Κάποιος είπε πως η ποίηση είναι σαν το φαγητό (δεν είμαι σίγουρος αν ήταν ποιητής ή μάγειρας). Αν αυτός ο κάποιος είχε δίκιο, τότε θα μπορούσαμε να κατατάξουμε την ποίηση σε ανάλογες κατηγορίες με εκείνες του φαγητού, από τις οποίες παραθέτουμε τις εξής τέσσερις:

Κατηγορία Πρώτη: Η Ποίηση – JunkFood

Είναι η κατηγορία με την γενικότερη ονομασία «ευπώλητο», μια ονομασία που σηκώνει περισσότερο νερό κι από τον Τιτανικό. Όπως και να έχει το ζήτημα, τα βιβλία που γίνονται bestseller στις μέρες μας είναι κυρίως βιβλία με στάμπα αλυσίδας έτοιμου φαγητού. Μέτρια γεύση, σχεδιασμένα προς μαζική κατανάλωση, εύκολα στην παρασκευή και ακόμη πιο εύκολα στο διάβασμα, είναι αυτά που θα διαβάσει κάποιος για να κάψει το πλεόνασμα (και μερικές φορές το υστέρημα) εγκεφαλικών κυττάρων που έχει. Σε μεγάλες ποσότητες το junkfood προκαλεί παχυσαρκία, καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνους και θανάτους, όπως με τον ίδιο τρόπο το ευπώλητο βιβλίο προκαλεί αντίστοιχα συμπτώματα, δηλαδή χλιαρά συναισθήματα, στερεότυπη σκέψη, και πνευματικό λήθαργο. Το πρόβλημα με αυτή την κατηγορία δεν είναι η ίδια καθεαυτήν αλλά η αντιμετώπισή της από τους αναγνώστες, των οποίων ο εθισμός τους έχει κάνει να καταναλώνουν με περισσή μανία τα λογοτεχνικά δείγματα αυτής της κατηγορίας. Με άλλα λόγια, κανείς δεν πέθανε (ακόμη) επειδή έφαγε μια φορά Burger από τα Goody’s, αλλά ας μην το παραξηλώσουμε. Καταναλώστε με προσοχή!

Κατηγορία Δεύτερη: Η Ποίηση – Βραστό Κουνουπίδι

Αυτό που όλοι ξέρουμε ως πολιτική ποίηση. Η πολυβραβευμένη και συνιστώμενη επιλογή κριτικών και διαιτολόγων, έχει ως παντιέρα την ιδέα της ωφελιμότητας. Με τον ίδιο τρόπο που ο χορτοφάγος–ακτιβιστής θα αναπτύξει την διδακτορική του διατριβή για την ωφελιμότητα όλων των φαγητών που περιέχουν πράσινο (με εξαίρεση τα πράσινα smarties) και θα σου εξάρει την σημασία των βιταμινών, έτσι και η πολιτική ποίηση προσπαθεί να αλλάξει τα κακώς κείμενα αυτής της κοινωνίας –πολιτικού συστήματος. Την τιμητική τους έχουν τα κείμενα για τον Β’ Παγκόσμιο, την κατοχή, τον εμφύλιο, την παρανομία του ΚΚΕ, την Χούντα, τον κακό καπιταλισμό, την εκμετάλλευση, την ανισότητα και άλλα πολλά που βρίσκουμε σε ανακοινώσεις αριστερών – ακτιβιστικών – αναρχικών ομάδων. Το πρόβλημα με αυτή την κατηγορία είναι το ίδιο πρόβλημα που έχουμε και με το βραστό, νερόβραστο κουνουπίδι: Δεν τρώγεται! Όσο και να προσπαθούν να πείσουν τον κόσμο για την θρεπτική αξία της πολιτικής ποίησης, το αισθητικό – γευστικό κριτήριο του μέσου ανθρώπου δεν το ανέχεται, σχεδόν με τίποτα. Έτσι ο αναγνώστης καταλήγει πίσω στην Πρώτη κατηγορία, και το βραστό κουνουπίδι καταλήγει είτε στα σκουπίδια, είτε στην πιο απόμερη γωνιά της βιβλιοθήκης, μαζεύοντας αράχνες και σκόνη. Επομένως, καλή και ωφέλιμη η πρασινάδα, αλλά βάλτε και καμιά σως ή λίγη τριμμένη παρμεζάνα από πάνω!

