21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα, του Yuval Noah Harari

«21 μαθήματα» τιτλοφορείται το τελευταίο έργο του ισραηλινού ιστορικού Γιουβάλ Νόα Χαράρι που έρχεται να μας παρουσιάσει σε απλή γλώσσα και με απτά παραδείγματα πως η ιστορία διδάσκει ότι τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και τίποτα δεν είναι όπως πιστεύουμε.

Τα 21 μαθήματα του Χαράρι αποτελούν 21 ομιλίες του διάσημου ιστορικού από το 2012 έως το 2017, τι οποίες εμπλούτισε, βελτίωσε και προσάρμοσε, όπως αναφέρει ο ίδιος στο τέλος του βιβλίου, βάσει των συνομιλιών που είχε με το κοινό του. Ενταγμένα σε τέσσερις βασικές κατηγορίες (τεχνολογική πρόκληση, πολιτική πρόκληση, πόλεμος-τρομοκρατία, δικαιοσύνη-αλήθεια και αλλαγή) τα 21 αυτά «μαθήματα» (ή, ορθότερα, κεφάλαια) άλλοτε έχουν μια λογική ακολουθία και άλλοτε μεταπηδούν σε ένα τελείως διαφορετικό ζήτημα, αλλά πάντα υπό μία κοινή συνιστώσα: την επιρροή που ασκούν στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Ο συγγραφέας μάς καλεί να αφήσουμε πίσω τα στερεότυπα που μας βαραίνουν, να βγούμε από τις στενωπούς της σκέψης μας είτε πρόκειται για το δυσοίωνο και τρισκατάρατο μακρινό ή και κοντινό μέλλον της κυριαρχίας της τεχνητής νοημοσύνης είτε αφορά την τωρινή θεώρηση των πραγμάτων, προκειμένου να υποδεχθούμε το μέλλον με «καθαρό μυαλό». Ο Χαράρι εξηγεί πως το ζοφερό μέλλον που φαντάστηκαν κάποτε μεγάλοι συγγραφείς και διανοούμενοι απ’ όλον τον κόσμο έχει ήδη κατακτήσει το παρόν και ουδόλως φαίνεται να μας ενοχλεί, πολλώ δε μάλλον να μας τρομοκρατεί.

Οι σκέψεις και τα λογικά επιχειρήματα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, χωρίς ίχνος διδακτικού τόνου, μπορεί να εξοργίσουν αναγνώστες με αποκρυσταλλωμένες απόψεις για τη θρησκεία, την ιστορία, την ηθική και την κοινωνία. Γι’ αυτό, αποφασίζοντας κανείς να εισέλθει στον τρόπο που ο Χαράρι αντιλαμβάνεται τον κόσμο μας και την ιστορία του, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να βιώσει την κατάρρευση παγιωμένων πεποιθήσεών του. Ο συγγραφέας δεν χαρίζεται σε κανέναν και δεν παίρνει θέση υπέρ καμίας πλευράς στην περίπτωση δύσκολων και αντικρουόμενων ζητημάτων. Αντιθέτως, επιχειρεί να καταρρίψει τα επιχειρήματα και των δύο απόψεων, εντοπίζοντας το κοινό σημείο εκκίνησής τους. Τέτοιο εξαιρετικό παράδειγμα αποτελεί η σχεδόν απλοϊκή, αλλά τόσο εύστοχη ανάλυσή του σχετικά με το γιατί ο αντισημιτισμός είναι ένα καταφανώς παράλογο και αβάσιμο φαινόμενο, ενώ στον αντίποδα καταρρίπτει τα θεμέλια της ανωτερότητας του ισραηλιτικού λαού και του κάθε λαού.

