Ο Επιθεωρητής Βίλιαμ Βίστιν αναλαμβάνει μια δύσκολη υπόθεση: ακέφαλο πτώμα νεαρού κοριτσιού βρίσκεται καρφωμένο σε πάσαλο σε κεντρική πλατεία του Λάρβικ, μια βαλίτσα μένει για καιρό στα αζήτητα με αποτέλεσμα να την ανοίξουν οι αρμόδιες υπηρεσίες και να βρουν ηρωίνη ενώ ένα δεύτερο πτώμα ανασύρεται από τον ποταμό Λόγκεν. Τι συνδέει αυτές τις περιπτώσεις; Γιατί δε δήλωσε κανείς την εξαφάνιση του αποκεφαλισμένου κοριτσιού; Ποιος είναι ο Άνθρωπος της Νύχτας, που πήρε το όνομά του από τον βοηθό του δήμιου, που κατά τον μεσαίωνα αναλάμβανε τις πιο απαίσιες δουλειές σε μια πόλη; Πώς νιώθει ο Βίλιαμ Βίστιν όταν έχει την κόρη του δημοσιογράφο σε μια μεγάλη εφημερίδα και κυνηγάει τα πρωτοσέλιδα;

«Ο Άνθρωπος της Νύχτας» είναι το πέμπτο βιβλίο της σειράς με ήρωα τον Βίλιαμ Βίστιν και συμπτωματικά το πέμπτο που μεταφράζεται στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Διόπτρα, μιας και δεν ακολουθείται η σειρά κυκλοφορίας των βιβλίων. Πρόκειται για μια δύσκολη υπόθεση, με αρκετές ανατροπές, που μου έδωσε άφθονες πληροφορίες γύρω από τους θεματικούς άξονες που θέλησε να κινηθεί ο συγγραφέας. Το απόλαυσα κυρίως γιατί δεν είχε να κάνει με διεστραμμένους κατά συρροήν δολοφόνους αλλά με ένα γιγάντιο καρτέλ διακίνησης ναρκωτικών που καλείται ο Βίστιν να εντοπίσει και να εξαρθρώσει. Τα βήματα που ακολουθεί, η παράλληλη εξιχνίαση της υπόθεσης από την κόρη του, τα έντονα συναισθήματα που προκαλούνται κυρίως μέσα από τις περιπέτειες των νεαρών προσφυγόπουλων που καταφεύγουν στη Νορβηγία για να γλυτώσουν τον πόλεμο στη χώρα τους ήταν αρκετά από μόνα τους για να με κρατήσουν ως το τέλος.

Η υπόθεση περιπλέκεται όταν στο παιχνίδι μπαίνει μια εθνικιστική οργάνωση με σκοτεινό παρελθόν, κάνοντας τα πράγματα πιο δύσκολα για τον Βίστιν. Μέχρι να ξετυλιχτεί το κουβάρι υπάρχουν σκηνές ανθρωποκυνηγητού, αναπάντεχες εξελίξεις, περίεργες διασυνδέσεις, ύποπτες συμπτώσεις και η αρχή ενός φλερτ του επιθεωρητή, που καταφέρνει επιτέλους ν’ απαγκιστρωθεί από το φάντασμα της νεκρής γυναίκας του και να προχωρήσει στη ζωή. Σαν αναγνώστης προτιμώ να διαβάζω τις σειρές βιβλίων από την αρχή ώστε να παρακολουθώ την εξέλιξη των χαρακτήρων και των προσωπικών τους ιστοριών. Δυστυχώς εδώ, όπως και στα βιβλία της Tana French που κυκλοφορούν από το Μεταίχμιο, αυτό δεν είναι εύκολο. Παρ’ όλ’ αυτά, το συγκεκριμένο διαβάζεται χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα, μιας κι απ’ ό,τι κατάλαβα οι ζωές του Βίστιν και των παιδιών του κορυφώνονται αργότερα. Στον «Άνθρωπο της Νύχτας» έχουμε μια λεπτή εξισορρόπηση στη σχέση του επιθεωρητή με την κόρη του, Λίνε, αν σκεφτεί κανείς πως ο ένας είναι αστυνομικός και πρέπει να λύσει την υπόθεση και η άλλη είναι δημοσιογράφος και ζητά την καταξίωση και τα πρωτοσέλιδα με τις αποκλειστικότητες. Παραδόξως, χειρίζονται πολύ καλά τα γεγονότα χωρίς ακρότητες και υπερβολές και χωρίς να προδίδουν την έννοια της οικογένειας που αποτελούν. Από την άλλη, ο γιος, Τόμας Βίστιν, είναι υποσμηναγός στη δύναμη που έστειλε η Νορβηγία στο Αφγανιστάν για βελτίωση των συνθηκών ζωής εκεί και διατήρηση της ειρήνης. Έτσι ο Βίστιν καταλαβαίνει πως η πατρική του συμπεριφορά, κολλητός με την κόρη και απωθητικός με τον γιο, οδήγησε σε αυτήν την κατάσταση.

