Η λέξη και η σκέψη

Δημοσίευση: 16.12.2019

Ετικέτες

Κατηγορία

Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.

Οδυσσέας Ελύτης

Η γλώσσα μας είναι γεγονός πως σηκώνει ένα πολύ μεγάλο βάρος, σηκώνει την ίδια την Ιστορία μας. Συνάμα, αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της ιδιαίτερης κι ανάδελφης ταυτότητας του λαού σ’ αυτόν τον τόπο με τις πλούσιες αμμουδιές του Ομήρου. «Μαζεύω τα σύνεργά μου: Όραση, ακοή, γέψη, όσφρηση, αφή, μυαλό, βράδυασε πια, τελεύει το μεροκάματο, γυρίζω σαν τον τυφλοπόντικα σπίτι μου, στο χώμα. Όχι γιατί κουράστηκα να δουλεύω, δεν κουράστηκα, μα ο ήλιος βασίλεψε» έγραψε ο Καζαντζάκης περιγράφοντας υπέροχα κι εξόχως στοχαστικά τις σκέψεις του. Σήμερα, μπορούμε να σκεφτούμε με τον ίδιο τρόπο, μπορούμε να αραδιάσουμε λόγια άξια που θα καρποφορήσουν; Ή μας αρκεί μια συντομογραφία για να δείξουμε τι το μυαλό μας εννοεί;

Καμία χάρτινη κι απαίδευτη λαλιά δεν μπορεί να αντέξει αναποδιές και κύματα, θέλει να είναι ζυμωμένη με ιδρώτα η σκέψη για να έχει αξία στην εκφορά της. Οι φωνές μας είναι βρεγμένες, ποτισμένες στην ευκολία του γρήγορου και της τεχνολογίας κι αρχίζουν να μυρίζουν δύσοσμα όπως τα ρούχα που δεν έχουν στεγνώσει. Ίσως είναι υπερβολή αλλά μοιάζει πως επικρατεί ένας μηδενισμός και μια ισοπεδωτική λογική που τείνει να σβήσει κάθε ιδιαιτερότητα μα και κάθε δυνατότητα της γλώσσας μας. Μιλάμε λίγες ελληνικές λέξεις πια, τις άκρως απαραίτητες για να συνεννοούμαστε στην καθημερινότητα. Ξεχάσαμε τον γλωσσικό μας πλούτο κι έτσι μοιραία σκεφτόμαστε ολοένα και λιγότερο πια, όσο είναι απαραίτητο για την καθημερινότητά μας. Πώς να δομήσει άλλωστε κανείς τον κόσμο μέσα του αν δεν έχει το συνεκτικό κρίκο των εννοιών, τη γλώσσα, ανεπτυγμένη και τις λέξεις πλούσιες να συνδράμουν στη νοητική του δραστηριότητα; Οι πόλεις μας στις μέρες μας, αν και πολύβουες, είναι βουβές ή έστω φτωχές στις λέξεις και στη γλώσσα μας.

Έχουμε προσωπική ευθύνη για τη γλώσσα μας, μάς κληροδοτήθηκε ανεξάλειπτη από γίγαντες ανθρώπους μα και θεούς και είναι απ’ τα κακουργήματα ίσως το πιο μεγάλο να την σκοτώνουμε και να την προσφέρουμε θυσία στο βωμό της ευκολίας, της καθημερινότητας ή ακόμα και της παγκοσμιοποίησης. Τη γλώσσα την υπηρετούμε για να μας υπηρετεί. Η ευφυΐα, ισχυρίζονται κάποιοι και μάλλον όχι άδικα, ίσως να σχετίζεται με τη γλωσσική ανάπτυξη μιας και δίνει περισσότερα εργαλεία (λέξεις κι έννοιες) στο νου για να σκεφτεί. Κι αν η γλώσσα είναι ο καθρέφτης της σκέψης, η σκέψη αντανακλά την κοινωνία και τη σχέση του ανθρώπου με αυτή. Τόσο σημαντική είναι η γλώσσα μας κι όσο την κακοποιούμε τόσο αυτή θα επηρεάζει αρνητικά το περιβάλλον που ζούμε. Η γλώσσα μας δεν είναι άχρηστη πραμάτεια να την κλείσουμε σ’ ανήλιαγα υπόγεια, θέλει καλλιέργεια και φως και ήλιο για να γίνει όμορφη σαν το λουλούδι, αυτός είναι άλλωστε ο προορισμός της, η ομορφιά!