Τα «μαθήματα» του Χαράρι προβληματίζουν τον αναγνώστη και τον καλούν να δώσει ο ίδιος τις απαντήσεις, δηλαδή να επιλέξει τη θέση του στον κόσμο του 21ου αιώνα. Μέσα από αυτά και, κυρίως από το δεύτερο μισό του βιβλίου και μετά, αναδύεται μία ελπίδα πως εάν η πλειοψηφία των ανθρώπων αρχίσει να σκέφτεται με την ψυχραιμία και την ουδετερότητα που προτείνει ο συγγραφέας, φαινόμενα βίας και μίσους, ενδεχομένως, να μπορέσουν να μειωθούν. Όμως, ο Χαράρι εισέρχεται και σε πιο ακαθόριστα «νερά», καθώς καταπιάνεται και με υπαρξιακά ζητήματα. Όπως αναφέρει το νόημα της ζωής του ανθρώπου είναι «σαν να παίζεις με μια απασφαλισμένη χειροβομβίδα. Μόλις τη δώσεις σε κάποιον άλλο, εσύ είσαι ασφαλής» (σελ. 277) και προσθέτει ότι αυτή η «κληρονομιά» που αποζητά να αφήσει ο άνθρωπος μπορεί να είναι και μία μικρή πράξη καλοσύνης. Ο κύκλος αυτών των ιδιότυπων μαθημάτων ολοκληρώνεται με την αναφορά στη δύναμη που προσφέρει ο διαλογισμός, υπό την έννοια της παρατήρησης των πιο μικρών ή ασήμαντων γνωρισμάτων του εαυτού μας που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τον ανθρώπινο νου και, τελικά, τον κόσμο στον οποίο ζούμε.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια ανθολογία σκέψεων και προσωπικών απόψεων ενός μετριασμένου πνεύματος που καταφεύγει στην επίκληση παραδειγμάτων από την ιστορία, τον κινηματογράφο (ακόμη και από παιδικές ταινίες της Disney) και τη λογοτεχνία, προσελκύοντας, έτσι, το ενδιαφέρον του αναγνώστη και ξυπνώντας έντονες «συζητήσεις» στο μυαλό του καθόλη τη διάρκεια της ανάγνωσης. Οι μυημένοι στο συγγραφικό έργο του Χαράρι θα βρουν πολλές ομοιότητες με τα προηγούμενα βιβλία του «Sapiens» και «Homo Deus» (στα ελληνικά κυκλοφορούν και αυτά από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια), αλλά και διαφορές στο ύφος, καθώς εν προκειμένω δεν πρόκειται για μία συνθετική ανάλυση ενός κεντρικού ζητήματος, παρά για μία συλλογή μεμονωμένων άρθρων που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων από την εξέλιξη του κόσμου μέχρι τη φιλοσοφική θεώρηση της ύπαρξης του ανθρώπου. Στο πλαίσιο αυτό, ο Χαράρι δεν διστάζει να γίνει δυσάρεστος και να προκαλέσει τους  αναγνώστες του, τους οποίους βομβαρδίζει με ποικίλες ιδέες και νοήματα, χωρίς, εντούτοις, να βασίζεται πάντοτε σε αρκετά ισχυρά ή αξιόπιστα επιχειρήματα. Εξ ου και η κατάληξη αυτής της περιπλάνησης κρίνεται μάλλον απογοητευτική, γεγονός, όμως, που δεν αναιρεί τη σημασία των «μαθημάτων» που προηγήθηκαν.

Ακολουθήστε μας

Οι προσφορές των εφημερίδων για το Σαββατοκύριακο 22 – 23 Φεβρουαρίου 2025

Οι προσφορές των εφημερίδων για το Σαββατοκύριακο 22 – 23 Φεβρουαρίου 2025

Real News Καθημερινή Πρώτο Θέμa Το Βήμα της Κυριακής Δώστε μας το email σας και κάθε Παρασκευήθα έχετε στα εισερχόμενά σας τις προσφορές των εφημερίδων (Δεν στέλνουμε ανεπιθύμητη αλληλογραφία ενώ μπορείτε να διαγραφείτε με ένα κλικ και δεν θα...

Γένεσις, του Βαγγέλη Μπέκα

Γένεσις, του Βαγγέλη Μπέκα

γράφει ο Πάνος Τουρλής Σ’ ένα ειδυλλιακό νησί της Ελλάδας δύο αντίπαλες οικογένειες λυμαίνονται τον τόπο και ανταγωνίζονται για τον έλεγχο της νύχτας και του τουρισμού. Μια αντιεισαγγελέας ανακαλύπτει πως σε όλο αυτό μπλέκεται ένα αγαπημένο της πρόσωπο και ταυτόχρονα...

Οι ιέρειες της Εκάτης

Οι ιέρειες της Εκάτης

Οι ιέρειες της Εκάτης Παναγιώτης Χανός Εκδόσεις ANUBIS - γράφει η Βάλια Καραμάνου - Εκάτη: η ιέρεια του σκότους, της νύχτας, της μαγικής εσωτερικής μεταμόρφωσης ενός ανθρώπου, ενός ολόκληρου κόσμου που διαβαίνει το μονοπάτι του Σκότους προκειμένου να αναδυθεί στο Φως....

Ακολουθήστε μας στο Google News

Επιμέλεια άρθρου

Διαβάστε κι αυτά

Βιβλιοκριτικές
Η ποιητική του ακατάπαυστου ή ο Michel Foucault στα ‘Εχέγγυα της Φύρας’ του Γιάννη Λειβαδά
Η ποιητική του ακατάπαυστου ή ο Michel Foucault στα ‘Εχέγγυα της Φύρας’ του Γιάννη Λειβαδά

Η ποιητική του ακατάπαυστου ή ο Michel Foucault στα ‘Εχέγγυα της Φύρας’ του Γιάννη Λειβαδά

Γράφει ο Μιχάλης Κατσιγιάννης

0 σχόλια

0 Σχόλια

Υποβολή σχολίου