Κατηγορία Τρίτη: Η Ποίηση – Γκουρμέ

Μπορει να σχετιστεί με την δεύτερη κατηγορία μερικές φορές, αλλά αποτελεί και κατηγορία από μόνο του. Είναι το βιβλίο υψηλής διανόησης, υψηλών νόηματων, υψηλής τέχνης, υψηλών συχνοτήτων και υψηλών βουνών. Το βιβλίο που δεν είναι για την μάζα –πλέμπα– λαουτζίκο αλλά για την ελίτ της φρυγανιάς. Η αξία του δεν μπορεί να αποτυπωθεί από ένα μέσο άνθρωπο αλλά χρειάζεται πάντα ένα κριτικό που κάνει αυτή ακριβώς τη δουλειά: Να λέει πόσο απίστευτα μεγαλοφυές είναι σε σημείο που δεν το καταλαβαίνει κανείς και ταυτόχρονα είναι μεγαλοφυές επειδή δεν το καταλαβαίνει κανείς. Τις περισσότερες φορές είναι μια κουτσουλιά μερίδα τριών τεσσάρων στίχων, με τα πιο σπάνια υλικά, με τις πιο σπάνιες λέξεις, στους πιο σπάνιους συνδυασμούς. Ενώ αφήνει μια σχετικά καλή γεύση, εντούτοις είναι τόσο λίγο που απορείς πως θα μπορούσε να χορτάσει άνθρωπος με αυτό (και μάλιστα όταν το έχεις χρυσοπληρώσει). Τότε ο κριτικός–γκουρμέ θα σου εξηγήσει όλα αυτά που εννοούσε ο ποιητής μέσα στο ποίημα αλλά εσύ ως βλάχος δεν κατάλαβες, αφήνοντας σου την απορία «Αν ήθελε να πει τόσα πολλά, γιατί δεν τα έλεγε μιας εξαρχής;». Αυτή  η αίσθηση του ανικανοποίητου, οδηγεί τον αναγνώστη πάλι στην πρώτη κατηγορία, με την οποία χορταίνεις τουλάχιστον από τους τόμους που έχει να επιδείξει.

Κατηγορία Τέταρτη: Η Ποίηση – Σουτζουκάκι Σμυρνέικο

Είναι η ποίηση–παράδοση, όπως την έχουμε μάθει και την έχουμε αγαπήσει. Απλή, λιτή, με μέτρο και ομοιοκαταληξία, είναι το σπιτικό φαγητό της γιαγιάς που απολαμβάνουμε κάθε Πάσχα και Χριστούγεννα. Παρόλο που το έχουμε φάει-διαβάσει εκατό χιλιάδες φορές, εντούτοις πάντα μπορεί να φαγωθεί ακόμη μια φορά. Τα υλικά του είναι απλά και αγνά, πλήρως κατανοητά από όλους, με τον ιδιαίτερο συνδυασμό μπαχαρικών που μόνο μια έμπειρη και έντεχνη μαγείρισσα μπορεί να καταφέρει. Είναι αρκούντως θρεπτικό και χορταστικό, αν και κανείς δεν είπε όχι σε δεύτερο γύρο. Φυσικά, η συνεχής μας τριβή με αυτού του είδους την μαγειρική μας κάνει λίγο γκρινιάρηδες και επιζητούμε το πιο εξωτικό. Έτσι κατευθυνόμαστε προς την πρώτη κατηγορία και την τρίτη κατηγορία, ως εναλλακτικές λύσεις, πιο εξεζητημένες και λιγότερο συνηθισμένες. Φυσικά κατά γενική ομολογία, απογοητευόμαστε πολύ γρήγορα από αυτές και επιστρέφουμε πάντοτε στην «παλιά–καλή», ακόμη και πεπατημένη και τετριμμένη συνταγή.

του Ανδρέα Αντωνίου