Σιμόν ντε Μπωβουάρ

Σαν σήμερα, στις 14 Απριλίου του 1986, πεθαίνει η γυναίκα-σύμβολο του φεμινισμού και του υπαρξισμού, Σιμόν ντε Μπωβουάρ. Η συγγραφέας και φιλόσοφος, με τον ξεχωριστό τρόπο σκέψης της και την ανοιχτή προς τον κόσμο ματιά της, κατάφερε να γκρεμίσει τα στερεότυπα που ακολουθούσαν το γυναικείο φύλο ανά τους αιώνες και να χτίσει το οικοδόμημα του παγκόσμιου φεμινιστικού κινήματος.

Γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου του 1908 στο Παρίσι, όπου και μεγάλωσε, και στη συνέχεια σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόνη. Εκεί γνωρίστηκε με τον φιλόσοφο και υπαρξιστή Ζαν-Πωλ Σαρτρ, με τον οποίο συνδέθηκαν με μία ελεύθερη σχέση για την υπόλοιπη ζωή τους. Η Μπωβουάρ και ο Σαρτρ επηρέασαν ο ένας τον άλλο στη φιλοσοφική σκέψη τους και στον τρόπο με τον οποίο έβλεπαν τον κόσμο και την κοινωνία, κάτι που φαίνεται και μέσα από τα συγγραφικά τους έργα στο πέρασμα των χρόνων.

Το λογοτεχνικό έργο το οποίο δούλεψε κατά τη διάρκεια της ζωής της η Σιμόν ντε Μπωβουάρ περιλαμβάνει από φιλοσοφικά και μυθιστορηματικά έργα, μέχρι πολιτικά δοκίμια και βιογραφίες. Από τα έργα της, ξεχωρίζουν “Η Καλεσμένη”, “Οι Μανδαρίνοι” και τα “Γηρατειά”, ενώ το ριζοσπαστικό της “Δεύτερο Φύλο” που εκδόθηκε το 1949 την έκανε παγκοσμίως γνωστή και την καταξίωσε ως τη μητέρα του φεμινισμού.

–

“Άλλαξε τη ζωή σου σήμερα. Μη στοιχηματίζεις στο μέλλον, ενέργησε τώρα χωρίς καθυστέρηση.”

–

Στο “Δεύτερο Φύλο”, η Μπωβουάρ αναλύει το γυναικείο ζήτημα και την ύπαρξη της γυναίκας στον κόσμο υπό το πρίσμα του φεμινιστικού υπαρξισμού, υποστηρίζοντας πως κάποιος δεν γεννιέται γυναίκα, αλλά γίνεται. Αναλύοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονταν οι γυναίκες ως τότε, προσπαθεί να καταρρίψει όλες τις αναχρονιστικές απόψεις που θέλανε τη γυναίκα ως παρέκκλιση από το φυσιολογικό και υποστηρίζει την ισότητα των δύο φύλων, βασιζόμενη στα υπαρξιστικά επιχειρήματα της κοινής δομής της ύπαρξής τους. Το “Δεύτερο Φύλο” θεωρείται μέχρι και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα έργα του φεμινιστικού κινήματος και, μέσω αυτού, η γαλλίδα φιλόσοφος κατάφερε να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο νοούνταν η γυναίκα, βάζοντας τα θεμέλια για ένα καινούργιο και διαφορετικό μέλλον.

Η Σιμόν ντε Μπωβουάρ, εκτός από τη μητέρα του φεμινισμού, θεωρείται και μία εκ των μεγαλύτερων στοχαστών και φιλοσόφων στην ιστορία, αφού με το δυνατό μυαλό της και την ανοιχτή ματιά της, κατάφερε να ξεφύγει από τα πλαίσια της αστικής κοινωνίας και να επηρεάσει το φεμινιστικό κίνημα όσο κανείς άλλος.

