γράφει ο Πάνος Τουρλής

Μια δασκάλα φεύγει από τη ζωή της στη Γαλλία μετά από ένα τραγικό συμβάν για να ξαναβρεί τον εαυτό της. Ταξιδεύει στην Ινδία, όπου έρχεται αντιμέτωπη με την υποδεέστερη θέση της γυναίκας στη χώρα, τον μεγάλο αριθμό αναλφαβητισμού και βιασμών οπότε αποφασίζει να ανοίξει ένα σχολείο. Θα καταφέρει να νικήσει τον γραφειοκρατικό λαβύρινθο και να κερδίσει την εμπιστοσύνη των κατοίκων του χωριού όπου εγκαταστάθηκε;

Η Λετισιά Κολομπανί στρέφει και πάλι τη ματιά της στη γυναίκα για να της αφιερώσει ένα συγκινητικό και ρεαλιστικό μυθιστόρημα που μου έδειξε την άσχημη πλευρά της κατά τα άλλα γοητευτικής και μυστηριώδους Ινδίας και που καταγράφει με χειρουργική ακρίβεια τις σκληρές, απάνθρωπες και απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης των γυναικών στη χώρα. Με αφορμή την ιστορία της Λένα, που αναζητά τον εαυτό της μακριά απ’ όσα της θυμίζουν τη σχέση της με τον Φρανσουά, περπατάμε στα στενοσόκακα του Μαχαμπαλιπουράμ, όπου κυριαρχεί η φτώχεια, η ένδεια και οι πρωτόγονες σχεδόν συνθήκες διαβίωσης, δίπλα σε πολυτελή θέρετρα και επαύλεις. Η γραφή σε αρπάζει από τον λαιμό και με ρεαλιστική παραστατικότητα ζωντανεύει κάθε σκοτεινή πλευρά του τόπου. Ασφυκτική ζέστη πνίγει τη Λένα μόλις βγαίνει απ’ το αεροπλάνο, η χώρα χιμάει πάνω της σαν αγριεμένο θηρίο. Το θέαμα την εκπλήσσει και την τρομάζει ταυτόχρονα. Δραστήρια επί χρόνια, με έντονους ρυθμούς, ήταν μια γυναίκα ερωτευμένη και μια εκπαιδευτικός με πάθος, ώσπου εκείνο τον Ιούλιο χρειάστηκε να κρατηθεί γερά για να μην πέσει στην άβυσσο. Ποια μοίρα την έφερε σε μια ήπειρο που απέχει πολύ από τον τόπο της; Τι ήρθε να κάνει σ’ ένα χωριό με δυσπρόφερτο όνομα όπου τίποτα δεν την περίμενε κι όπου η ζωή είναι ζόρικη και σκληρή;

Η Λένα προσπαθεί να συνηθίσει στη νέα της ζωή, όταν ένα κοριτσάκι, η Λαλίτα, που της αρέσει να παίζει στην παραλία νωρίς το πρωί με τον χαρταετό της πριν πιάσει δουλειά σ’ ένα εστιατόριο, τη σώζει από πνιγμό στη θάλασσα. Η Λένα ανακαλύπτει πως η δεκάχρονη μικρή είναι αγράμματη κι επιπλέον γυναίκα, κάτι που στην Ινδία σημαίνει υποταγμένη, υπάκουη, χωρίς μόρφωση, φυλακισμένη. Η Λαλίτα και η Λένα έχουν πολλά κοινά και η τραγική οικογενειακή ιστορία του παιδιού τη συγκλονίζει, με αποτέλεσμα να κινήσει γη και ουρανό για να της δώσει το δικαίωμα της μόρφωσης. Σταδιακά γεννιέται μια φιλία και μια εμπιστοσύνη μεταξύ τους που οδηγεί το κοριτσάκι να αποκαλύψει την αλήθεια στη Λένα για το παρελθόν της κι έτσι να συνδεθεί απρόσμενα το βιβλίο με την «Πλεξούδα»! Ταυτόχρονα, γνωρίζουμε τα κορίτσια της Κόκκινης Ταξιαρχίας, μια ομάδα εφήβων που εφαρμόζουν την αυτοάμυνα και έχουν ως αποστολή να προστατεύουν τις γυναίκες της περιοχής. Περιπολούν στους δρόμους και στην παραλία του χωριού, η αρχηγός τους, η Πρέετι, είναι γνωστή ταραξίας στην αστυνομία, η οποία δε βλέπει με καλό μάτι την παράλληλη απονομή δικαιοσύνης που επιβάλλουν. Μαθαίνουν αυτοάμυνα σ’ ένα ερειπωμένο γκαράζ με τεχνικές που θα τους σώσουν τη ζωή σε ενδεχόμενη επίθεση. Η Λένα διακρίνει χάρη, δύναμη και οργή στις κινήσεις τους. Η Πρέετι δείχνει περήφανη και απόμακρη αλλά διακρίνει κανείς μια ρωγμή κάτω απ’ αυτό το καβούκι, όπου εκεί κρύβει τρυφερότητα άθικτη από τη σκληρότητα του κόσμου. Ποια είναι η δική της ιστορία;

