Στην αυλή του Poems and Crimes χθες το βράδυ οι Εκδόσεις Γαβριηλίδης είχαν εκδήλωση αφιερωμένη στον Κώστα Ταχτσή με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Λίγη Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας».

Ίσως και να έλεγε κάποιος πως τον μελαγχολούν τέτοιου είδους αφιερώματα, σαν να είναι ένα είδος μνημόσυνου. Όταν όμως μιλούν για έναν καλλιτέχνη εκείνοι που τον έζησαν από κοντά σου δίνεται η ευκαιρία να ξανασυστηθείς μαζί του και με το έργο του. Είναι το φαινόμενο των «κυματισμών» που λέει ο Γιάλομ, ο τρόπος που οι άνθρωποι επηρεάζονται ο ένας από τον άλλο. Χθες το βράδυ λοιπόν, μέσα από τις ιστορίες και τα συμβάντα που διηγήθηκαν ο συγγραφέας Βαγγέλης Ραπτόπουλος,  ο τραγουδοποιός Φοίβος Δεληβοριάς, ο σκηνοθέτης Τάκης Σπετσιώτης και ο καθηγητής Μάριος Μπένζος είδα από μια νέα οπτική τον Ταχτσή και το έργο του.

Η βραδιά ξεκίνησε με ένα απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ που είχε ετοιμάσει ο Σπετσιώτης και που μπορείτε να δείτε εδώ στο αρχείο της ΕΡΤ. Ένα ντοκιμαντέρ που φωτίζει πτυχές του έργου και της ζωής του Ταχτσή. Όταν ο σκηνοθέτης μίλησε για την ανάγκη του να προσεγγίσει τη σεξουαλικότητα του μέσα από το έργο του Ταχτσή μια κυρία δίπλα μου γέλασε με έναν περίεργο τρόπο. Αλλά λόγω των καλών μου τρόπων, που δε μου επιτρέπουν να μιλώ σε αγνώστους, απέφυγα να της απαντήσω πως αν δεν ερευνήσεις τη σεξουαλικότητα που είναι διάχυτη σε ένα τέτοιο έργο είναι σαν να αποσιωπάς ένα μεγάλο κομμάτι του συγγραφικού εαυτού του συγγραφέα αλλά και του δημιουργού του ντοκιμαντέρ. Ο συγκεκριμένος σκηνοθέτης μίλησε επίσης για τις ποιητικές συλλογές του Ταχτσή οι οποίες ήταν και η συγγραφική του αφετηρία. «Η ποίηση φίλε πέθανε και πότε η κηδεία;” (Η Συμφωνία του Μπραζίλιαν, 1954). Ο ίδιος ο Ταχτσής αναφερόμενος στη δεύτερη συγγραφική του δεκαετία που είναι αφιερωμένη στη μυθιστορηματική γραφή και το Τρίτο στεφάνι λέει “Υπέφερα πολύ πριν το γράψω, ενόσω το έγραφα και αφότου το έγραψα.”

Οι περισσότεροι ομιλητές, μιλώντας για το εν λόγω μυθιστόρημα υπογράμμισαν πως ο Ταχτσής ήξερε πολύ καλά τις γυναίκες για τις οποίες έγραφε. Η “κατάρα” του να μη μπορεί να ξεπεράσει την επιτυχία αυτού του έργου αφότου το έγραψε, θεώρησαν πως ίσως είχε να κάνει με την αδυναμία του καλλιτέχνη να εκφράσει την εποχή του και την πολυτάραχη αλλά και περιπετειώδη ζωή του. Από την άλλη, ως συγγραφέας θεωρώ πως είναι ευκολότερο να γράψουμε για το παρελθόν μας παρά για τον παρόν. Ίσως γιατί μας κατατρώει το από που προερχόμαστε και μας σημαδεύει η παιδική μας ηλικία εφόσον δεν είναι εύκολη. Το ποιοι είμαστε και πως δημιουργηθήκαμε και μεγαλώσαμε είναι από τα θέματα που θεωρητικά λύνουμε/αναλύουμε πρώτα άρα μας είναι πιο εύκολο να τα διαπραγματευτούμε γράφοντας. Όπως είχε πει άλλωστε και ο Ταχτσής “γράφει ο πρώην δυστυχισμένος”. Επίσης θεωρώ πως η πλειοψηφία των Ελλήνων δημιουργών πάσχει από ένα είδος παρελθοντολαγνείας. Το παρελθόν μας θέλγει περισσότερο από το παρόν.

Ο Φοίβος Δεληβοριάς μελετώντας το έργο του Ταχτσή αλλά και κριτικές και άρθρα της εποχής του μίλησε για την γλώσσα στο Τρίτο στεφάνι. Πως ο Ταχτσής και ο Βασίλης Βασιλικός δοκιμάζουν να γράψουν όπως μιλάμε, καθημερινά, αποφεύγοντας τη “λογοτεχνίζουσα” γλώσσα των άλλων συγγραφέων της γενιάς τους και των προηγούμενων γενιών. Με τον τρόπο γραφής τους άνοιξαν το δρόμο σε μια προσιτή λογοτεχνική γλώσσα. Ο Δεληβοριάς σημείωσε επίσης πως, την γλώσσα της Εκάβης και της Νίνας στο Τρίτο Στεφάνι την ντύθηκε ο συγγραφέας αποσιωπώντας σχεδόν τη δική του φωνή και για αυτό κατάφερε να την αποτυπώσει τόσο καλά. Έγραψε ένα έργο όχι μέσα από τη φωνή του αλλά δημιουργώντας μια συλλογική φωνή και για αυτό και το έργο του θεωρείται επιτυχημένο και παραμένει διαχρονικό. Οι γυναίκες αυτές μας είναι οικείες, τόσο γνώριμες που οι φωνές τους ακούγονται ακόμα και σήμερα μέσα από τις φωνές άλλων γυναικών.

Σαν γενική παρατήρηση, αναφέρθηκε πως το έργο του Ταχτσή χωρίζεται σε τέσσερις δεκαετίες. Πρώτη δεκαετία ποίηση, δεύτερη μυθιστόρημα, τρίτη διηγήματα, τέταρτη δοκίμιο και αυτοβιογραφία.

Κλείνοντας, ως Ελληνίδα που έζησε σχεδόν δέκα χρόνια στο εξωτερικό ταυτίστηκα με την ανάγκη του Ταχτσή να γράψει το Τρίτο στεφάνι ενόσω ζούσε εκτός Ελλάδος. Γυρνούσε από χώρα σε χώρα, άλλαζε επαγγέλματα από ναυτικός, πωλητής έως σιδηροδρομικός υπάλληλος και έγραφε ένα βαθύτατα ελληνικό έργο. Σαν να ήθελε να επικοινωνήσει με τη χώρα που τον εξόρισε μιας και δε μπορούσε να τον καταλάβει.

Στις 10 Ιουλίου και πάλι στην αυλή του Poems and Crimes θα υπάρξει και δεύτερη εκδήλωση με αφορμή την νέα συγκεντρωτική έκδοση «Ποιήματα» του Κώστα Ταχτσή.