Ζαν-Πωλ Σαρτρ

Στις 15 Απριλίου του 1980, 6 χρόνια πριν την αγαπημένη και επί πολλά χρόνια σύντροφό του Σιμόν ντε Μπωβουάρ, πεθαίνει ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ο φιλόσοφος, λογοτέχνης και κυριότερος εκπρόσωπος του υπαρξισμού και της φαινομενολογίας. Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, που κατάφερε να ξεφύγει από τα στενά όρια και τους συμβιβασμούς που επιβάλλει η κοινωνία, άλλαξε τη φιλοσοφία και τη διανόηση της εποχής του και θεμελίωσε την έννοια του υπαρξισμού.

Γεννήθηκε στις 21 Ιουνίου του 1905 στο Παρίσι και, όπως και η Μπωβουάρ, σπούδασε στη Σορβόνη. Η μετέπειτα κοινή ζωή των δύο φιλοσόφων στιγματίστηκε από τις διδακτικές τους πορείες, τα συγγραφικά τους έργα, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη στράτευση του Σαρτρ, την Αριστερά και την πολιτική γενικότερα. Το 1945, η Μπωβουάρ και ο Σαρτρ εκδίδουν τους “Μοντέρνους Καιρούς”, την εφημερίδα πολιτικού περιεχομένου στην οποία οι ίδιοι αλλά και άλλοι φιλόσοφοι, όπως ο Μερλώ-Ποντύ και ο Ρεϊμόν Αρόν, διαδίδουν τις ιδέες τους και το θέμα της ανάγκης για τη στρατευμένη λογοτεχνία. H πολιτική και η ενεργή συμμετοχή του στα γεγονότα της επικαιρότητας, ήταν πάντα μέσα στα κύρια θέματα τα οποία απασχόλησαν τη σκέψη του Σαρτρ.

Ο Σαρτρ γίνεται γνωστός στον λογοτεχνικό κόσμο ήδη από το 1938, όταν εκδίδεται το μυθιστόρημα “Ναυτία” και, ένα χρόνο μετά, η συλλογή διηγημάτων “Ο τοίχος”. Η μεγάλη όμως αναγνωρισιμότητα έρχεται το 1943, όταν δημοσιεύεται το “Είναι και το Μηδέν”, το φιλοσοφικό βιβλίο που συνέδεσε το όνομα του Σαρτρ με τον υπαρξισμό.

–

“Ο άνθρωπος είναι απόλυτα ελεύθερος και γι’ αυτό είναι απόλυτα υπεύθυνος.”

–

Στο καφέ των υπαρξιστών

Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς τον υπαρξισμό, μία από τις μεγαλύτερες φιλοσοφικές επαναστάσεις του 20ού αιώνα, χωρίς να μελετήσει πρώτα τους εκπροσώπους του. Οι προσωπικές ζωές των υπαρξιστών, οι εμπειρίες και τα βιώματά τους συνδέονται άμεσα με το μετέπειτα έργο τους, όπως και η χρονική περίοδος στην οποία έζησαν, καθώς και η κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής τους. Αυτά συνδυάζει και αναλύει σε βάθος η Σάρα Μπέικγουελ στο βιβλίο της “Στο καφέ των υπαρξιστών”, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Με αφορμή ένα κοκτέιλ βερίκοκο σε ένα καφέ του Παρισιού, το βιβλίο μάς ταξιδεύει σε όλη την ιστορία της φιλοσοφίας του υπαρξισμού και των ανθρώπων εκείνων που τη θεμελίωσαν. Ζαν-Πωλ Σαρτρ, Σιμόν ντε Μπωβουάρ, Αλμπέρ Καμύ, Μάρτιν Χάιντεγκερ, Έντμουντ Χούσερλ, Καρλ Γιάσπερς, Μωρίς Μερλώ-Ποντύ και μία πληθώρα άλλων υπαρξιστών και φιλοσόφων περνούν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου και η συγγραφέας, έπειτα από μία εκτενή έρευνα, μας αποκαλύπτει όλες τις πτυχές της ζωής τους, καθώς και τα ιστορικά γεγονότα τα οποία επηρέασαν τη σκέψη τους. Η Σάρα Μπέικγουελ, μέσα από αυτό το βιβλίο, μας δίνει τη δυνατότητα να αγγίξουμε την ουσία του υπαρξισμού και να αναρωτηθούμε, μαζί με τους φιλοσόφους, για τα μεγάλα ερωτήματα που αφορούν την ύπαρξη και την ελευθερία μας.