Για δύο χρόνια λοιπόν η Λένα θα παλέψει να πραγματοποιήσει το όραμά της, ένα σχολείο και θα ξεκινήσει έναν αγώνα ενάντια στην αμορφωσιά και την καχυποψία της τοπικής κοινωνίας. Δεν είναι μόνο τα γραφειοκρατικά εμπόδια αλλά και τα κοινωνικά, μεταξύ των οποίων ο γάμος των κοριτσιών στα 12-13 τους χωρίς να ερωτηθούν, με σκληρές συνέπειες στη ζωή τους από την καινούργια οικογένεια, το θέμα-ταμπού «περίοδος και υγιεινή», η σκληρή χειρωνακτική εργασία με τις συνέπειές της στην υγεία τους και τόσα άλλα που πρέπει να τα υπερκεράσει η Λένα ένα προς ένα. Τα παιδιά δουλεύουν όπως οι μεγάλοι, αποτελούν πηγή εισοδήματος, εργάζονται ως επαίτες, ρακοσυλλέκτες, λούστροι, εργάτες, οδηγοί, η μόρφωση όμως είναι η μοναδική ευκαιρία που τους δίνεται για να ελευθερωθούν από τη μοίρα στην οποία η κοινωνική τους καταγωγή τα έχει καταδικάσει. Η Ινδία είναι η μεγαλύτερη αγορά παιδικής εργασίας όλου του κόσμου και μια χώρα όπου τα κορίτσια μένουν σπίτι υποχρεωτικά για να φροντίζουν, να μαγειρεύουν, να πλένουν και να βάζουν μπουγάδα. Επιπλέον, «ο βιασμός είναι εθνικό σπορ» και οι μηνύσεις σπάνια καταλήγουν σε κυρώσεις.

Δεδομένων όλων αυτών, η Λένα αγωνίζεται να πραγματοποιήσει ένα τρελό, αδιανόητο όραμα που θα το υπηρετήσει με θάρρος, αποφασιστικότητα και υπομονή. Η πρωταγωνίστρια του βιβλίου ξεκίνησε με τη δυτικότροπη αθωότητά της, πιστεύοντας πως θα ξεπεράσει τη θλίψη της αλλά εκείνη παραμένει μαζί της. Εξελίσσεται απρόσμενα και αναπάντεχα σε θεόσταλτη ευεργέτιδα αλλά εξακολουθεί να είναι μια κατατρομαγμένη γυναίκα, ακόμη πιο εύθραυστη από αυτές που βοηθάει. Σε μια αλλοτινή θα έλεγε κανείς ζωή, απολάμβανε την έναρξη κάθε νέου σχολικού έτους, την ανακουφιστική βεβαιότητα μιας αέναης επανεκκίνησης. Πιστεύει στην εκπαίδευση ως μαζικό όπλο δημιουργίας και θέλει να επιστρέψει στα παιδιά ό,τι τους στέρησαν οι άλλοι, για έναν καλύτερο κόσμο, πιο δίκαιο και πιο μεγάλο. Αγαπάει και πιστεύει στο λειτούργημα που υπηρετεί και υποστηρίζει πως η γνώση είναι δύναμη και η μόρφωση το κλειδί της ελευθερίας, η κοινωνία όμως που καλείται να παλέψει μαζί της δεν είναι έτοιμη να εξελιχθεί.

Στο μυθιστόρημα ξεδιπλώνονται πολλά μικρά και μεγάλα περιστατικά που τα αποτυπώνουν όλα αυτά και σταδιακά βλέπουμε τη Λένα, τη Λαλίτα και την Πρέετι να δένονται με μια ιδιαίτερη φιλία. Ανατροπές και εκπλήξεις έρχονται να εντείνουν την αγωνία και να απογειώσουν την πλοκή, με τη Λαλίτα να έρχεται τελικά αντιμέτωπη με τον χειρότερο εφιάλτη της. Θα καταφέρουν οι φίλες της να τη γλυτώσουν και να τη βοηθήσουν να μορφωθεί; Το Μαχαμπαλιπουράμ ζωντανεύει με άφθαστο ρεαλισμό και χάρη στη γραφή μπαίνουμε βρώμικα μαγαζιά, περπατάμε στους θορυβώδεις δρόμους και στα δαιδαλώδη στενά, βουτάμε στη φτώχεια, γνωρίζουμε το μέγεθος του αναλφαβητισμού και τον βαθμό απαξίωσης προς τη γυναίκα από τις επίσημες αρχές ως τους ίδιους τους γονείς. Η συγγραφέας παρατηρεί τα πάντα και φέρνει στο φως αυτά που κανένας τουριστικός οδηγός δεν θα τολμήσει να περιγράψει ποτέ. Η Λένα φτάνει σε μια χώρα της οποίας εκθειάζουν το μεγαλείο, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις αλλά στην πραγματικότητα σε μια χώρα που είναι ένα δικέφαλο τέρας, γεμάτο αδικίες, καταπάτηση δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών και στέλνει στην πυρά εκείνους που θα έπρεπε να προστατεύει.

Στον «Χαρταετό» βλέπουμε μέσα από συναρπαστικά περιστατικά και αντικειμενικότητα ένα τεράστιο χάσμα που χωρίζει τις υψηλότερες κάστες από τις αναξιοπαθείς, ένα χάσμα που κανείς δε θέλει να καλύψει ή να γεφυρώσει. Θα καταφέρει λοιπόν η Λένα να φτάσει ως το τέλος; Θα ανέβει επιτέλους ψηλά ο χαρταετός της Λαλίτα, αψηφώντας τους νόμους της βαρύτητας και της κοινωνικής κάστας στην οποία ανήκει; Ένα συναρπαστικό, συγκινητικό και ανατρεπτικό μυθιστόρημα, ένας ύμνος στην αυτοδιάθεση και στην ψυχοσύνθεση της γυναίκας.