Το πρώτο βιβλίο τής άγνωστης

που κατέκτησε τη διασημότητα με το ψευδώνυμο Φερράντε.

Υπήρξε το εντελώς νέο στην Ιταλική πεζογραφία της εποχής μας…

Έλενα Φερράντε:

«Βάναυση αγάπη»

Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

–

γράφει ο Άγγελος Πετρουλάκης

–

«Το μόνο που ήθελα ήταν να ομολογήσω μεγαλόφωνα ότι και τότε και μετά δεν είχα μισήσει εκείνον, ίσως ούτε καν τον πατέρα μου, μονάχα την Αμάλια (μητέρα της). Σ’ εκείνη ήθελα να κάνω κακό. Επειδή με είχε αφήσει μόνη μου στον κόσμο να παίζω με τα λόγια του ψεύδους, δίχως όρια, δίχως αλήθεια».

Ξεκινώ με μιαν ομολογία τής Ντέλια, της γυναίκας που σε α΄ πρόσωπο αφηγείται μια ιστορία ιδιαίτερα συγκλονιστική, προϊόν μυθιστορηματικής γραφής μιας συγγραφέως διάσημης, αλλά και μυστηριώδους.

Πρόκειται για την Έλενα Φερράντε, που κανείς δεν γνωρίζει ποιο είναι το πρόσωπό της και ποια είναι η ταυτότητά της. Μόνο ένα ψευδώνυμο και πως πιθανή πατρίδα της η Νάπολη της Ιταλίας. Σ’ αυτήν οφείλει η σύγχρονη πεζογραφία την περίφημη Τετραλογία τής Νάπολης. Το «Βάναυση αγάπη» είναι το πρώτο της βιβλίο, μ’ αυτό εμφανίστηκε στα Ιταλικά Γράμματα, το 1992.

Αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, που επιχειρεί ν’ ανασκάψει τους δεσμούς ανάμεσα σε μητέρα και κόρη. Ευρύ θέμα και σύνθετο. Θέμα που πονά, όταν κάτι δεν έχει πάει καλά στην παιδική ηλικία. Και στην περίπτωση της Ντέλιας πολλά δεν έχουν πάει καλά.

Η Λογοτεχνία έχει στιβαρούς ώμους όταν ασκείται από συγγραφείς που αρνούνται το εύκολο. Σηκώνει στους ώμους της ό,τι σχετίζεται με τον άνθρωπο και τον βίο του. Από την Ιστορία, την πάλη των ιδεών, μέχρι τις βαθύτερες εσωτερικές προσωπικές πτυχές του ατόμου. Με την παιδική ηλικία και τα τραύματά της ασχολήθηκαν κορυφαίοι συγγραφείς. Η Φερράντε ανήκει σ’ αυτόν τον αστερισμό.

Η πληροφορία πως το «Βάναυση αγάπη» είναι το πρώτο της βιβλίο, 27 χρόνια πριν, προκαλεί έκπληξη, αφού όλα του τα στοιχεία, μυθοπλασία, ύφος, εξέλιξη του μύθου δείχνουν έμπειρο και όχι απλά εμπνευσμένο συγγραφέα.

Απέναντι από την Ντέλια, η συγγραφέας, τοποθετεί τη νεκρή, από πνιγμό, μητέρα της. Γύρω της, αλλά και γύρω από τη μητέρα της, τοποθετεί δυο βασικά πρόσωπα. Το ένα είναι ο πατέρας της και σύζυγος της Αμάλιας. Το άλλο, ο εραστής της. Πιθανόν, όμως, να μην υπήρξε εραστής, απλά φίλος που την αγαπούσε πολύ.

Η αντιπαλότητα κόρης με μητέρα εμφανίζεται από τις πρώτες σελίδες. Σταδιακά εμφανίζονται και τα άλλα κύρια στοιχεία τού μύθου, με πρώτο αυτό των διαταραγμένων οικογενειακών σχέσεων.

«Στους ήχους που με δυσκολία άρθρωνα υπήρχε ο απόηχος των βίαιων καυγάδων ανάμεσα στην Αμάλια και στον πατέρα μου, ανάμεσα στον πατέρα μου και στους συγγενείς εκείνης, ανάμεσα σ’ εκείνη και στους συγγενείς τού πατέρα μου».

Η διαταραγμένη οικογενειακή ατμόσφαιρα αφήνει τα σημάδια της. Σταδιακά, η αφήγηση, εισχωρεί όλο και πιο βαθιά. Πάντα με τη σύζευξη του σήμερα και του χθες.

«Για μια στιγμή ένιωσα την ενδοοικογενειακή βία της παιδικής και εφηβικής μου ηλικίας να γυρίζει πίσω στα μάτια και στα αυτιά μου, λες και κατρακυλούσε κατά μήκος ενός νήματος που μας συνέδεε όλους».

Όμως, η ανάδυση από τη θάλασσα του παρελθόντος των καταστάσεων που άφησαν χαρακιές στο σώμα τής μνήμης, είναι αυτή που χαρίζει στο μυθιστόρημα τη μοναδικότητά του, καθώς η Φερράντε ισορροπεί με δεξιοτεχνία σ’ ένα τεντωμένο σχοινί. Ποια είναι τα γεγονότα που αναγκάζουν τη Ντέλια ν’ αναζητά προσχήματα έτσι ώστε ν’ αναζητά τις δικές της ευθύνες στον κλονισμό της σχέσης της με τη μητέρα της;

Ένα εσωτερικό ξεφλούδισμα θα φέρει στην επιφάνεια όσα εκείνη είχε εισπράξει. Ζήλεια; Ανταγωνιστικές τάσεις; Απόρριψη; Λανθάνουσες ερωτικές παρορμήσεις;

Η Αμάλια είναι πανταχού παρούσα. Θελκτική, υπομονετική, δοτική. Αγαπά τη ζωή και ανακαλύπτει τη χαρά ακόμα και στο τίποτα. Ακόμα και νεκρή είναι ικανή να φέρει τον καθένα απέναντι στις ανεκπλήρωτες επιθυμίες του. Και την κόρη της, ακόμα, που ψάχνει τα πώς και τα γιατί οδήγησαν τη μητέρα της στη θάλασσα και στον πνιγμό.

Δεν ήταν τυχαίο που το «Βάναυση αγάπη» άνοιξε αυτόν τον εκπληκτικό δρόμο για τη συγγραφέα τής «Τετραλογίας τής Νάπολης». Το συγγραφικό της ταλέντο είναι όντως εκπληκτικό.