Το πρώτο βιβλίο είναι, πιστεύω, ένα δώρο του συγγραφέα προς τον ίδιο του τον εαυτό. Αυτό ισχύει αν το βιβλίο είναι αυθεντικό, αν αποτελεί κατάθεση ψυχής του συγγραφέα, οπότε είναι ενός είδους θεραπεία που του γιατρεύει τα όποια βάσανα, τουλάχιστον όσο το γράφει. Στο βαθμό που το βιβλίο είναι αληθινό, γράφτηκε δηλαδή κυρίως από ανάγκη έκφρασης, τότε μπορεί να αποτελέσει δώρο και θεραπεία και για τον αναγνώστη. Ένα τέτοιο μυθιστόρημα είναι και το Φευγάτο Κλαπέττο. Πρόκειται για μια εκ βαθέων κατάθεση ψυχής και δεν είναι ούτε τυχαίο ούτε ατυχές που ο Σπύρος Βλάχος άργησε να μας δώσει το πρώτο του βιβλίο. Είναι μάλλον πλεονέκτημα, γιατί έτσι αυτή η κατάθεση ψυχής κουβαλάει και ένα σεβαστό βιωματικό φορτίο. Μεταφέρει επίσης τη φιλοσοφική θεώρηση και τον υπαρξιακό προβληματισμό ενός ανθρώπου «ψαγμένου» μέσα στην πορεία της ζωής του. Οπότε αποκλείεται να το διαβάσει κάποιος και να μην αναγνωρίσει πτυχές του εαυτού του και των προβληματισμών του. Να μην αναγνωρίσει καταστάσεις και συμπεριφορές που υπάρχουν γύρω του. Και συνήθως, ένα βιβλίο μας αρέσει όταν αναγνωρίζουμε και τον εαυτό μας μέσα σ’ αυτό ή όταν μας δίνει μίαν εξήγηση του κόσμου που προϋπάρχει μέσα μας αλλά που δεν έχουμε ακόμα διατυπώσει με σαφήνεια.
Παρ’ όλο που αγάπησα το Φευγάτο Κλαπέττο σαν να το είχα γράψει εγώ,  δυσκολεύτηκα να βρω τρόπο να μιλήσω γι’ αυτό, ώστε να καλύψω όλο το εύρος και όλο το βάθος του. Κι αυτό επειδή είναι πολυδιάστατο. Όπως κατά τους σύγχρονους φυσικούς είναι το σύμπαν. Εξηγείται κι αυτό, αφού ο συγγραφέας είναι κατά κόσμον φυσικός και στο βιβλίο του καταπιάνεται με ένα μικρό ανθρώπινο σύμπαν.
Τρεις φίλοι οι κεντρικοί ήρωες του βιβλίου. Άντρες. Κατά τύχη βρέθηκαν κοντά και έδεσε η φιλία τους.  Ο ένας νοιάζεται τον άλλο και παρ’ ότι εντελώς «άλλοι άνθρωποι», έχουν ένα κώδικα επικοινωνίας που τους ενώνει και τους καθιστά αλληλέγγυους. Καθόλου μελό όλα αυτά. Μόνο με απίστευτη αμεσότητα και πολύ χιούμορ, ανάμεσα από κοψίδια και ατελείωτες ρετσίνες στις συναντήσεις τους. Κάθε τόσο η αφήγηση ξεφεύγει από το «εδώ και τώρα» και μας γυρίζει πίσω σε ένα όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Τα κεφάλαια του βιβλίου που σκιαγραφούν την οικογενειακή ιστορία τους είναι εξαιρετικά ζωντανά και αληθινά. Σαν να είναι προϊόν ψυχανάλυσης. Το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο επίσης εξαιρετικά δοσμένο. Oι μανάδες και οι πατεράδες τους σε καιρούς δύσκολους για τον τόπο. Τότε που οι άνθρωποι έπρεπε να χωριστούν σε στρατόπεδα. Κυρίως όμως έπρεπε να τιμήσουν ένα ήθος ή να το ακυρώσουν. Πόλεμος, εμφύλιος, διωγμοί των Εβραίων, περιουσίες που χάθηκαν από «κακή φύλαξη» κάποιων επιτήδειων. Άνθρωποι που έδωσαν τη ζωή τους για κάποια ιδανικά. Σόγια της διασποράς και της οικονομικής μετανάστευσης. Κοινωνικές αδικίες που σφράγισαν ζωές. Στο Φευγάτο Κλαπέττο συμβαίνουν αριστοτεχνικά διευθετημένες συμπτώσεις, ώστε να βρεθούν κοντά άνθρωποι που θα δράσουν καταλυτικά μεταξύ τους, γιατρεύοντας παλιές πληγές.
