Κώστας Βάρναλης – ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ (1904-1973)

varnalis_apanta_ta_poihtikaΣε πρόσφατη βιβλιοπαρουσίαση διατύπωνα την άποψη πως «θεωρώ τις συγκεντρωτικές εκδόσεις ποιημάτων μια ευλογία. Παρέχεται η δυνατότητα να έχεις με τη μια, κατά το δυνατόν, ολόκληρο το ταξίδι (καλό ή κακό άσχετο) ενός ανθρώπου στα χέρια σου και να μετράς όλες τις (εμφανείς) πορείες και τις πτυχές του. Δεν είναι λίγο. Είναι ευλογία. Σκέφτομαι, μάλιστα, πως η θέα ενός ταξιδιού είναι αυταξία». Όταν αυτό αφορά στην ποίηση σύγχρονου ποιητή, τότε τα πράγματα μοιάζουν απλά. Η προσλαμβανόμενη ύλη αφομοιώνεται δίχως (αισθητικά ή άλλα) εμπόδια. Όμως, όταν η έκδοση αφορά σε ποίηση «ξεπερασμένη» (;;;!!!…) πια στη μορφολογία, στο λεκτικό, στα θέματά (!!!…) της; Ποια η βαθύτερη αξία και το νόημα μιας συγκεντρωτικής έκδοσης εν γένει του «παλιού»; Το μουσειακό του πράγματος μπορεί να φαίνεται ένας επαρκής…«εγκυκλοπαιδικός» λόγος, όμως είναι εξόχως στείρος και εν τέλει απωθητικός. Εύλογα και με το δίκιο του κάποιος θα υπερασπιζόταν μια τέτοια προσπάθεια λέγοντας, σύμφωνος με τον Πίνδαρο, ότι από τα πάτρια ξεκινά κανείς αν θέλει να έχει βάσεις ισχυρές, λόγο ριζωμένο, αίτημα με γνώση. Ότι το μέλλον εκκινεί με το βηματισμό του παλιού, αν θέλει να καινοτομήσει μετά λόγου γνώσεως και πρωτοποριακά. Μα, επιτέλους, αρκούν μόνον αυτά για να δικαιολογήσουν την επαναφορά του παλιού; Μπορεί ποτέ να αποτελούν το βαθύτερο λόγο ύπαρξής του και συνάμα το λόγο του ζωτικού ενδιαφέροντός μας προς αυτό; Κατηγορηματικά όχι, διότι αλλιώς θα ήταν σαν να μουμιοποιούσαμε ζώσες μορφές ζωής υβρίζοντας το ζωντανό ρυθμό της Ποίησης, της Ζωής, του Κόσμου.

