Στάθης Ιντζές
Θράκα, β΄ έκδοση (2016)
ISBN: 978-618-80881-6-0

Η νουβέλα αποτελεί ένα λογοτεχνικό είδος που στην ελληνική πεζογραφία τα τελευταία χρόνια τείνει να υποβιβαστεί σημαντικά. Φαίνεται πως όλο και λιγότεροι λογοτέχνες και εκδότες στρέφονται προς αυτό, προτιμώντας το μυθιστόρημα. Οι δυσκολίες όμως της νουβέλας με τον σχετικά περιορισμένο -συγκριτικά με το μυθιστόρημα- αφηγηματικό χώρο και το βάρος που ρίχνεται στην ηθογραφική οπτική και την ψυχογραφία των κεντρικών προσώπων, έρχεται σε αντίθεση προς την ταχύτητα της εξέλιξης που από κινηματογραφικές επιρροές προτιμούν συχνά οι αναγνώστες.

Έτσι, λοιπόν, η νουβέλα του Στάθη Ιντζέ, «οι τελευταίοι φανατικοί της στρωματσάδας» (Θράκα, 2014), δεν διακρίνεται από κάποια ιδιαίτερη πλοκή ή ανατροπές, αλλά από μία εμβάθυνση του συγγραφέα στην ψυχογράφηση ενός έγκλειστου σε ψυχιατρείο. Ο Ιντζές επιμένει περισσότερο στην ψυχογράφηση του γηραιού ήρωά του και δίνει έμφαση ακριβώς στον κοινωνικό και πλαίσιο της ζωής του.

Το έργο δεν αποτελεί κάποια ιστορική ανασκόπηση. Θέτει όμως έναν πλούτο κοινωνικών ζητημάτων του παρελθόντος και του σήμερα: την επαρχιακή αντίληψη για το ρόλο της γυναίκας, τα φοιτητικά χρόνια και τη στάση των μεγαλοαστών για τη μόρφωση και την επαγγελματική πορεία των παιδιών τους, τη ζωή στο στρατό, τον εγκλεισμό και τη διαβίωση σε ψυχιατρική μονάδα, τη μποέμικη ζωή των νέων, την ανίατη ασθένεια, τα ναρκωτικά και την ομοφυλοφιλία.

Ο Ιντζές αξιοποιεί όλα σχεδόν τα αφηγηματικά εργαλεία. Η κυριαρχία της αυτοαναφορικότητας συμβάλλει σημαντικά στην παραστατικότητα, ενώ εγκιβωτισμοί διακόπτουν συχνά της αφηγητική ροή με πρόδρομη αφήγηση ή προϊδεασμούς και πρόληψη.

Ο χρόνος αφήγησης δε συμπίπτει με το χρόνο της ιστορίας, αφού τα γεγονότα παρουσιάζονται με διαφορετική χρονική σειρά, διάρκεια και συχνότητα. Ο συγγραφέας συχνότατα παραβιάζει τη χρονική σειρά με αναχρονίες (αναδρομική και πρόδρομη αφήγηση), ενώ άλλοτε επιταχύνει ή επιβραδύνει την αφήγηση με αποτέλεσμα να μεταβάλλονται αυθόρμητα τα συναισθήματα του αναγνώστη και να αυξομειώνεται η ένταση της αγωνίας.

Πολλές -και μεγάλες αναλογικά- παρεκβάσεις φωτίζουν τις κοινωνικές συνθήκες υπό τις οποίες δρουν οι ήρωες και αποκαλύπτουν πτυχές της προσωπικότητάς τους. Οι εγκιβωτισμοί δεν φέρουν ανατροπές. Ενσωματώνονται στην πλοκή όπως οι αναμνήσεις των πεζογραφικών υποκειμένων. Έτσι ο συγγραφέας εμβαθύνει στην ψυχογράφηση των ηρώων του, τόσο αρμονικά ώστε -και με την δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων στον υποτυπώδη μύθο (προοικονομία)- όταν στο τέλος οι ήρωες των δύο παράλληλων αφηγήσεων ταυτίζονται σε ένα πρόσωπο, ο αναγνώστης δεν αισθάνεται κάποια ανατροπή· περισσότερο βιώνει μία αίσθηση κάθαρσης.

Δήμος Χλωπτσιούδης
Μανδραγόρας, 2016
ISBN: 978-960-592-032-6

Η αφήγησή του είναι ζωντανή με την προφορικότητα της γλώσσας και την εναλλαγή των αφηγηματικών προσώπων από το α΄ ενικό στο γ’  πρόσωπο που ο συγγραφέας μεταχειρίζεται επιδέξια. Η πρωτοενική αφήγηση γίνεται με εσωτερική εστίαση αφού γνωρίζει όσα και τα άλλα πρόσωπα· όταν όμως αναφέρεται σε άλλους ήρωες ο αφηγητής, υιοθετείται η μηδενική εστίαση, μια κι αφηγείται με γνώση του παρελθόντος τους και των μελλούμενων. Από την άλλη, η αφήγηση εναλλάσσεται με μηδενική εστίαση κατά την οποία ο αφηγητής ξέρει περισσότερα από ό,τι τα πρόσωπα, σα να είναι έξω από τη δράση (παντογνώστης).

Μέσα από τη νουβέλα δίνεται η ευκαιρία στον Στάθη Ιντζέ να προσεγγίσει την ψυχασθένεια του ήρωά του, αυτοαναφορικά μέσα από τη δική του οπτική, μέσα από τις φαντασιώσεις που του γεννά η ψυχασθένεια και φυσικά τις στιγμές που έχει πλήρη συνείδηση. Η διαφορετική αφηγηματική ματιά αισθητοποιεί και την ψυχική διάσταση του ήρωα. Διπολικά άλλοτε έχει επίγνωση του εαυτού του και αφηγείται την ιστορία του και άλλοτε βλέπει το παρελθόν του ως ξένο, ενός άλλου ανθρώπου.