Λουκάς Κονανδρέας

Κύριε Κονανδρέα σας καλωσορίζουμε στο δικτυακό τόπο τοβιβλίο.net

Το βιβλίο “Καλύτερα Σκοτωμένη παρά Χωρισμένη”, εκτός από την αφήγηση μιας ιδιαίτερης και τραγικής ιστορίας, θα λέγαμε ότι αποτελεί και ένα ψυχογράφημα της ελληνικής κοινωνίας της δεκαετίας του ’50. Αν κάνουμε ένα άλμα στο χρόνο και έρθουμε στο σήμερα, πιστεύετε ότι γυναίκες σαν την Παναγιώτα συνεχίζουν να υπάρχουν και σήμερα;

Τα τελευταία δυο χρόνια, από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο στην Αμερική, υπάρχει στην αίθουσα αναμονής στο κέντρο επειγόντων περιστατικών που διευθύνω στο Στάμφορντ Κοννετικατ στις ΗΠΑ ένα Πόστερ που γράφει «Καλύτερα Σκοτωμένη Παρά Χωρισμένη» για να το βλέπει ο κόσμος και να μαθαίνεται. Η γραμματέας του γραφείου, όλα αυτά τα χρόνια έκανε ένα είδος έρευνας ρωτώντας τις γυναίκες που επισκέπτονταν το ιατρείο μου αν συμφωνούν με το μήνυμα αυτό. Οι απαντήσεις τους ήταν όλες αρνητικές και υπήρξαν μόνο δυο Ινδές που απάντησαν ότι συμφωνούν.

Πιστεύω ότι ο τρόπος που έφτασε η Παναγιώτα να πει το «Καλύτερα Σκοτωμένη Πάρα Χωρισμένη» ήταν ασυνήθιστο και ακραίο ακόμη και τότε. Αν κάποια φυσιολογική γυναίκα το λέει και σήμερα δεν το εννοεί και το εκφράζει σε κάποια στιγμή απελπισίας/ μελαγχολίας και το ξεχνά , όταν της περάσει.

Η συγγραφή του βιβλίου απαιτούσε και εκτενή έρευνα. Πόσο εύκολη ή δύσκολη ήταν η διαδικασία της συγκέντρωσης των στοιχείων και πόσο καιρό χρειάστηκε;

Αλλά όλα όσα είχα ακούσει από τον πατέρα μου ήταν στο νου μου. Δεν υπήρχε κάτι στο χαρτί γραμμένο που να με κατοχυρώνει. Έτσι χρειάστηκε να ψάξω και για πάνω από δέκα χρόνια μάλιστα. Οι εφημερίδες ήταν εύκολο να φωτογραφηθούν αλλά είχε κόστος. Για τα πρακτικά από τις δίκες ένας θεός ξέρει πως με ώθησε να τα κυνηγήσω, όταν όλοι μου έλεγαν «στα 25 χρόνια καταστρέφονται όχι στα 50 που είναι τώρα». Ήμουν τυχερός να τα βρω επειδή φυλάσσονταν για εκπαιδευτικούς λόγους στις δικαστικές και αστυνομικές αρχές.

Εκτός των άλλων χρειάστηκε να πάρω πάνω από 160 συνεντεύξεις. Αυτό ήταν και το πιο κουραστικό, το πιο δύσκολο. Η κάθε μια χρειαζόταν προετοιμασία. Κάμποσα από τα άτομα που πλησίασα ή δεν ήθελαν να μιλήσουν ή είχαν θολωμένη μνήμη που αν δεν το αντιλαμβανόμουν και δεν το διασταύρωνα με άλλες πιο βάσιμες πληροφορίες θα είχα πρόβλημα αξιοπιστίας της όλης ιστορίας. Ή έπρεπε να κάνω στην αρχή της συνέντευξης μια γρήγορη αξιολόγηση της διανοητικής κατάστασης του συνομιλητή, οι περισσότεροι των οποίων ήταν πάνω από 70, για να καταλάβω τι βάση να δώσω στις πληροφορίες που μου έδινε. Σε μερικές περιπτώσεις απάντησα πιο πολλές ερωτήσεις σαν Γιατρός από όσες απαντήσεις πήρα στις ερωτήσεις μου. Αλλά μεγάλη, εμπειρία… Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα ρυτιδωμένα μέτωπα που συνοφρυώνονταν, καθώς γερασμένα μυαλά προσπαθούσαν να συλλάβουν φευγαλέες αναμνήσεις.