Τότε;eo-kedros… Ας δώσω έναν ουσιώδη, νομίζω, λόγο γιατί οφείλει να μας αφορά η επανέκδοση του «παλαιού». Η Ποίηση, όπως και η ίδια η Ζωή, αφορά σε ζώντες. Η Ποίηση γίνεται μέσα στη Γλώσσα. Και η Γλώσσα αφορά πάντοτε στο Ζωντανό και Ζέον. Σε ζωντανή και σπαργώσα «ύλη», που αρέσκεται να ξεγλιστρά από τις μύριες παγίδες που η Γλώσσα της στήνει για να τη συλλάβει. Με κάποιο τρόπο, ωστόσο, πρέπει να συλληφθεί το άρρητο μέσα στη Γλώσσα, έστω και μη ουσιωδώς ή τελεσίδικα συλλαμβανόμενο με τρόπο άμεσο αλλά έμμεσο. Αυτό, όμως, είναι αρκετό για τ’ ανθρώπινα. Το έπραξε η Ποίηση και οι λειτουργοί της από τον Αρχίλοχο ακόμη, τον Αλκαίο και τη Σαπφώ μέχρι τις δημοτικιστικές ή άλλες «εκτροπές» ενός Σικελιανού ή τους καθαρολογικούς λογοτεχνικούς «αναχρονισμούς» της γλώσσας του Εμπειρίκου, λόγου χάρη. Κι αυτή η άγρα (όπως και η άγρα ζωής…) σηματοδοτεί μια γλωσσικήν αναρχία και όχι έναν γλωσσικό (ή άλλον τινά…) κομφορμισμό, όπως δυστυχώς συχνά πράττουν διάφοροι ποιητές (και άλλοι θηρευτές…), επιλήσμονες αυτού του αναρχικού κανόνα άγρας ζωής με όπλο ΟΛΗ τη Γλώσσα. Έτσι, όταν το παιχνίδι γίνεται ζωντανό και αφορά σε ζώντες, ενδιαφέρει τα μέγιστα, αν πρόκειται με ένα χ συγκεκριμένο αγκίστρι (ανυπότακτο σε (ποιητικές ή άλλες) στεγανοποιήσεις πάντα…) να αγρευθεί η Ζωή και το άρρητο στο εκάστοτε ΠΑΡΟΝ, ο βαρναλικός (και όχι μόνον φυσικά) τύπος «αψηλά» και όχι (κομφορμιστικά) «ψηλά», «πιοτί» και όχι «ποτό», «εφτυχήσει» και όχι «ευτυχήσει», «εβωδά» και όχι «ευωδά ή ευωδάει», «αμπόδισμα» και όχι «εμπόδισμα», «απάνου» και όχι «απάνω», «βάλτηκε» και όχι «βάλθηκε», «αβγή» και όχι «αυγή». Νομίζω πως γίνομαι αντιληπτός. ΑΝ αυτά τα «αναρχικά», στον εκάστοτε γλωσσικό καθωσπρεπισμό μας…,γλωσσικά στοιχεία απαιτεί η Ποίηση και η Γλώσσα για να κατεβάσει ή να ανεβάσει, από τους χθόνιους κρυψώνες, του το Άρρητο, τότε ας αφεθεί ολόκληρο το φθογγολογικό πεδίο της ανοιχτό προς εκμετάλλευση του Παρόντος. Και αυτός είναι ο λόγος, κρίνω, που έχουμε απόλυτη ανάγκη να εντρυφούμε στο πώς διατάχθηκε η άγρα του ζώντος στο παρελθόν: εδώ από τη βαρναλική γλώσσα. Οτιδήποτε άλλο πέραν αυτής της γλωσσικής (και όχι μόνον…) θέασης, μοιάζει συμβατικό, στείρο, μουσειακό, ανόητα καθαρολογικό, καθωσπρέπει. Όχι πνευματικά και ζωογόνα αλήτικο…

Φυσικά, υπάρχουν και εκείνοι που (καθόλα νομίμως) δεν είναι κυνηγοί, ούτε και επιζητούν μια χ έκφραση ενός χ πράγματος. Αυτοί επιζητούν, κυρίως, το ποσοστό συγχρονικότητας σε μιαν επαναφορά του παλαιού, ως θεμελιώδες κριτήριο καταξίωσης μιας συγκεντρωτικής έκδοσης. Δεν έχουν παρά να κοιτάξουν π.χ. στις σελ. 320 (φασισμός), 40 (πανοικονομισμός), 361 (ιστορία των …νικητών), 400 (ο παροντικός μας φασισμός…), 455 (Ελλάδα και. .δημοκρατία), 456 ή 467 (λογής δοσιλογισμός και Κουίσλινγκ…), 468 (δουλεία και κοινωνικά αδιέξοδα), 499 (υπαρξιακή σιχαμάρα), 514 (εθελοδουλεία κι αλλοτρίωση), 520 (αυτοκρατορία…). Η προσπάθεια, λοιπόν, επανέκδοσης του Βάρναλη από τις εκδόσεις Κέδρος είναι απολύτως αξιέπαινη με την εξής όμως σημαντική, θεωρώ, επισήμανση: ΚΑΜΙΑ ορθογραφική μεταβολή του κειμένου, ΟΧΙ κατάργηση της βαρείας, ΚΑΜΙΑ αλλαγή των ορθογραφικών («εξεζητημένων για την εποχή μας» σελ.523) τύπων. Ας θυμηθούμε, με τρόμο…, τις επεμβάσεις «ομαλοποίησης» της γλώσσας των δημοτικών τραγουδιών κάποτε…

