Αναφορές σχετικές με το παραδοσιακό (ρομαντισμός) και το νεωτερικό ποιητικό σχήμα (σουρρεαλισμός)

Αναφορές σχετικές με το παραδοσιακό (ρομαντισμός) και το νεωτερικό ποιητικό σχήμα (σουρρεαλισμός)

[αποσπάσματα από το βιβλίο της Ελευθερίας Μπέλμπα, «Άσκηση πάνω στα  δοκίμια του Αλέκου Βασιλείου», δοκίμια, Αθήνα 2003]

Το κίνημα του ρομαντισμού στην Ευρώπη ήταν εύλογο να επηρεάσει την ελληνική λογοτεχνία της εποχής, η αφετηρία μάλιστα έγινε από την Κων/πολη («Φαναριώτικη ποίηση»). Ο γαλλικός ρομαντισμός είχε τον αντίκτυπό του στην ποίηση των Ι. Ρ. Νερουλού, Ι. Ρ. Ραγκαβή, Αλ. Ραγκαβή, Π. Σούτσου, Αλ. Σούτσου, Ηλ. Τανταλίδη. Στόχος του, υποστηρίζει ο Α. Βασιλείου, δεν είναι η αναζήτηση της προσφοράς της φαναριώτικης ποίησης στα γράμματα, αλλά η πιστοποίηση των επιρροών της, της σύγκλισης με τα παραδοσιακά σχήματα και της συνέχειάς της ως πρότυπο στην εποχή μας. Καταρχήν τα κείμενα αυτά είναι φορείς μιας ξένης τεχνοτροπίας, που απεικονίζεται ως τρόπος θέασης της πραγματικότητας και συνειδησιακής λειτουργίας, με λίγες εξαιρέσεις που επιδεικνύουν κάποια εθνικά ιδεώδη συνυφασμένα με την ιστορική συγκυρία (π.χ. τα ποιήματα του Αλ. Σούτσου). Η μεταφρασμένη  ευρωπαϊκή ποίηση από τους Φαναριώτες αποτυπώνει το κλίμα, τα πιστεύω, γενικά τις ευαισθησίες της στα δικά τους έργα σε γλώσσα αρχαιοπρεπή. Πάντως αφενός το δημοτικό τραγούδι υπήρξε ο στυλοβάτης της λαϊκής κουλτούρας, αφετέρου η φαναριώτικη ποίηση θεμελίωσε το λόγιο πολιτισμό, με τη χρήση της καθαρεύουσας. Συμπερασματικά κατανοούμε ότι οι Φαναριώτες θεωρούνται φορείς του ρομαντισμού στη χώρα μας (1830-1880), μα η λογοτεχνία τους ελάχιστη συνέχεια είχε στη σύγχρονη ποιητική παραγωγή. Μόνο με τα κριτήρια της εποχής τους λοιπόν μπορούμε να καθορίσουμε την αξία τους, δηλαδή υπήρξαν φορείς της δυτικής νοοτροπίας. Οι στίχοι τους συγκίνησαν ίσως, χωρίς να σχετίζονται άμεσα τουλάχιστο με την ιστορική στιγμή της Ελλάδας. Το έντονο προσωπικό στοιχείο ενδεχομένως να αναφαίνεται μετέπειτα κι αυτό ως αναγκαιότητα της σύγχρονης αντίληψης της αισθαντικότητας, όπως αποτυπώνεται στην ποίηση.

