Το «Όσο διαρκεί το φως» είναι μια συλλογή εννιά διηγημάτων σχεδόν ξεχασμένων, που χρειάστηκε στην κυριολεξία ανασκαφή για να βρεθούν και κυκλοφόρησαν πρώτη φορά σε βιβλίο από τη Harper Collins μόλις το 1998. Τα περισσότερα πρωτοδημοσιεύτηκαν σε περιοδικά από το 1923 έως το 1932 και έχουν ποικίλη θεματολογία: μυστήριο, υπερφυσικό, κοινωνικό κ. ά. Μάλιστα, σε δύο από αυτά («Το μυστήριο του μπαούλου από τη Βαγδάτη» και «Χριστουγεννιάτικη περιπέτεια») εμφανίζεται ο Ηρακλής Πουαρώ! Αυτές οι δύο αργότερα κυκλοφόρησαν ανεπτυγμένες ως «The mystery of the Spanish chest» και «The adventure of Christmas pudding» στην ομότιτλη συλλογή ιστοριών (στα ελληνικά κυκλοφόρησαν από το Λυχνάρι με τον τίτλο «Το κλειδί του μυστηρίου»). Το κάθε διήγημα συνοδεύεται από επίμετρο όπου καταγράφεται η βιβλιογραφική περιπέτεια των κειμένων και το γενικότερο χωροχρονικό πλαίσιο στη ζωή της συγγραφέως όταν τα έγραφε (η πηγή είναι κυρίως η «Αυτοβιογραφία» της).
Θα ξεκινήσω με το «Χρυσάφι του Μαν», μιας και χρησιμοποιήθηκε το 1930 κατά παραγγελία από τον τότε αντιδήμαρχο της νήσου Μαν Άρθουρ Β. Κρούκολ, για να έρθουν περισσότεροι τουρίστες στο νησί! Η Άγκαθα Κρίστι κλήθηκε να γράψει μια ιστορία-κυνήγι θησαυρού, που αντιστοιχούσε σε πραγματικούς θησαυρούς κρυμμένους στο νησί! Η ιστορία τυπώθηκε σε τουριστικά φυλλάδια και διετίθετο στα τουριστικά καταλύματα! Τα ξαδέρφια Φένελα Μάιλκαραν και Χουάν Φάρακερ λοιπόν, μετά τον θάνατο του θείου τους Μάιλς, αποκτούν την περιουσία του και μια επιστολή, στην οποία ο θείος τούς ανακοινώνει πως έκρυψε τέσσερα σεντούκια χρυσάφι σε αντίστοιχα σημεία του νησιού Μαν. Ταυτόχρονα με κείνους κάλεσε να ψάξουν και τον ανιψιό του, Γιούαν Κόρζεαγκ, και τον ξάδερφό του, δόκτορα Ρίτσαρντ Φέιλ, επομένως «την κούρσα την κερδίζει ο πιο ταχύς –και συχνά ο πιο ασυνείδητος» (σελ. 110). Το πρωταγωνιστικό ζευγάρι θυμίζει πολύ τους Τόμυ και Τούπενς Μπέρεσφορντ και ζουν κι αυτοί κάποιους κινδύνους, μιας και μερικοί άνθρωποι είναι αδίστακτοι!
Στη συνέχεια διάβασα τα διηγήματα με τον Ηρακλή Πουαρώ. Στη «Χριστουγεννιάτικη περιπέτεια», η συγγραφέας σχολιάζει τη διαφορετική συμπεριφορά της νεολαίας από εποχή σε εποχή («Οι νέοι δεν είναι όπως ήταν κάποτε», σελ. 68), ο αναγνώστης μαθαίνει για το έθιμο της πουτίγκας ενώ αναφέρεται ξεκάθαρα η νοσταλγία που νιώθει ο ντετέκτιβ για την παρέα του Χέιστινγκς που την περίοδο αυτήν είχε μεταβεί στη Νότια Αμερική. Μια πολυμελής οικογένεια λοιπόν γιορτάζει τα Χριστούγεννα παρουσία του Πουαρώ και όταν τα παιδιά της οικογένειας σκαρώνουν έναν φόνο-φάρσα για τον διάσημο ντετέκτιβ, τρομοκρατημένα διαπιστώνουν πως το πτώμα είναι αληθινό! Εξαιρετικές περιπλοκές, ωραίοι χαρακτήρες και μια αλήθεια στην οποία δεν πήγε ο νους μου!
