«…Να, λοιπόν, που η ζωή

μπορεί να ξεπεράσει τα μυθιστορήματα…»

 Γιάννης Μαρής:

 «Σονάτα υπό το σεληνόφως»

Εκδόσεις: «ΑΓΡΑ»

–

γράφει ο Άγγελος Πετρουλάκης

–

Επιτέλους μπροστά σ’ ένα μεγάλο συγγραφέα από το παρελθόν. Τον Γιάννη Μαρή. Από την εποχή που οι συγγραφείς δεν ήξεραν από δημιουργική γραφή και ό,τι έγραφαν ήταν προϊόν τού νου και της καρδιάς τους. Από την εποχή που οι εφημερίδες δεν μοίραζαν βιβλία, αλλά δημοσίευαν σε συνέχειες μυθιστορήματα και ο αναγνώστης τής εφημερίδας περίμενε πώς και πώς το επόμενο φύλλο για να διαβάσει παρακάτω, την συνέχεια.

Κάπως έτσι οι Γάλλοι γνώρισαν τον Αλέξανδρο Δουμά και η μητέρα μου τον Γιάννη Μαρή. Όπως κι εγώ άλλωστε. Κάπου κοντά στην ηλικία τών δέκα, από την «Ακρόπολις».

Μ. Καραγάτσης, Άγγελος Τερζάκης, Γιώργος Θεοτοκάς, Πέτρος Χάρης, Ελύτης, Σεφέρης κ. ά.

Αστέρια ενός ουρανού που λάμπει και χαμογελά φιλόξενα σε όποιον αναγνώστη θέλει να γνωρίσει γνήσια λογοτεχνία, πριν αυτή φορτωθεί με την κατάθλιψη των συγγραφέων που παλεύουν με τον ναρκισσισμό τους.

Έχουν πίσω τους θεμέλια γερά. Παπαδιαμάντης, Καζαντζάκης, Ξενόπουλος, Νιρβάνας, Ουράνης κ. ά. Δημιουργοί που σμίλευαν τον λόγο και τον κεντούσαν λέξη τη λέξη. Δημιουργοί που ξεπερνούσαν την νοσηρότητα των απωθημένων και φώτιζαν πτυχές τής ζωής κάτω από το πρίσμα μιας αισιοδοξίας.

Επικεντρώνομαι στο μυθιστόρημα. Δεν είναι αστυνομικό, αν και η εξέλιξη του μύθου εμπεριέχει την στρατηγική τής αστυνομικής γραφής. Είναι κοινωνικό, με έντονα τα στοιχεία τής περιπέτειας, ενώ ο άξονάς του είναι καθαρά ερωτικός. Ένας ανεκπλήρωτος έρωτας το διατρέχει από την αρχή μέχρι το τέλος.

Στον πρόλογό του ο Ανδρέας Αποστολίδης (συγγραφέας και έγκριτος μελετητής τής αστυνομικής λογοτεχνίας), μας πληροφορεί ότι το «Σονάτα υπό το σεληνόφως» δημοσιεύθηκε σε δεκαεννέα συνέχειες στην εφημερίδα «Ακρόπολις», από τις 28/6 ως την 1/11/1959. Δεν είχε εκδοθεί μέχρι τώρα σε βιβλίο και την έκδοσή του την οφείλουμε στις εκδόσεις «ΑΓΡΑ». Δεν είχε διασωθεί χειρόγραφό του και η συγκρότησή του σε σώμα, οφείλεται στην ανεύρεση των φύλλων τής εφημερίδας, η έρευνα των οποίων κράτησε χρόνια. Στον πρόλογο του Ανδρέα Αποστολίδη βρίσκουμε πολύτιμα στοιχεία για τον Γιάννη Μαρή, τα οποία μας δίνουν μια πολύ καλή εικόνα τού πολύ σημαντικού αυτού συγγραφέα.

Τόπος εξέλιξης της μυθοπλασίας είναι η Αθήνα τού 1896, μιας χρονιάς ιδιαίτερα σημαντικής για την Ελλάδα. Είναι η χρονιά που διοργανώνονται οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες, αλλά και η χρονιά που ανταρτικές ομάδες προετοιμάζουν τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, που κατέληξε με την ήττα τών ελληνικών στρατευμάτων το 1897.

Ο συγγραφέας δεν εμπλέκει τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ενώ κάνει κάποιες αναφορές στις πολεμικές προετοιμασίες, αφού ένα από τα δευτερεύοντα πρόσωπα είναι υπίλαρχος που μεταβαίνει ως αντάρτης στη Θεσσαλία. Επίσης, ο κύριος αφηγητής είναι γιος στρατηγού, τσιφλικά, στου οποίου το τσιφλίκι, που εκτείνονταν από την Στυλίδα ως το Γαρδίκι, προετοιμάζονταν οι αντάρτικες ομάδες πριν εισβάλουν στις υπό οθωμανική κατοχή περιοχές.

Κεντρικοί άξονες του μυθιστορήματος είναι τρεις. Ο αφηγητής, ο οποίος σε α΄ πρόσωπο διηγείται την ιστορία τών άλλων δύο. Νέος, πλούσιος, ενεργό μέλος της τότε κοσμικής Αθήνας.

Ο αφηγητής παρουσιάζει σταδιακά τους δυο άλλους άξονες.

Πρόκειται για τον Μιχαήλ Βερύκκιο, έναν άντρα που συχνάζει στα σαλόνια τής κοσμικής Αθήνας, με μυστηριώδες παρελθόν στην τσαρική Ρωσία. Ο χαρακτήρας του και το βιογραφικό του θα συμπληρώνονται, βήμα το βήμα, με την εξέλιξη της μυθοπλασίας, για να ολοκληρωθούν μόλις στις τελευταίες σελίδες.

Το μόνο σίγουρο για εκείνον είναι αυτός που δηλώνει ο ίδιος:

«Δεν έχω εμπιστοσύνη στους ανθρώπους… Δεν έχω φίλους…»

Ο τρίτος άξονας εμφανίζεται ακόμα πιο μυστηριώδης. Είναι μια γυναίκα, εντυπωσιακής ομορφιάς, φερμένη επίσης από την τσαρική Ρωσία, μια γυναίκα που παίζει στο πιάνο την διάσημη σονάτα τού Μπετόβεν «Υπό το σεληνόφως».

Ένα κοινό μυστικό συνδέει τον Μιχαήλ Βερύκκιο με την Ναταλία Κολοζώφ. Και αυτής το πορτρέτο θα ολοκληρωθεί στις τελευταίες σελίδες, ενώ σταδιακά θα εμφανίζονται τμήματα του κοινού μυστικού τους.

Αριστοτεχνικά ο Γιάννης Μαρής πλέκει μια μυθοπλασία που γοητεύει και αναγκάζει τον αναγνώστη να μην αφήσει το βιβλίο από τα χέρια του, παρά μόνο όταν φτάσει στο τέλος.