Αναρωτηθήκαμε πού έχουμε φτάσει; Γινόμαστε άνθρωποι – έρμαια μιας ηλίθιας ασυδοσίας που επιβάλλεται δογματικά και χωρίς φειδώ και που σκοπό έχει την ομογενοποίηση και την απώλεια της ελευθερίας στη σκέψη. Σαν την θλιβερή πέτρα στο άγονο έδαφος που την κλωτσά κάθε ασήμαντος. Αυτή θα είναι η κατάληξη αν αφήσουμε κάθε ώρα που περνά να κηδεύονται οι όμορφες ελληνικές μας λέξεις. Ας μη στέκουμε ακίνητοι στο διάβα των ημερών και σκοτώνουμε λίγο λίγο τη γλώσσα, θα σκοτώσουμε στο τέλος του χρόνου και τη σκέψη μας κι ύστερα ο Ελύτης θα είναι ακατανόητος για τα παιδιά μας, ο Όμηρος ξένος ανάμεσα σε ξένους κι ο Δίας θα μείνει μονάχος στον Όλυμπο να καρτερά ανθρώπους να του αποκριθούν σε μια γλώσσα ξεχασμένη. Δεν μας αρμόζει.

Έχουμε αναλογιστεί το βάρος της ευθύνης αλλά και το τι θα συμβεί αν αυτοθέλητα ή ένεκα της αδιαφορίας μας εκδώσουμε ληξιαρχική πράξη θανάτου της ελληνικής; Η γλώσσα είναι η σκέψη μας. Η φωνήεσσα σκέψη είναι η γλώσσα μας. Πώς να τα ξεχωρίσει κανείς όταν κατανοήσει πως και τα δυο είναι πολύτιμα σαν την ανάσα του; Να το γράψουμε αλλιώς; Τις λέξεις μας φυλάξτε τες σαν κόρη οφθαλμού γιατί αλλιώς θα καταργήσουμε τη σκέψη. Τη δική μας. Την ελληνική.

Ακολουθήστε μας

Εμπόριο νοημοσύνης

Εμπόριο νοημοσύνης

- γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης - Η υπαρξιακή σκέψη αποτέλεσε πρώτη ύλη για τη φιλοσοφία ήδη από τη στιγμή που η νοητική δραστηριότητα του ανθρώπου ξέφυγε από, τη δεσμευτική για τον ίδιο, χρεία της ύλης κι έθεσε σοβαρά πνευματικά ερωτήματα συνειδητοποιώντας ότι ζωή δε...

Σεμινάρια δημιουργικής (δια)γραφής

Σεμινάρια δημιουργικής (δια)γραφής

- γράφει η Βάλια Καραμάνου - Ας πούμε μια πικρή για πολλούς αλήθεια: συγγραφέας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι. Φυσικά καλός συγγραφέας γίνεσαι μόνο μέσα από διαρκή τριβή και αδιάκοπη εργασία. Όμως αν δεν έχεις μέσα σου το «μικρόβιο», δεν γίνεται τίποτα. Στην αντίθετη...

Πατούχας: Ο αγαθός γίγαντας του Ιωάννη Κονδυλάκη

Πατούχας: Ο αγαθός γίγαντας του Ιωάννη Κονδυλάκη

Ιωάννης Κονδυλάκης - γράφει η Βάλια Καραμάνου - Τα καλοκαίρια των παιδικών μας χρόνων τα περνούσαμε στο αγρόκτημα με τις πορτοκαλιές, στο σπίτι του παππού στο Κουρτάκι Αργολίδας. Όλη την ημέρα βουτούσαμε στις λάσπες και στα χώματα ή σκαρφαλώναμε στις πορτοκαλιές....

Ακολουθήστε μας στο Google News

Επιμέλεια άρθρου

Διαβάστε κι αυτά

EditorialΑρθρογραφία
Εμπόριο νοημοσύνης

Εμπόριο νοημοσύνης

- γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης - Η υπαρξιακή σκέψη αποτέλεσε πρώτη ύλη για τη φιλοσοφία ήδη από τη στιγμή που η νοητική δραστηριότητα του ανθρώπου ξέφυγε από, τη δεσμευτική για τον ίδιο, χρεία της ύλης κι έθεσε σοβαρά πνευματικά ερωτήματα συνειδητοποιώντας ότι ζωή...