Στο «Μυστήριο του μπαούλου από τη Βαγδάτη», που μας αφηγείται ο Χέιστινγκς, ένα πτώμα ανακαλύπτεται σ’ ένα πλούσιο σαλόνι και ένα πρόσωπο που εμπλέκεται έμμεσα καλεί τον Πουαρώ να αποδείξει την αθωότητα του κατ’ επίφασιν ενόχου. Εδώ γέλασα πολύ με τη φράση: «Αλλά υπάρχουν τρεις άνθρωποι, μαντάμ, στους οποίους μια γυναίκα πρέπει να λέει την αλήθεια. Στον εξομολογητή της, στον κομμωτή της και στον ιδιωτικό ντετέκτιβ της… αν τον εμπιστεύεται, φυσικά» (σελ. 165). Ο επιθεωρητής Τζαπ και ο Χέιστινγκς λοιπόν παρακολουθούν τις συναρπαστικές ανακριτικές μεθόδους του ντετέκτιβ και η αποκάλυψη της αλήθειας είναι μια μεγάλη ανατροπή!
«Το σπίτι των ονείρων» είναι ένα ανατριχιαστικό μεταφυσικό διήγημα, στο οποίο ο Τζων Σέγκρεϊβ βλέπει ένα πανέμορφο σπίτι στον ύπνο του κι αυτό συνδέεται μυστηριωδώς με την πανέμορφη Αλέγκρα Κερ, μέλος φρενοβλαβούς οικογένειας που φοβάται να παντρευτεί λόγω της κληρονομικότητας. Θα ολοκληρωθεί αυτός ο έρωτας; Πώς συνδέεται η ευτυχία του Τζων με το πεντακάθαρο και περιποιημένο σπίτι; Μια ιστορία εφάμιλλη με πολλές που είχαν ως θέμα την εδουαρδιανή ατμόσφαιρα και τα φαντάσματα! «Η ηθοποιός» είναι ένα πανέξυπνο διήγημα που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο απαλλάχτηκε μια γυναίκα από έναν εκβιαστή! Στη σύντομη μορφή του διαβλέπει κανείς τα βασικά μοτίβα της Αγκάθα Κρίστι: κινηματογραφική γραφή, ανατροπή των πάντων, παιχνίδι με την οπτική γωνία της αφήγησης, λύση στην τελευταία κυριολεκτικά σελίδα.
Στο «Χείλος του γκρεμού» στάθηκα στο τι έβρισκε κανείς ενδιαφέρον τη δεκαετία του 1920 σε ένα χωριό για να περνάει την ώρα του: «Δεν έδειχνε το παραμικρό ενδιαφέρον για τα ενοριακά θέματα, βαριόταν αφόρητα το κυνήγι και απεχθανόταν την εξοχή και τα υπαίθρια σπορ» (σελ. 46). Πέρα από αυτό είναι μια συναρπαστική ιστορία ανάμεσα σε δύο γυναίκες-αντιζήλους. Η Κλαιρ Χάλιγουελ, μια θρησκευόμενη και ηθική γυναίκα, ήθελε να παντρευτεί τον Τζέραλντ Λη, μόνο που εκείνος ξετρελάθηκε με τη νεότερή του, Βίβιαν. Τυχαία η Κλαιρ ανακαλύπτει πως η Βίβιαν έχει παράνομο δεσμό και το διήγημα αφορά την ένταση και την κορύφωση της σχέσης μεταξύ των δύο γυναικών με αφορμή αυτό το μυστικό. Δυνατό κείμενο, με ωραίες σκηνές και απόλυτη αληθοφάνεια στις αντιδράσεις των χαρακτήρων.