Στην υπόθεση λοιπόν μπλέκεται μια εθνικιστική οργάνωση, με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να εκφράζει τις σκέψεις του για τον μουσουλμανισμό και το Ισλάμ και να δείχνει πόσο εύκολα μπορούν να χειραγωγήσουν ανθρώπους οι εθνικιστικές εξτρεμιστικές οργανώσεις που δεν αποσκοπούν απλά στον διωγμό των ξένων από τη Νορβηγία αλλά σε πράγματα πολύ χειρότερα. Η προπαγάνδα τους και ο τρόπος με τον οποίο πλαστογραφούν τεκμηριωμένα γεγονότα της Ιστορίας απλά με εξόργισαν (προσέξτε τι διαδίδουν για τη «Νύχτα των Κρυστάλλων» και πώς τη χρησιμοποιούν για να προσελκύσουν ανθρώπους με μίσος απέναντι στους Εβραίους). Επίσης, εύληπτα και χωρίς φιοριτούρες καταγράφεται το πώς οι πολιτικές δυνάμεις της άκρας δεξιάς καλλιεργούν μια αρνητική εικόνα για όσους πρόσφυγες και μετανάστες αιτούνται άσυλο στη Νορβηγία («με τον επιτρεπόμενο αριθμό μεταναστών», σελ. 247, συγχωρέστε με όμως ακόμη γελάω φέρνοντας στον νου οικείες ελληνικές τακτικές), μεγαλοποιώντας την εγκληματικότητα και δημιουργώντας φόβο. «Έτσι καλλιεργήθηκε ένα κλίμα που αποτέλεσε πρόσφορο έδαφος για ρατσιστικές πράξεις βίας» (σελ. 96).

Μου έκαναν εντύπωση δύο πράγματα: το σύστημα υποδοχής προσφύγων και πόσο απόλυτα συνυφασμένο με τη ζωή των Νορβηγών είναι η σύνδεση μεταξύ των σκανδιναβικών χωρών. Πολύ εύκολα φτάνει κανείς στα σύνορα με τη Σουηδία και την Τσεχία ενώ από τη Δανία έρχεται κάποιος με ένα απλό καραβάκι! Και μιλάμε για μια καθημερινή βόλτα, όχι για ένα ταξίδι, αναψυχής ή επαγγελματικό! Από την άλλη συγκινήθηκα με την οργάνωση και τις υποδομές που υπάρχουν για όσα νεαρά παιδιά φτάνουν ολομόναχα στη χώρα και πρέπει ν’ αντιμετωπιστούν χωριστά ως περίπτωση είτε λόγω ψυχολογικών προβλημάτων από τις κακουχίες είτε λόγω του ότι πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα γη πριν ενταχθούν στο σύστημα. Και πάλι θα βρεθούν κάποιοι επιτήδειοι να εκμεταλλευτούν αυτές τις αδυναμίες για να πραγματοποιήσουν τα δικά τους σχέδια.

Τέλος, μου έκανε εντύπωση η στάση του συγγραφέα απέναντι στους χρήστες ηρωίνης, τους οποίους τοποθετεί στις σωστές τους διαστάσεις μέσα στην οικογενειακή και κοινωνική ζωή, κάτι αδιανόητο για την Ελλάδα. Έπρεπε δηλαδή να διαβάσω βιβλίο Νορβηγού συγγραφέα για να αντιληφθώ τι πραγματικά συμβαίνει στο μυαλό, το σώμα και τη ζωή αυτών των ανθρώπων και να δω μια άλλη, πρωτόφαντη οπτική! «Η ηρωίνη δεν αποτελεί απειλή για την υγεία… Είναι ένα φυσικό αναλγητικό προϊόν… Φταίει η ενοχοποίηση του τρόπου ζωής και η εξάρτηση που καταστρέφουν τον χρήστη… Αν ένας χρήστης δεν είχε την ανάγκη των ενδιάμεσων στην αγορά της ηρωίνης, δεν θα τον έβλεπε κανείς ως εξαρτημένο ναρκομανή» (σε. 222-223). Στη συνέχεια παρατίθενται πρωτόφαντες τακτικές αντιμετώπισης και περίθαλψης των χρηστών που στην Ελλάδα δεν πιστεύω ότι θα υλοποιηθούν ποτέ και χάρη σε αυτήν τη ματιά τοποθετήθηκαν οι ηρωινομανείς σε λογικές βάσεις. Δεν περίμενα ποτέ ότι θα συναντούσα τέτοια εύνοια σε ανθρώπους που εδώ τουλάχιστον είναι παραπεταμένοι και έρμαια της τύχης τους!

«Ο Άνθρωπος της Νύχτας» είναι μια συναρπαστική περιπέτεια του Βίλιαμ Βίστιν γεμάτη εκπλήξεις, ανατροπές και τρυφερά πανανθρώπινα μηνύματα, καθώς και με μια οπτική κι έναν όγκο πληροφοριών για τις υποδομές της Νορβηγίας και της Σουηδίας που με άφησαν άφωνο. Το κουβάρι των δικτύων που τελικά καλείται να εξαρθρώσει ο επιθεωρητής ξεμπλέκεται σταδιακά μέσα από μια σειρά γεγονότων που με έκαναν να γυρίζω πυρετικά τις σελίδες ως το πολυπόθητο τέλος και η πλοκή με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο.