασιστικές του πεποιθήσεις είναι εμφανείς σε όλο το λογοτεχνικό του έργο, δεν υπήρξε από τους διανοούμενους που είχαν ενεργό επαναστατική δράση, και γι’ αυτό έχαιρε μιας ιδιότυπης ασυλίας από το φασιστικό καθεστώς. Πέθανε στη Ρώμη το 1963.
ΓΙΕΡΖΙ ΚΟΖΙΝΣΚΙ
ΤΟ ΒΑΜΜΕΝΟ ΠΟΥΛΙ
Μετάφραση: Τρισεύγενη Παπαϊωάννου
Πρόλογος: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Σειρά: Ξένη κλασική λογοτεχνία / Μεγάλες αφηγήσεις
Υπεύθυνος σειράς: Δημήτρης Στεφανάκης
ISBN: 978-618-03-1213-3, τιμή: 15,50 € σελ.: 328
Χρόνος έκδοσης: Οκτώβριος 2017
Τίτλος πρωτοτύπου: The painted bird
Μια συγκλονιστική αφήγηση με θέμα την οδύσσεια ενός εξάχρονου αγοριού στην Ανατολική Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου. Ένα κλασικό πλέον βιβλίο το οποίο όταν πρωτοεκδόθηκε, το 1965, δίχασε την κριτική, άλλοι το αποθέωσαν και άλλοι κατηγόρησαν τον συγγραφέα του ότι περιγράφει υπερβολικά βίαιες σκηνές. Ο Κοζίνσκι υπέφερε για πολλά χρόνια λόγω αυτού του βιβλίου: η έκδοση απαγορεύτηκε στην Πολωνία, τη γενέτειρά του, και η οικογένειά του υπέστη προπηλακισμούς από Ανατολικοευρωπαίους οι οποίοι θεωρούσαν ότι το βιβλίο έθιγε τον πολιτισμό τους. Το έργο του όμως άντεξε στον χρόνο και σήμερα θεωρείται κλασικό, επειδή ακριβώς περιγράφει μοναδικά την ίδια τη φύση της βαναυσότητας αλλά και την πάλη για επιβίωση.
Έγραψε ο Τύπος:
Ένα από τα καλύτερα βιβλία… γραµµένο µε βαθιά ειλικρίνεια και ευαισθησία.
Ελί Βιζέλ, συγγραφέας
Ένα ισχυρό πνευµατικό ράπισµα, γιατί ο Κοζίνσκι καταφέρνει να ισορροπήσει ανάµεσα στο πιθανό και το πραγµατικό.
Άρθουρ Μίλερ, συγγραφέας
Για τον συγγραφέα:
Ο Γιέρζι Κοζίνσκι γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1933 στην Πολωνία. Εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ το 1957, όπου και έζησε ως τον θάνατό του, το 1991. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους αμερικανούς συγγραφείς. Μεταξύ των διακρίσεων που έλαβε για το έργο του συγκαταλέγονται: το βραβείο για το Καλύτερο Ξένο Βιβλίο στη Γαλλία (Το βαμμένο πουλί), το Εθνικό Βραβείο λογοτεχνίας των ΗΠΑ (Steps), ενώ για το σύνολο του έργου του τιμήθηκε με το βραβείο του Εθνικού Ιδρύματος Γραμμάτων και Τεχνών των ΗΠΑ. Επί χρόνια δίδασκε αγγλικά στα Πανεπιστήμια Πρίνστον και Γέιλ, ενώ ήταν ενεργό μέλος ανθρωπιστικών οργανώσεων.
