Νύχτες με τους Shelley

Μάρκος Καλλίνης

Εκδόσεις ΦΥΛΤΟΣ

–

γράφει η Βάλια Καραμάνου

–

“She walks in beauty”

Ο λόρδος Byron στα τριάντα εφτά του χρόνια (τον τελευταίο χρόνο της ζωής του ουσιαστικά) ζει απομονωμένος σε ένα αρχοντικό, που αποτελεί μικρογραφία του πατρικού του, στην εξοχή της Αγγλίας, περικυκλωμένος από πυκνό δάσος, πνιγμένο στην ομίχλη και στις καταιγίδες. Κάθε βράδυ τον τυλίγουν οι σκιές, οι ήχοι από αόρατα βήματα και ανεξήγητα χτυπήματα στις πόρτες. Ομίχλη, σκιές και αερικά εισβάλλουν από το δάσος μέσα στο σπίτι και βυθίζουν τον ήρωα σε μια δαιδαλώδη πορεία στο αλλόκοτο.

Όταν αποφασίζει να έρθει σε επαφή με τον έξω κόσμο, επισκέπτεται το κοντινό χωριό για να αγοράσει προμήθειες και να στείλει ένα γράμμα – πρόσκληση προς το προσφιλές του ζευγάρι, Percy και Mary Shelley (το γνωστό όνομα από το οποίο γεννήθηκε πιο δημοφιλές τέρας της λογοτεχνίας). Όμως και εκεί τον καταδιώκουν οι ίδιες σκιές: το χωριό είναι μεν γεμάτο ζωή, αλλά φέρει την δική του ιστορία αιματοχυσίας γυναικών, που θα επιφέρουν την εκδίκησή τους με τον πιο ανατριχιαστικό τρόπο. Για τον λόγο αυτό, τα βράδια όλοι κλείνονται στα σπίτια τους έντρομοι από αόρατους εισβολείς.

Είναι η πρώτη φορά που ο Byron έρχεται σε επαφή με την μυστηριώδη φιγούρα της Γυναίκας με τα μαύρα στην Γέφυρα (αλήθεια πόσο θυμίζει την μορφή στο γνωστό του ποίημά του «She walks in beauty»!). Θα ακολουθήσει μια σειρά αλλόκοτων «εμφανίσεων», ακόμα και όταν καταφτάσουν οι δυο του φίλοι, με τους οποίους θα μοιραστεί όμορφες και ζεστές στιγμές. Το δάσος, το Κάστρο, το σπίτι πλημμυρίζουν από ψιθύρους, σκιές και αντανακλάσεις Εκείνης στους καθρέπτες, στα όνειρα του Byron με ανατριχιαστικές αλλά και άκρως ερωτικές επιδράσεις. Η γυναικεία αρχετυπική φιγούρα κατατρύχει τον ήρωα και ολόκληρη την ιστορία, όπως αυτή την τον στοιχειώνει από τα παιδικά του χρόνια στο πρόσωπο μιας σκληρής μητέρας, που συχνά ταυτίζεται μετέπειτα με το θελκτικό πρόσωπο της Mary ή όπως απογυμνώνεται σε όλο της το μεγαλείο στην Γέφυρα και στο δάσος. Ο ήρωας είναι δέσμιος της γοητείας της, αισθάνεται την ζεστασιά της όταν γέρνει στο λευκό στήθος και ποθεί να βυθιστεί στις δίνες του υποσυνειδήτου που ξεκινούν από την παιδική του ηλικία και τον οδηγούν σε άγνωστη κατεύθυνση. «Γιατί μένεις εδώ;» τον ρωτούν οι φίλοι του, συχνά αναρωτιέται και ο ίδιος. Άραγε είναι δέσμιος της ομίχλης και των φαντασμάτων ή αναπόσπαστο κομμάτι τους; Και ποια είναι η πραγματικότητα («ένα όνειρο μέσα σε όνειρο», όπως έλεγε ο Πόε); «Ό,τι φαίνεται δεν υπάρχει και ό,τι δεν φαίνεται υπάρχει» του δίνει την απάντηση ο γέρο χωρικός στην προσπάθειά του να τον πείσει να φύγει από εκείνο το μέρος.

Ωστόσο η πορεία του Byron είναι προαποφασισμένη και η καταβύθισή του στο ομιχλώδες και σκοτεινό ασυνείδητο αναπόφευκτη. Η υπαρξιακή αναζήτηση υπάρχει μέσα του αγωνιώδης και επιτακτική για να βρει απαντήσεις. Η δε αλληλεπίδραση με την γυναικεία φιγούρα ενέχει μια αδήριτη λαγνεία και έλξη πάνω από κάθε φόβο και δισταγμό. Πρόκειται για εκείνο ακριβώς το ταξίδι προς το άγνωστο που καλείται κάθε άνθρωπος αναπόφευκτα να κάνει.

Η αφήγηση στην συγκεκριμένη νουβέλα γίνεται σε πρώτο ενικό πρόσωπο, που προσδίδει αμεσότητα και ζωντάνια στο κείμενο, ενώ βοηθά στην σκιαγράφηση των χαρακτήρων και στην απόδοση των συναισθημάτων. Οι περιγραφές είναι πολύ ζωντανές και δημιουργούν υποβλητική ατμόσφαιρα, ενώ δεν λείπουν οι ανατροπές. Πρόκειται για ένα κείμενο με σφιχτή δομή, γρήγορη πλοκή, αμείωτο ενδιαφέρον που καταφέρνει να κρατήσει τον αναγνώστη σε αγωνία και τον υποβάλει σε παρόμοια υπαρξιακά ερωτήματα μέσα σε λίγες και μεστές σελίδες χωρίς φλυαρία και βερμπαλισμούς. Ο αναγνώστης δεν έχει παρά να ακολουθήσει τον ήρωα σε αυτήν την περιπέτεια όπου όλα δεν είναι όπως φαίνονται, ενώ τα θετικά σύμβολα (όπως η γυναίκα ή τα παιδιά) μπορούν να λειτουργούν αμφίσημα. Η έλξη και η φρίκη παντρεύονται απόλυτα στο πιο βαθύ σκοτάδι, εκεί που καραδοκούν ο φόβος και η λαχτάρα της ένωσης.

Αν μάλιστα λάβει κάποιος υπόψιν τα ιστορικά πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στην ιστορία, μπορεί να κατανοήσει πλήρως μια εκδοχή της γέννησης των δημιουργημάτων τους. Παραθέτω ενδεικτικά τους στίχους του Byron, που περιγράφει αυτό το σκοτεινό και γοητευτικό ταξίδι στις σκιές με οδηγό μια γυναικεία φιγούρα:

«She walks in beauty, like the night

Of cloudless climes and starry skies;

And all that’s best of dark and bright

Meet in her aspect and her eyes;

Thus mellowed to that tender light

Which heaven to gaudy day denies…»