_

γράφει ο Στάθης Κομνηνός

Ακολουθήστε μας

Οι προσφορές των εφημερίδων για το Σαββατοκύριακο 15 – 16 Φεβρουαρίου 2025

Οι προσφορές των εφημερίδων για το Σαββατοκύριακο 15 – 16 Φεβρουαρίου 2025

Real News https://youtu.be/2a72XROiaaUΚαθημερινή Πρώτο Θέμa Το Βήμα της Κυριακής Δώστε μας το email σας και κάθε Παρασκευήθα έχετε στα εισερχόμενά σας τις προσφορές των εφημερίδων (Δεν στέλνουμε ανεπιθύμητη αλληλογραφία ενώ μπορείτε να...

Κοίτα τη φύση ξανά, της Αζούλ Λόπες

Κοίτα τη φύση ξανά, της Αζούλ Λόπες

 γράφει ο Πάνος Τουρλής Ένας άνθρωπος κάποτε είχε μεγάλη περιέργεια για τον ουρανό, αναρωτιόταν τι να υπήρχε εκεί πάνω και περνούσε την ημέρα του κοιτώντας συνεχώς ψηλά. Προσπάθησε να τραβήξει το ενδιαφέρον των συνανθρώπων του προς τον ουρανό αλλά κανείς δεν του έδινε...

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΟΥ ΑΓΓΙΞΑΝ ΚΑΙ ΞΕΠΕΡΑΣΑΝ ΤΟΝ ΜΥΘΟ – Ζαμπακίδης Ζήνωνας & Μαρκάκη Βασιλική

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΟΥ ΑΓΓΙΞΑΝ ΚΑΙ ΞΕΠΕΡΑΣΑΝ ΤΟΝ ΜΥΘΟ – Ζαμπακίδης Ζήνωνας & Μαρκάκη Βασιλική

γράφει η Κατερίνα Σιδέρη Έχουμε ακούσει για πολλές γυναίκες που πέρασαν στην ιστορία, για γυναίκες που κατέχουν περίοπτη θέση στο κάδρο της. Αν με ρωτάτε, γνώρισα κάμποσες, μα όχι όλες όσες το σημερινό βιβλίο φιλοξενεί. Μαγεύτηκα πραγματικά από το περιεχόμενό του, από...

Ακολουθήστε μας στο Google News

Επιμέλεια άρθρου

Διαβάστε κι αυτά

ΒιβλιοκριτικέςΠαιδική λογοτεχνία
Κοίτα τη φύση ξανά, της Αζούλ Λόπες
Κοίτα τη φύση ξανά, της Αζούλ Λόπες

Κοίτα τη φύση ξανά, της Αζούλ Λόπες

 γράφει ο Πάνος Τουρλής Ένας άνθρωπος κάποτε είχε μεγάλη περιέργεια για τον ουρανό, αναρωτιόταν τι να υπήρχε εκεί πάνω και περνούσε την ημέρα του κοιτώντας συνεχώς ψηλά. Προσπάθησε να τραβήξει το ενδιαφέρον των συνανθρώπων του προς τον ουρανό αλλά κανείς δεν του...