Ξεκινώντας την έρευνα για τη συγκεκριμένη υπόθεση, γνωρίζατε από την αρχή ότι θα οδηγήσει στη δημιουργία του βιβλίου ή προέκυψε στην πορεία;

Τα στοιχεία που είχα από παλαιοτέρα ήταν τα περισσότερα στο νου μου. Μερικά ήταν σε πρόχειρο χαρτί που κρατούσα χωρίς να ξέρω το λόγο. Όταν πήρα την απόφαση για την συγγραφή του βιβλίου, η ερευνά είχε συγκεκριμένο λόγο και σκοπό.

Ποια μηνύματα θέλετε να περάσετε στους αναγνώστες του «Καλύτερα Σκοτωμένη παρά Χωρισμένη»;

Όταν διαβάζετε το βιβλίο μην βιάζεστε. Θα μάθετε τι θα γίνει! Φέρτε τον εαυτό σας στην θέση των ανθρώπων τις ιστορίας και ταξιδέψτε στην εποχή τους.

Διδαχτείτε πού μπορεί να οδηγήσουν οι καταναγκαστικοί γάμοι, οι γάμοι με κάποιον άνθρωπο που έχει επιβαρυμένο παρελθόν αλλά που εσείς αποφασίσατε να το παραβλέψετε νομίζοντας πως θα τον/την αλλάξετε. Θα μάθετε για το αποτέλεσμα τυφλής υπάκουης στις αναχρονιστικές κοινωνικές προκαταλήψεις και παραδόσεις. Η αποκλειστική τυφλή αφοσίωση και αγάπη σε κάποιον που σας βασανίζει και τα δέχεστε όλα και δεν αντιδράτε. Η υποτίμηση της ψυχολογικής βίας που σας υποβάλει ο σύντροφός σας και που οδηγεί και σε φυσική βία. Το πού μπορεί να σας οδηγήσει το να τα «κρατάτε όλα μέσα σας» όπως έκανε η Παναγιώτα, χωρίς να μοιράζεστε τα σοβαρά σας προβλήματα με κάποιο δικό σας που με καθαρό μυαλό θα σας βοηθήσει να πάρετε καλύτερες αποφάσεις. Ότι το να πείτε «αρκετά» όταν η κατάσταση φτάσει στα άκρα δεν είναι το τέλος του κόσμου αλλά να ξέρετε πως ανήκετε στο 25% των Ελληνίδων (στις ΗΠΑ είναι 50%, στην Πορτογαλία και Ουγγαρία 68%). Τέλος με τον τρόπο σας (υψώστε την φωνή σας, εκλέξετε τους κατάλληλους πολιτικούς, γίνετε ένορκοι οι ίδιοι κλπ.) βοηθήστε στην διόρθωση σαθρής δικαιοσύνης, σαν και εκείνη που υπήρξε στο δικαστήριο της Αθήνας.

Το βιβλίο «Καλύτερα Σκοτωμένη παρά Χωρισμένη» έχει λάβει θερμές κριτικές και σημαντικές διακρίσεις. Πώς αισθάνεστε για αυτό;

Όταν κέρδισα το βραβείο Nonfiction Authors Association, ειλικρινά δεν μπορούσα να το πιστέψω. Όμως στη συνέχεια το βιβλίο απέσπασε άλλα επτά βραβεία, που με έχουν οπωσδήποτε κάνει περήφανο, αλλά καθόλου επηρμένο.