Στην ενότητα με τίτλο,  «Εγγονόπουλος- Εμπειρίκος και ο νεοελληνικός συρρεαλισμός», ο Α. Βασιλείου κάνει μια αναφορά στο λογοτεχνικό κίνημα του σουρρεαλισμού, με βασικούς εκπροσώπους τον Α. Εμπειρίκο και Ν. Εγγονόπουλο. Οι ποιητές αυτοί δέχτηκαν επιδράσεις από τους αντίστοιχους δημιουργούς στο εξωτερικό και υπήρξαν πρωτοπόροι αυτής της τεχνοτροπίας  στην Ελλάδα, την ώρα που κυριαρχούσε η γραφή των Παλαμά, Σικελιανού, Ξενόπουλου κ.λ.π. Η αντίδραση στη σουρρεαλιστική ποίηση ήταν αρνητική υποκινημένη εύλογα από τις συνθήκες και το αισθητικό κριτήριο της εποχής. Άλλωστε και στον καιρό του ακόμα και ο Καβάφης δεν έγινε αποδεκτός, παρά μόνο αργότερα. Ο Α. Μελαχρινός στο περιοδικό «Κύκλος» ωστόσο πρόβαλε την ποίηση του Ν. Εγγονόπουλου, ως μόνη εξαίρεση στο γενικότερο κλίμα, αν και την ίδια στιγμή στο εξωτερικό επικρατούσαν τα έργα των Απολυναίρ και Μπρετόν. Ο Ν. Εγγονόπουλος όμως, παράλληλα και ζωγράφος, προασπίστηκε την τεχνοτροπία του, «συνεκτικός και διαχρονικός έπαιρνε την ελληνική ιστορία στην κορυφογραμμή της μίξης της, εκεί που ενώνονται όλες οι εποχές και καταύγαζε γεμάτος φως τους στίχους του, άκρατος και πιστός», αναδείκνυε την ελληνικότητα και κατέκτησε με τα έργα του σημαντική θέση στα γράμματα. Ο Α. Εμπειρίκος συνάμα «πυκνότερος σε πολυστροφίες πολλαπλών μεγεθών, χειμαρρώδης και ανθεκτικός, διήκει μέσα από μια ποίηση πολυτάραχη και απύθμενη, που οι ανελίξεις της να φτάνουν όσα με εκεί που να μην παίρνει άλλο», με πρωτοτυπία, δυναμική στην έκφραση, «αφηνιασμό ποιητικό» αναγνωρίστηκε πια ως κλασικός της σύγχρονης γραφής. Οι δυο τους από τους πιο δεινούς σουρρεαλιστές παγκόσμια επηρέασαν τους συμπατριώτες τους δημιουργούς (δεν έχει σημασία λίγο ή πολύ), αποδεικνύοντας τη συνεκτικότητα με την ποιητική παράδοση πριν απ’ αυτούς.

Ακολουθήστε μας

Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt

Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt

  γράφει ο Μιχάλης Κατσιγιάννης   Όταν ο θεσμός της εκπαίδευσης εναντιώνεται στη μάθηση και τη μόρφωση: εξερευνώντας τη μάθηση εκτός σχολείου υπό τις θεωρίες των Ivan Illich και John Holt       Εισαγωγή Αυτό το κείμενο στοχεύει στο να συμβάλει στην κάλυψη ενός...

Ενός Πάρτυ… ιστορικές αποτυπώσεις

Ενός Πάρτυ… ιστορικές αποτυπώσεις

γράφει η Παναγιώτα Μπαϊράμη Η, συμβατικά οριζόμενη ως δεύτερη φάση της μεταπολίτευσης, δεκαετία του ΄80, που οφείλει τη φυσιογνωμία της στην πρωτόγνωρη της εποχής μεταβατικότητα, αποπειράται να συνθέσει κοινωνικές ταυτότητες συμπλέκοντας -καινοφανώς για τα ελληνικά...

Ακολουθήστε μας στο Google News

Διαβάστε κι αυτά

Ενός Πάρτυ… ιστορικές αποτυπώσεις

Ενός Πάρτυ… ιστορικές αποτυπώσεις

γράφει η Παναγιώτα Μπαϊράμη Η, συμβατικά οριζόμενη ως δεύτερη φάση της μεταπολίτευσης, δεκαετία του ΄80, που οφείλει τη φυσιογνωμία της στην πρωτόγνωρη της εποχής μεταβατικότητα, αποπειράται να συνθέσει κοινωνικές ταυτότητες συμπλέκοντας -καινοφανώς για τα ελληνικά...

Πολιτισμικό θέαμα και ελληνική ταυτότητα

Πολιτισμικό θέαμα και ελληνική ταυτότητα

γράφει η Παναγιώτα Μπαϊράμη Οι σύγχρονες πολιτικές μεταβολές αντανακλώνται αναπόφευκτα στον αξιακό κοινωνικό κώδικα. Η νεοπαγής κουλτούρα –καταναλωτική και ατομικιστική- πλάθεται μέσω του καταλυτικού ρόλου του τύπου -ειδικά της τηλεόρασης- στη βάση ενός σύγχρονου...

Ρεαλιστικές και Νατουραλιστικές πτυχές στο διήγημα του Γκυ Ντε Μωπασάν «Το κρεβάτι 29»

Ρεαλιστικές και Νατουραλιστικές πτυχές στο διήγημα του Γκυ Ντε Μωπασάν «Το κρεβάτι 29»

γράφει η Παναγιώτα Μπαϊράμη Οι απόπειρες λογοτεχνικής καταγραφής της κοινωνικής πραγματικότητας της δεύτερης πεντηκονταετίας του 19ου αιώνα αναδεικνύουν στο λογοτεχνικό προσκήνιο το ρεαλισμό ως γενικότερη τάση εκτεινόμενη στο σύνολο της καλλιτεχνικής δημιουργίας και...

0 σχόλια

0 Σχόλια

Υποβολή σχολίου