Γωγώ Λιανού
ιδιωτική έκδοση

Η ποίηση ως λόγος ζωντανός καθρεφτίζει με μοναδική ειλικρίνεια τα βιωμένα συναισθήματα και τις αγωνίες των δημιουργών. Ειδικά όσον αφορά τους νέους ποιητές, έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος που αποτυπώνεται στο έργο τους το κοινωνικό περιβάλλον, τόσο ως περιεχόμενο όσο και ως ποιητική έκφραση, και πώς εκτίθεται καλλιτεχνικά το αίσθημα της αβεβαιότητας.

Αυτό ακριβώς το συναίσθημα της ανασφάλειας εκφράζει και με τη δεύτερή της ποιητική συλλογή η Γωγώ Λιανού «ακόμη δυνατότερα» (ιδιωτική έκδοση). Ήδη από την πρώτη εμφάνιση στα γράμματα η Λιανού χωρίς να προσδοκά να εκπροσωπήσει κάποιο συλλογικό σύνθημα, πέρα από τον εαυτό της ως μέρος ενός συλλογικού υποκειμένου, εκφράζει ακριβώς αυτό το συναίσθημα της αστάθειας.

Στα άτιτλα ποιήματα της συλλογής η Λιανού θίγει κοινωνικά ζητήματα με μία υπαρξιακή οπτική για το σύνολο. Το α΄ ενικό απομακρύνεται από την εγωιστική αυτοαναφορικότητα καθώς το πρωτοενικό υποκείμενο είναι μέρος του συνόλου· αυτό άλλωστε αποκαλύπτει και η καταγραφή της κοινωνικής παρατήρησης με ισχυρή δόση κριτικής που φανερώνει την αγωνία και την ευαισθησία της ποιήτριας (3, 2, 13, 19, 2, 25).

Παράλληλα υπαρξιακές αγωνίες πλαισιώνουν τη ρευστότητα και την αγωνία για το μέλλον (4, 6, 7 10, 16). Άλλωστε, η ποίηση της Λιανού δεν επαναστατεί· εκφράζει την αβεβαιότητα της νεώτερης γενιάς που γαλουχήθηκε με την αλκοολούχα νυχτερινή διασκέδαση (11, 18) και τον εφήμερο έρωτα (20) και αδυνατεί να βρει το δικό της τρόπο αντίδρασης (12, 15, 21, 26).

Η δημιουργός υιοθετεί μία γλώσσα καθημερινή, σχεδόν προφορική, και -σε μία επιφανειακή θέαση- αντιποιητική. Απορρίπτει κάθε ποιητικό στολίδι. Ο απέριττος λόγος της είναι εντελώς απαλλαγμένος από επίθετα· τα ρήματα και τα ουσιαστικά κυριαρχούν συντριπτικά δίνοντας μία συνεχή αίσθηση κίνησης και ενέργειας. Ακόμα και η “κινηματογραφική” εικονοπλασία είναι λιτή, σχεδόν αδιάφορη και αντιποιητική· έχει αποβάλει κάθε λυρισμό ή νεανικό ρομαντισμό. Άλλωστε η Λιανού γράφει σε μια εποχή πόλωσης και βαθιάς κρίσης που εξοβελίζουν κάθε περιττό στολίδι, όπως ο λυρισμός.

Η εικαστική της πηγάζει αυθόρμητα από το αφηγηματικό ύφος. Η συνεχής κίνηση και η παρουσία -πραγματική ή υπονοούμενη- ανθρώπων, θυμίζουν ασπρόμαυρα κινηματογραφικά πλάνα. Μοιάζει σαν όλες οι συνθέσεις να είναι νυχτερινές ή σε κλειστό/περιορισμένο χώρο (ακόμα κι όταν ο χρόνος ή ο χώρος δεν υπογραμμίζονται). Το σκοτεινό  ή περιορισμένο ποιητικό κάδρο δράσης και η συνεχής ρευστότητα των εικόνων, αισθητοποιούν τη νεανική αβεβαιότητα και την απογοήτευση σε κοινωνία που μεταβάλλεται ραγδαία προς το χειρότερο.

Οι επαναλήψεις (9, 11, 14, 19, 17) μαζί με την κεντρική στοίχιση μοιάζουν σαν έκφρασης της ανάγκης για σταθερότητα, έστω και παροδική. Την ίδια στιγμή με την έμφαση -ηχητικά και οπτικά- που δίνουν, εντείνουν την ορμή του ρέοντος συναισθήματος. Την ένταση ενισχύει και η ειρωνεία (12). Το β΄ ενικό γραμματικό πρόσωπο ενισχύει τη θεατρικότητα, καθώς μοιάζει σαν να απευθύνεται η ποιήτρια στον αναγνώστη (7, 8, 12) δημιουργώντας έναν διαλογικό δίαυλο που ενισχύεται με τις -ρητορικές- ερωτήσεις (2, 4, 12) και τις προτροπές της. Εξάλλου, δεν είναι λίγες οι συνθέσεις που κινούνται σε μία καθαρά ηθική (8, 14, 23) ή διδακτική διάσταση (8, 15).

Η ποίηση της Λιανού εκφράζει την αντιρομαντική αποτύπωση μιας γενιάς που έχασε την παιδικότητά της πάνω σε κόλλες συνεχώς εξετάσεων, που δεν έμαθε να ονειρεύεται και βλέπει τις ελπίδες να αποσυντίθενται κάτω από το διαλυτικό βάρος της κρίσης. Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαία η απουσία των ονείρων -ατομικών ή συλλογικών- για το μέλλον σε όλη τη συλλογή, τη στιγμή που όλα καταρρέουν.