Η αφήγηση είναι σύνθετη σε χρόνους πρωθύστερους και σε κοινωνικά περιβάλλοντα εντελώς διαφορετικά. Η γλώσσα της αφήγησης αλλάζει με μαεστρία, ανάλογα με το ποιος μιλάει. Άντρας, γυναίκα, λαϊκός τύπος, διανοούμενος, αφελής και πονηρή ξανθιά αρραβωνιαστικιά, αναπαράγουν με τον λεκτικό τους τρόπο ένα ολόκληρο κοινωνικό στερέωμα. Ο συγγραφέας μάς περνάει από τη μία συναισθηματική φόρτιση στην άλλη διαρκώς, πότε με γέλιο και σαρκασμό, πότε με τρυφερότητα και συγκίνηση. Πρόσωπα και καταστάσεις προκαλούν τη νοημοσύνη μας και η κοινωνική κριτική μας κεντρίζει σαρκάζοντας, αφού μας ωθεί να ταυτιστούμε και να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας στον μικροαστισμό που περιγράφει. Εδώ κυριαρχεί ένα καταλυτικό χιούμορ που σκιαγραφεί τον νεοέλληνα με απίστευτη ζωντάνια και αμεσότητα.
Οι τρεις κεντρικοί ήρωες, δεσπόζουν με τα θέματά τους, τα απωθημένα τους, τις αγκυλώσεις τους. Η απόλυτη απογύμνωση της ανδρικής ψυχής. Οι αναγνώστριες θα ανακαλύψουν πολλά για το άλλο φύλο αλλά θα δουν και τον εαυτό τους σε έναν καθρέφτη, όχι πάντα κολακευτικό. Οι γυναίκες του βιβλίου, ερωμένες, σύζυγοι και μανάδες, τοποθετούνται σε όλα τα σκαλοπάτια της ανδρικής εκτίμησης από την απόρριψη μέχρι την αποθέωση. Σκιαγραφημένες αδρά, είτε θεοποιούνται ως θηλυκή υπόσταση κατά το Γυναίκα-Μάνα-Παναγία της μεσογειακής παράδοσης, είτε απαξιώνονται ως υστερόβουλα θηλυκά, που με όπλο το κορμί τους παραμονεύουν τον άντρα για να τον κατασπαράξουν. Και εδώ εμφανίζεται η «Μεγάλη Φοβία» του άνδρα, του διανοούμενου της παρέας, απέναντι στη γυναίκα ενώ οι δύο άλλοι φίλοι, πιο γήινοι, κυνηγούν την ερωτική τους φαντασίωση χωρίς αναστολές.  Μέχρι που εμφανίζεται η θετική γυναικεία φιγούρα της αφήγησης, καλλιεργημένη, σεμνή, ακέραιη, ανιδιοτελής αλλά και όμορφη, που εκπροσωπεί το απόλυτο ιδεώδες του αφηγητή και που επιτέλους νικάει τη Μεγάλη Φοβία του πρωταγωνιστή. Εκείνη είναι η θηλυκή ύπαρξη που δίνει τη δυνατότητα ενός απίστευτα αίσιου τέλους στο κλείσιμο της αφήγησης, όπου ο έρωτας θριαμβεύει, όπου το ίδιο το χρήμα έρχεται να επουλώσει πληγές που δημιουργήθηκαν από απληστία σε παρελθόντα χρόνο, όπου αποθεώνεται η φιλία και υμνείται ως μέγιστη αξία.
Τόσο αίσιο τέλος πώς να το αξιολογήσουμε όταν ζούμε σε μια πραγματικότητα που μόνο αίσια δεν μοιάζει; Μα ακριβώς σαν αντίδοτο, στο επίπεδο του φαντασιακού μας, στη μιζέρια που μας κυκλώνει. Τόσο ο συγγραφέας όσο και εμείς οι αναγνώστες διακαώς επιθυμούμε το θετικό πρόσημο σε μια πραγματικότητα γεμάτη στερήσεις και ματαιώσεις. Το Φευγάτο Κλαπέττο είναι μια παρηγοριά, όπως τα παραμύθια, όπου μετά από δυσκολίες και κινδύνους στο τέλος το καλό πάντα θριαμβεύει.
Το βιβλίο τελειώνει με ένα εξαιρετικά πρωτότυπο εύρημα, που δεν θα ήθελα να αποκαλύψω, όπου με απίστευτη μαεστρία ο θάνατος αποδεικνύεται λιγότερο ισχυρός από το χάρισμα ενός συγγραφέα. Άλλωστε, γιατί γράφουμε όσοι γράφουμε; Για να υπερβούμε τον θάνατο, λένε κάποιοι. Κατά τη γνώμη μου ο Σπύρος Βλάχος το κατάφερε με το πρώτο του αυτό βιβλίο, με αυθεντικότητα, χιούμορ, τρυφερότητα αλλά και βαθύ προβληματισμό. Με αυτές τις θεμελιώδεις αρετές, το Φευγάτο Κλαπέτο απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα αναγνωστών και εύχομαι το επόμενο βιβλίο του Σπύρου Βλάχου να είναι εφάμιλλο και να έχουμε τη χαρά να τον ξαναδιαβάσουμε με την ίδια απόλαυση.

_

γράφει η Κατίνα Βλάχου