Σύμφωνα με έναν παλιό μύθο, οι τρεις αυτές υπεραιωνόβιες ελιές του Πανοχωριού ήταν κάποτε τρεις πολύ αγαπημένες και δεμένες μεταξύ τους αδελφές. Η Αρετή η μεγαλύτερη, η Ευδοκία και η Ανθή η μικρότερη, οι οποίες ζούσαν σε ένα παραδεισένιο μέρος, στις χαμηλές πλαγιές του βουνού της Παναγίας, στο όμορφο Πανοχώρι της Στρογγυλής. Δίπλα στο σπίτι τους στεκόταν ένας τεράστιος πλάτανος και ένα πολύ παλιό βαθύ πηγάδι με πέτρινο θόλο, η μεταγενέστερη ως τοπωνύμιο Καναβιά, έτσι όπως την ονόμασαν αργότερα οι Πανοχωρίτες. Το δροσερό νερό της, γάργαρο, κρυστάλλινο και θεραπευτικό, πήγαζε από το βουνό της Παναγίας. Σ’ αυτό το ονειρεμένο μέρος, με τις πολλές ελιές, τις πορτοκαλιές, τις λεμονιές, τα κυπαρίσσια, τα ρείκια, τις μυρτιές κι εκατοντάδες άλλα δένδρα, θάμνους και λουλούδια που το καθένα μοσχομύριζε με το δικό του ιδιαίτερο και μαγικό άρωμα, είχαν περάσει όλα τα χρόνια της όμορφης ζωής τους οι τρεις αδελφές. Εκεί μεγάλωναν αγαπημένα και ευτυχισμένα πάντα μαζί κάθε μέρα, κάθε γιορτή του χωριού. Δεν ήθελαν ποτέ να χωρίσουν μεταξύ τους, ούτε ποτέ να αποχωριστούν αυτή τη μοναδική σε ομορφιά, ευλογημένη γη. Για να εκπληρωθεί ο πόθος της, η Αρετή προσευχήθηκε στον Θεό να γίνει αθάνατη, έτσι που να είναι πάντα εκεί, σ’ αυτόν τον τόπο που τόσο αγάπησε και συνδέθηκε βαθιά. Η ευχή της, βέβαια, ερχόταν σε αντίθεση με τους φυσικούς νόμους. Ωστόσο, ο Θεός τής έδωσε μια λύση. Για να πραγματοποιηθεί η ευχή, θα έπρεπε να μεταμορφωθεί σε ελιά. Έτσι και έγινε, μόνο που όταν μεταμορφώθηκε σε ελιά και εξαφανίστηκε από τις αδελφές της, αυτές απαρηγόρητες γύριζαν βουνά και πεδιάδες ψάχνοντάς την μάταια. Μετά από μεγάλη περιπλάνηση, έχασαν κάθε ελπίδα. Γι’ αυτό, προσευχήθηκαν κι εκείνες με τη σειρά τους στον Θεό να τις βοηθήσει να την βρουν. Ο Θεός, μετά από χρόνια, τους αποκάλυψε ότι την είχε μεταμορφώσει σε ελιά και τους είπε ότι αν ήθελαν να την ανταμώσουν, θα έπρεπε κι εκείνες να μεταμορφωθούν σε ελιές. Έτσι και έγινε. Σαν αιωνόβιες «αδελφές» ελιές, αιώνες τώρα κέρδισαν την Αθανασία και την Αιωνιότητα που εύχονταν στον αγαπημένο τους τόπο. Μόνο που η Ανθή και η Ευδοκία προτίμησαν να φυτρώνουν μαζί στο Πανοχώρι της νιότης τους, δίπλα στα Αλώνια, έχοντας κοντά και την Καναβιά με το δροσερό, αστείρευτο νερό της. Η Αρετή προτίμησε τον Κάμπο και το ίσωμα, ίσως για χάρη της αγάπης της για έναν νέο που είχε ερωτευτεί και που είχε γνωρίσει κάποτε στο ίδιο σημείο. Όμως, μια επιπλέον ευκαιρία δόθηκε σε αυτές από τον Θεό, να ανταμώνουν μέσα από την ανθρώπινη μορφή τους ξανά σαν αδελφές κάθε 21 του Δεκέμβρη τα μεσάνυχτα, σαν αληθινές νεράιδες του βουνού, στα λευκά ντυμένες, όταν η νύχτα γίνεται η μεγαλύτερη του χρόνου. Από τότε, κάθε χρόνο μια φορά, όμοιες νυχτερινές οπτασίες περιφέρονται στο χωριό και χαίρονται την επιστροφή τους στη παλιά τους γειτονιά και στα μονοπάτια της. Έτσι ζουν αιώνια ανάμεσά μας, αθάνατες, όμορφες Νεραΐδες του Χειμώνα. Πολλοί χωριανοί, όμως, τις ταύτιζαν με Στρίγκλες. Κάποιοι τις έβλεπαν τη νύχτα και τρόμαζαν, διότι μόνο νύχτα τους επιτρεπόταν να εμφανίζονται οι απρόσκλητες εντυπωσιακά λευκοφόρες νυχτερινές επισκέπτριες. Μετά από μιας ώρας περίπου επίσκεψή τους στο χωριό, ξαναγίνονται ελιές και επιστρέφει η κάθε μια στο σημείο της και περιμένει πάλι με ανυπομονησία την επόμενη αντάμωσή τους τον επόμενο χρόνο, κάθε 21 του Δεκέμβρη, και η ιστορία συνεχίζεται γι’ αυτές με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο τόπο.

***

Πάντα εκεί, περήφανες σαν αρχαίες «Καρυάτιδες», αγέρωχες,  ακόμη καρποφορούσες, αιώνες τώρα, ανθεκτικές σε κάθε κτύπημα του χρόνου. Από τη μεταμόρφωσή τους σε ελιές τα πολύ παλιά χρόνια και μέχρι τώρα, προσφέρουν ίσκιο και δροσιά σε ανθρώπους, αλλά και σε χιλιάδες μικρά ή μεγάλα ζώα. Η κουφαλιά τους αποτελούσε φυσικό καταφύγιο προστασίας εννέα και πλέον ατόμων κατά τους βομβαρδισμούς στον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πάνω απ’ όλα, όμως, προσέφεραν το αγνό πολύτιμο λάδι, τις ελιές τους, τους κλάδους τους για καυσόξυλα ή για στεφάνια σε πολλές αθλητικές ή χριστιανικές τελετές σε δεκάδες γενιές του χωριού, αλλά και του πλούσιου σε πολιτιστική ιστορία νησιού των Φαιάκων. Στέκονται ακόμη εκεί αναλλοίωτες, ισχυρές, ακλόνητες, και στέλνουν τα δικά τους πάντα επίκαιρα μηνύματα. Θα παραμένουν πάντα για όλους σύμβολα Ειρήνης, Δύναμης, Αντοχής και Αγάπης για την πατρίδα, αλλά και Αιωνιότητας!

_

γράφει η Ελένη Λουκά