Αρθρογραφία
Σεμινάρια δημιουργικής (δια)γραφής

Σεμινάρια δημιουργικής (δια)γραφής

- γράφει η Βάλια Καραμάνου - Ας πούμε μια πικρή για πολλούς αλήθεια: συγγραφέας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι. Φυσικά καλός συγγραφέας γίνεσαι μόνο μέσα από διαρκή τριβή και αδιάκοπη εργασία. Όμως αν δεν έχεις μέσα σου το «μικρόβιο», δεν γίνεται τίποτα. Στην αντίθετη...

Αρθρογραφία
Πατούχας: Ο αγαθός γίγαντας του Ιωάννη Κονδυλάκη

Πατούχας: Ο αγαθός γίγαντας του Ιωάννη Κονδυλάκη

Ιωάννης Κονδυλάκης - γράφει η Βάλια Καραμάνου - Τα καλοκαίρια των παιδικών μας χρόνων τα περνούσαμε στο αγρόκτημα με τις πορτοκαλιές, στο σπίτι του παππού στο Κουρτάκι Αργολίδας. Όλη την ημέρα βουτούσαμε στις λάσπες και στα χώματα ή σκαρφαλώναμε στις πορτοκαλιές....

Αρθρογραφία
Το βιβλίο και η υποκειμενική εκδοχή!

Το βιβλίο και η υποκειμενική εκδοχή!

- γράφει η Άννα Δεληγιάννη - Τσιουλπά - Ο αγώνας για επιβίωση είναι μια συνεχής προσπάθεια του ανθρώπου, που γίνεται αποδεκτή ως απαραίτητη παράμετρος της επικράτησης του στη γη αλλά και ως καταδίκη, την οποία θα τερματίσει ο θάνατος! Ως εκ τούτου στη λογοτεχνική...

Αρθρογραφία
Τα «αποκηρυγμένα»

Τα «αποκηρυγμένα»

Τα «αποκηρυγμένα» - γράφει η Βάλια Καραμάνου - Σε μια πρόσφατη συζήτηση με τον Φίλιππο Δρακονταειδή, πολυγραφότατο και καταξιωμένο συγγραφέα και μεταφραστή σε Ελλάδα και εξωτερικό, αναφέρθηκε η εξής φράση: «μετά την έκδοση ενός βιβλίου μου παθαίνω ό,τι και μια...

Ιστορίες του βιβλίουΜικρές ιστορίεςΠεζογραφίαΤέχνη
Routine

Routine

- γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης - Ήταν ίσως η μόνη γυναίκα στον κόσμο που ξέβαφε τα χείλια της! Έμοιαζε με εξώφυλλο ακριβού περιοδικού πολυτελείας που κανείς δεν μπορούσε να (εξ)αγοράσει. Είχε φίλους. Πολλούς και λίγους. Οι πολλοί της φίλοι, σαν τα πουκάμισα τα...

Ιστορίες του βιβλίουΜικρές ιστορίεςΠεζογραφίαΤέχνη
Pure

Pure

- γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης - Ήταν βασίλισσα, αυτό της είχαν πει από μικρή. Κι εκείνη το είχε πιστέψει. Μέχρι τη μέρα που γνώρισε ένα αγόρι κι εκείνος της είπε ότι την αγαπάει. Βρέθηκε σε δύσκολη θέση, δεν ήταν βλέπεις του κύκλου της. Πάλεψε με τον εαυτό της...

Αρθρογραφία
Στο χείλος της αβύσσου

Στο χείλος της αβύσσου

Στο χείλος της αβύσσου - γράφει η Βάλια Καραμάνου - Ιδιαίτερη γοητεία ασκούν εκείνα τα ποιήματα που γράφονται λίγο πριν τον θάνατο ή τόσο κοντά σε αυτόν, είτε  αυτός είναι ακούσιος είτε εσκεμμένος. Ο ποιητής κοιτάζοντας κατάματα την άβυσσο αφήνει την ύστερη κραυγή...

Ιστορίες του βιβλίουΜικρές ιστορίεςΠεζογραφίαΤέχνη
Mimozas

Mimozas

- γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης - Είχε γεννηθεί απότομα πολλά χρόνια πριν το καταλάβει. Η ζωή του έμοιαζε με αρχαία τραγωδία, παιδί αγνώστων θεών, ήξερε πως έπρεπε να θυσιαστεί στο βωμό της διαφορετικότητας για να μπορέσει να ζήσει. Τον είχαν προικίσει όμως οι θεοί...

0 σχόλια

0 Σχόλια

Υποβολή σχολίου