Ο «Μοναχικός θεός» είναι μια άκρως ρομαντική ιστορία ανάμεσα σε έναν απόστρατο αξιωματικό που επέστρεψε από τη Βιρμανία και σε μια νταντά. Αυτοί οι δύο άνθρωποι συναντήθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο ατενίζοντας το έκθεμα ενός μικρού θεού. Η ιστορία τους έχει ωραία σκαμπανεβάσματα και αποπνέει όλη εκείνη την ατμόσφαιρα του μεσοπολέμου μέσα στην οποία θα μπορούσε να ξεδιπλωθεί μια ιστορία αγάπης ανάμεσα σε δυο αγνώστους (μήπως το διήγημα είναι ένας πρόδρομος για τα ρομαντικά έργα που έγραψε η Αγκάθα Κρίστι με το ψευδώνυμο Μαίρη Γουέστμακοτ; ). Πάντως η ίδια χαρακτηρίζει τον «Θεό» ως μια ιστορία «θλιβερά συναισθηματική» (σελ. 103). Εδώ βλέπουμε κάποιες πρώτες ενδείξεις για την αγάπη της συγγραφέως για την αρχαιολογία, χάρη στην οποία θα γνωρίσει και θα παντρευτεί τον δεύτερο σύζυγό της, Μαξ Μαλόουαν.
Στο «Μέσα σ’ ένα τείχος» διαδραματίζεται η ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου, γραμμένο εντελώς διφορούμενα και γεμάτο υπόνοιες ως προς το πραγματικό φινάλε. Είναι ένα από τα πρώτα κείμενα της Άγκαθα Κρίστι και οι σκηνές που ζωντανεύουν, οι σχέσεις που χτίζονται, το ασαφές τέλος σχηματίζουν ένα εντελώς διαφορετικό διήγημα που μου έδειξε το μέγεθος και την ποικιλία της γραπτής δύναμης της συγγραφέως. Τέλος, στο ομότιτλο της συλλογής διήγημα, «Όσο διαρκεί το φως», μια γυναίκα ζει μια πρωτόγνωρη περιπέτεια με τον προηγούμενο σύζυγό της, που τον θεωρούσε νεκρό.
Η συλλογή λοιπόν αυτών των διηγημάτων είναι μια απαραίτητη προσθήκη στην εργογραφία της συγγραφέως και ένα πολύ σημαντικό απόκτημα για τους φανατικούς αναγνώστες της. Εκτός από την ποικιλία ύφους και θεματολογίας, σε αυτά τα κείμενα εμφανίζονται οι πειραματισμοί πάνω στους οποίους θα δοκιμαστεί και θα βελτιωθεί η μεγάλη αυτή συγγραφέας. Οι κεντρικές ιδέες, τα διαφορετικά στυλ γραφής, η ποικιλία των συναισθημάτων (από την ένταση και την αγωνία ως την τρυφερότητα ή ακόμη και την ασάφεια) έδειξαν από νωρίς πως η επιτυχία δεν ήρθε τυχαία. Η δεκαετία του μεσοπολέμου, οι κοινωνικές τάξεις, η νοοτροπία και οι αντιλήψεις είναι χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας που η Αγκάθα Κρίστι παρατήρησε και πέρασε στα έργα της πότε υποδόρια και πότε ξεκάθαρα, δίνοντας μια αληθοφάνεια σε όλα της τα κείμενα. Μάλιστα, δεν πρόκειται για ανούσιες ονειροπολήσεις καλύτερων εποχών από μια γυναίκα που βλέπει το παρελθόν να περνά ανεπιστρεπτί και γκρινιάζει γι’ αυτό, αντίθετα, είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα που ένα εξασκημένο βλέμμα και ένα κοφτερό μυαλό τα παρακολουθούν από κοντά, τα πλάθουν σε ένα φαντασιακό σκηνικό και υποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο τις συνέπειες από τέτοιες αντιλήψεις. Το «Όσο διαρκεί το φως» είναι εννιά διηγήματα-πρώτα δείγματα μιας λαμπρής γραφής από μια διεισδυτική και οξυδερκή συγγραφέα.
0 Σχόλια