Μου αρέσει που μνημονεύτηκαν η Παναγιώτα, ο Θανάσης ο πατέρας μου, ο Δημοσθένης Δαπόντες, που ήταν ο μοναδικός ένορκος που τιμίως και ευσυνειδήτως αρνήθηκε και δεν ακολούθησε τους άλλους ενόρκους. Η περηφάνεια που αισθάνομαι επεκτείνεται στην οικογένεια μου και στην πατρίδα μου. Μου αρέσει ότι το βιβλίο μου, που αναφέρεται σε μια παλαιά Ελληνική ιστορία, διαβάζεται, εκτιμάτε και ευχαριστεί όχι μόνο τον Ελληνισμό της Αμερικής άλλα και τους υπόλοιπους. Χρωστώ ευγνωμοσύνη στον Γουίλιαμ Γκρίνλιφ, τον Αμερικανό συγγραφέα που με βοήθησε στα τελικά στάδια της συγγραφής στα Αγγλικά και με προέτρεψε να το υποβάλω και σε διαγωνισμούς βιβλίων, υποστηρίζοντας ότι αξίζει.

Όταν η ιστορία της Παναγιώτας έφτασε στα δικαστήρια, αρχικά έμοιαζε με χαμένη υπόθεση και απαιτήθηκε αρκετός χρόνος και κόπος μέχρι τη δικαίωση. Πιστεύετε ότι στη ζωή γενικά, ακόμα και όταν όλα δείχνουν να είναι εναντίον σου, μερικές φορές ακόμη και ο χρόνος, στο τέλος πάντα θα υπάρξει δικαίωση;

Όχι πάντα. Για να αποδοθεί δικαιοσύνη σε περιπτώσεις σαν αυτή του πατέρα μου, που αφορούσε απόδοση δικαιοσύνης μέσα από ένα διεφθαρμένο δικαστικό σύστημα, χρειάζεται παράλογη θυσία. Δεν υπάρχουν πολλοί που έχουν την διάθεση ή την ικανότητα να το φέρουν εις πέρας. Για το λόγο αυτό χρειάζεται το κράτος και το δικαστικό σύστημα, ώστε να μην χρειάζεται να παίρνουμε τα βάρη μόνοι μας και να ενεργούμε σαν κράτος.

Λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές συνθήκες που έζησε η Παναγιώτα, πιστεύετε ότι είχε την επιλογή να λάβει διαφορετικές αποφάσεις;

Θα μπορούσε να πάρει διαφορετική απόφαση και οι δικοί της άνθρωποι αυτό της πρότειναν. Ο πατέρας μου Θανάσης το 1945-46, εκτός από το ότι την παρότρυνε να χωρίσει, εξήγησε τα πάντα στα αδέρφια της Παναγιώτας που ήταν τότε στην Νέα Ζηλανδία. Εκείνοι, την κάλεσαν να μείνει μαζί τους αφού εκεί θα έκανε μια νέα ζωή σε μια κοινωνία που αποδεχόταν ακόμη και εκείνα τα χρόνια μια χωρισμένη γυναίκα.

Πώς σκέφτηκε και δεν έφυγε;

Ο χαρακτήρας του Γιώργου Νίτου ήταν τέτοιος που έλεγε πολλά αλλά έκανε λίγα. Στην πραγματικότητα ήταν δειλός και η Παναγιώτα το ήξερε αυτό.

Στα πρώτα χρόνια του γάμου τους η Παναγιώτα είχε την ελπίδα ότι αν έκανε ένα παιδί θα άλλαζε και ο άνδρας της. Δεν ήλθε. Το πέρασμα του χρόνου όχι μόνο δεν βοήθησε αλλά έβλαψε κιόλας.

Στα εμπόδια για ένα χωρισμό θα πρέπει να προστεθεί και η υποχρέωση που αισθανόταν η Παναγιώτα προς την μητέρα της που και θα την στενοχωρούσε ό,τι και να έκανε.

_

γράφει η Μαρία Κυπραίου

Μπορείτε να βρείτε λεπτομέρειες για το βιβλίο εδώ.