Φωτό: Stratos Prousalis

–

Συνέντευξη του Τούλιο Φορτζιαρίνι στην Κατερίνα Σιδέρη

–

Το βιβλίο σας έχει κερδίσει το βραβείο EUPL 2013 και επιπλέον έχει μεταφερθεί στους κινηματογράφους. Πώς νιώθετε;

Είμαι πολύ ευχαριστημένος φυσικά. Ήταν το σήμα ότι το βιβλίο πραγματεύτηκε σημαντικά κοινωνικά θέματα… και ότι κατά κάποιο τρόπο κατάφερα να πετύχω τον σωστό τόνο, ότι βρήκα τις κατάλληλες λέξεις για να μιλήσω για αυτό το δύσκολο θέμα.

Το βιβλίο είναι προϊόν μυθοπλασίας ή περιέχει αληθινές σκηνές;

Και τα δύο. Φυσικά, είναι μυθοπλασία. Η αφήγηση είναι μια κλασική ταινία δρόμου, είναι «κάποιος πηγαίνει ένα ταξίδι…». Αλλά ταυτόχρονα, κάθε επεισόδιο στο οποίο εμπλέκονται οι πρωταγωνιστές είναι μια πραγματική ιστορία. Συνέβησαν «στον πραγματικό κόσμο»… και αυτό είναι πολύ τρομακτικό.

Ποιο μήνυμα θέλετε να περάσετε στο αναγνωστικό κοινό, μέσω του βιβλίου σας ΑΜΟΚ, στο οποίο έχετε επιλέξει μια γλώσσα σκληρή μεν, προσιτή δε σε εφηβικές ηλικίες;

«Δεν παραδίδω μηνύματα. Το αφήνω στους ταχυδρόμους». Το είπε κάποτε ο Ζακ Μπρελ. Το Αμόκ δεν είναι ένα ηθικολογικό παραμύθι, ούτε για τους νέους («Μην το κάνεις αυτό ή…»), ούτε για τους μεγάλους («Δες τι συμβαίνει όταν…»). Το Αμόκ προσπαθεί να δώσει φωνή σε αυτούς που δεν έχουν, στα παιδιά που για διάφορους λόγους δεν μπορούν να εκφραστούν ή δεν ακούγονται. Το Αμόκ είναι περισσότερο μια κραυγή, μια μπερδεμένη κραυγή για βοήθεια.

Η βία, ο παραγκωνισμός, τα ναρκωτικά, η πορνογραφία, το κάπνισμα και η απειθαρχία, είναι μερικά από τα θέματα που θίγετε. Που έγκειται κατά την άποψή σας, η ρίζα των παραπάνω;

Ακούγεται κλισέ, ανόητο ακόμα και να το λέμε, αλλά: «Είναι το σύστημα». Ζούμε σε μια πολύ ατομικιστική κοινωνία, όπου όλοι κινούνται γρήγορα, όλοι πρέπει να εργάζονται πολλές ώρες, κανείς δεν έχει χρόνο, η στέγαση είναι ακριβή και μικρή… μια κοινωνία όπου τα παιδιά δεν βρίσκουν χώρο πραγματικά. Αλλά επιμένουμε να κάνουμε παιδιά.

Οικογένεια. Έλλειψη αγάπης, κατανόησης, φροντίδας και πλήρη αδιαφορία είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της οικογένειας που επιλέξατε ως πρωταγωνιστές του βιβλίου. Είναι πράγματι τόσο έκδηλη η κατάσταση στις μέρες μας;

Όπως είπα. Δεν φταίει η οικογένεια. Οι οικογένειες διαμορφώνονται από πολιτικές αποφάσεις. Είναι μια πολιτική απόφαση, μια κοινωνία να έχει εργαλεία (ταμεία, σχολεία κ.λπ.) και να αποφασίζει να τα εφαρμόσει (ή όχι) για να μεγαλώσει σωστά τα παιδιά. Η μονογονεϊκή οικογένεια δεν είναι πρόβλημα από μόνη της. Είναι προβληματικό, ακόμη και σκανδαλώδες, όταν μια κυβέρνηση δεν δίνει την κατάλληλη απάντηση εάν μια τέτοια οικογένεια χρειάζεται βοήθεια.

Μπορεί να ανθίσει ο έρωτας, κάτω από τόσο αντίξοες και προβληματικές συνθήκες και αν ναι, τι είναι ικανός να προσφέρει;

«Αγάπη», μια τέτοια λέξη… αλλά, ναι, συναισθήματα έλξης, ενσυναίσθησης κ.λπ., είναι πιθανά. Αλλά τα «σήματα» που στέλνουν οι άνθρωποι είναι μερικές φορές αντιφατικά ή/και δυσνόητα. Στο Αμόκ, ο πρωταγωνιστής καταλαβαίνει ότι η κοινωνική λειτουργός έχει πολλή ενσυναίσθηση, ότι θέλει να βοηθήσει και αυτός έχει παρόμοια συναισθήματα: Αλλά αυτό δεν εμποδίζει την κλιμάκωση και την τραγωδία που ακολουθεί.

Τον ήρωα της ιστορίας σας, τον διακατέχει δείλια ως αναφορά την εξωτερίκευση των συναισθημάτων του, τόσο προς τη μητέρα του, όσο και προς την κοπέλα που έχει ερωτευτεί. Υπάρχει διέξοδος σε αυτό;

Εκπαίδευση, με την ευρεία της έννοια: Μαθαίνοντας να διαβάζεις, να μιλάς, να έχεις γνώμη, να μην ντρέπεσαι για τα συναισθήματα, να τα εκφράζεις… αλλά αυτό είναι πολύ δύσκολο όταν τα πράγματα πήγαν στραβά από την αρχή. Ο αντίκτυπος του σχολείου κλπ. δεν είναι τόσο σημαντικός όσο πιστεύει ο κόσμος. Οικογένεια, φίλοι… εκεί συμβαίνουν τα πράγματα.

Φανταστικός φίλος. Πόσο χρήσιμος είναι και ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν στην πορεία της ζωής των παιδιών που υιοθετούν έναν τέτοιον φίλο;

Στην περίπτωση του πρωταγωνιστή, αυτός ο φίλος τον βοηθά να επιβιώσει. Άρα, είναι απαραίτητος. Αλλά φυσικά, αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Πολλοί άνθρωποι τείνουν να ζουν σε έναν φανταστικό κόσμο, αλλά σε ένα ορισμένο σημείο, πρέπει να ζήσεις για τον εαυτό σου… διαφορετικά κινδυνεύεις να εξαφανιστείς. Αυτό συμβαίνει στο τέλος αυτής της ιστορίας.

Ποιες βοηθητικές λύσεις θα προτείνατε; Με ποιον τρόπο η κοινωνία, το σχολείο αλλά και η οικογένεια θα καταφέρει να συνδράμει για την εξάλειψη τέτοιων φαινομένων στην εφηβεία;

Όπως είπα και πριν: Δεν παραδίδω μηνύματα και δεν είμαι πολιτικός. Μπορώ απλώς να παρατηρήσω και να πω αυτό που βλέπω. Αυτή είναι η δουλειά του καλλιτέχνη: Να κάνει τα πράγματα ορατά, να κάνει θόρυβο… Ως δάσκαλος, απλά προσπαθείς να είσαι επαγγελματίας καθημερινά με έμφαση, χωρίς να «καείς».