Βιβλιοκριτικές
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΟΥ ΑΓΓΙΞΑΝ ΚΑΙ ΞΕΠΕΡΑΣΑΝ ΤΟΝ ΜΥΘΟ – Ζαμπακίδης Ζήνωνας & Μαρκάκη Βασιλική
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΟΥ ΑΓΓΙΞΑΝ ΚΑΙ ΞΕΠΕΡΑΣΑΝ ΤΟΝ ΜΥΘΟ – Ζαμπακίδης Ζήνωνας & Μαρκάκη Βασιλική

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΟΥ ΑΓΓΙΞΑΝ ΚΑΙ ΞΕΠΕΡΑΣΑΝ ΤΟΝ ΜΥΘΟ – Ζαμπακίδης Ζήνωνας & Μαρκάκη Βασιλική

γράφει η Κατερίνα Σιδέρη Έχουμε ακούσει για πολλές γυναίκες που πέρασαν στην ιστορία, για γυναίκες που κατέχουν περίοπτη θέση στο κάδρο της. Αν με ρωτάτε, γνώρισα κάμποσες, μα όχι όλες όσες το σημερινό βιβλίο φιλοξενεί. Μαγεύτηκα πραγματικά από το περιεχόμενό του,...

ΒιβλιοκριτικέςΠαιδική λογοτεχνία
Ο Άρης χαμογελάει / Ο Άρης γκρινιάζει, του Π. Κραμπλ
Ο Άρης χαμογελάει / Ο Άρης γκρινιάζει, του Π. Κραμπλ

Ο Άρης χαμογελάει / Ο Άρης γκρινιάζει, του Π. Κραμπλ

 γράφει ο Πάνος Τουρλής Ο Άρης είναι ένα γκρινιάρικο ελεφαντάκι που μια μέρα του πάνε όλα στραβά. Το αγαπημένο του πουλόβερ έχει μπει στο πλύσιμο, πάτησε ένα παιχνίδι, του κόπηκε το κορδόνι του παπουτσιού, άρχισε να βρέχει όταν ξεκίνησε για το σχολείο κι είχε και...

Βιβλιοκριτικές
Όταν όλα πήγαν στραβά, των Μαξ Τεμπορέλλι και Μπάρμπαρα Γκότσι
Όταν όλα πήγαν στραβά, των Μαξ Τεμπορέλλι και Μπάρμπαρα Γκότσι

Όταν όλα πήγαν στραβά, των Μαξ Τεμπορέλλι και Μπάρμπαρα Γκότσι

 γράφει ο Πάνος Τουρλής Δέκα πρόσωπα που ανακάλυψαν ή εφηύραν κάτι, ξεκινώντας από κάτι που τους ενδιέφερε ή τους γοήτευσε. Δέκα ιδιαίτερες προσωπικότητες που έχουν κρατήσει ένα πολύτιμο μυστικό και αυτό θα το φανερώσουν στους μικρούς αναγνώστες του βιβλίου. Τόμας...

Βιβλιοκριτικές
Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα, του Νέιθαν Θρωλ
Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα, του Νέιθαν Θρωλ

Μια μέρα της ζωής του Άμπεντ Σαλάμα, του Νέιθαν Θρωλ

γράφει η Παναγιώτα Μπαϊράμη Το βιβλίο, που έλαβε το βραβείο Πούλιτζερ Γενικής Τεκμηριογραφίας 2024, επιχειρεί, αξιοποιώντας ως αφηγηματικό πυρήνα ένα πραγματικό τραγικό συμβάν, ένα θανατηφόρο ατύχημα, εμπλουτισμένο με επαρκές πρωτογενές υλικό, να αποτυπώσει τις...

Βιβλιοκριτικές
Τίμιες πόρνες, της Λένας Τερκεσίδου
Τίμιες πόρνες, της Λένας Τερκεσίδου

Τίμιες πόρνες, της Λένας Τερκεσίδου

γράφει ο Πάνος Τουρλής Γυναίκες που μπλέκονται σε κυκλώματα πορνείας και trafficking, σεξεργάτριες που προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα, όνειρα κι ελπίδες που διαψεύστηκαν, «πελάτες» που φέρονται υποτιμητικά και ευτελιστικά στις κοπέλες που επιλέγουν. Το νέο...

0 σχόλια

0 Σχόλια

Υποβολή σχολίου