–

γράφει η Βάλια Καραμάνου

–

Είναι σύνηθες φαινόμενο λογοτεχνικά έργα να μεταφέρονται – επιτυχώς ή μη- στην μικρή ή μεγάλη οθόνη. Επιλέγοντας λοιπόν την πρώτη περίπτωση (της επιτυχούς μεταφοράς δηλαδή) παραθέτω μια ενδεικτική λίστα με σήριαλ στην μικρή οθόνη – σύγχρονα αλλά και παλιότερα ασπρόμαυρα- που βασίστηκαν σε μυθιστορήματα και έγιναν έτσι ευρέως γνωστά στο κοινό:

1. Ο Κίτρινος Φάκελος: Η σειρά -βασισμένη στο ομώνυμο έργου του Μ. Καραγάτση- έκανε πρεμιέρα την 1^η Οκτωβρίου του 1990 και διήρκησε δύο έτη με 39 επεισόδια σε σενάριο Βαγγέλη Γκούφα. Ο Κώστας Κουτσομύτης υπογράφει την σκηνοθεσία, ενώ ένα σημαντικό καστ ηθοποιών ενσαρκώνει τους βασικούς ρόλους. Ο Μάνος Τασάκος (Γιώργος Κιμούλης), ένας γοητευτικός και αλαζόνας δικηγόρος και συγγραφέας, αυτοκτονεί στο γραφείο του με ένα περίστροφο. Στέλνει σε έναν υποχόνδριο φίλο του συγγραφέα, τον Κωστή Ρούση (Γιώργος Μιχαλακόπουλος) μέσα σε έναν κίτρινο φάκελο, αποσπάσματα από το καινούριο βιβλίο που ετοίμαζε με εντολή να το τελειώσει εκείνος. Νωρίτερα, ο νεαρός δικηγόρος έχει καταφέρει να διεισδύσει στον κοινωνικό/οικογενειακό κύκλο του Ρούση με σκοπό να στήσει ένα «ζωντανό» μυθιστόρημα, κατά το οποίο εκείνος θα κινεί τα νήματα. Η ύβρις του θα τον οδηγήσει τελικά στον θάνατο, παρασύροντας στην καταστροφή ή στην λύτρωση αγαπημένα του πρόσωπα. Απρόβλεπτος βέβαια παρεισφρέει ο ισοπεδωτικός και τελικά μακάβριος έρωτάς του για την Μαρία (Καριοφυλλιά Καραμπέτη) που στην ουσία είναι η αντρική εκδοχή του εαυτού του στην μορφή της μοιραίας γυναίκας. Η σειρά, πέρα από τις έξοχες ερμηνείες και την αριστοτεχνική σκηνοθεσία, πλαισιώνεται από την χαρακτηριστική μουσική του Βασίλη Δημητρίου. Ποιος ωστόσο μπορεί να ξεχάσει την έντονη και ενίοτε διαβολική ματιά του Κιμούλη, καθώς παρασύρεται στην δίνη του ίδιου του παραλογισμού του; Και βέβαια, την αξεπέραστη ερμηνεία της Καραμπέτη που ενσαρκώνει την απόλυτη Femme Fatale, ικανή να οδηγήσει τον εαυτό της και όσους μαγνητίζει στον ιστό της ως την άκρη του γκρεμού.
2. Βαμμένα Κόκκινα μαλλιά: Ένα σήριαλ 37 επεισοδίων, που προβλήθηκε στο διάστημα 1992-1993 από την τηλεόραση, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Κώστα Μουρσελά σε διασκευή Βαγγέλη Γκούφα, σενάριο Κώστα Κουτσομύτη, σκηνογραφία Τάσου Ζωγράφου και διεύθυνση φωτογραφίας Νίκου Γαρδέλη. Την υπέροχη μουσική υπογράφει ο Βασίλης Δημητρίου, ενώ το τραγούδι ερμηνεύει ο Γ. Νταλάρας. Στην δεκαετία του ’50, μέσα σ’ ένα ψηφιδωτό ολόκληρης εποχής, παρακολουθούμε την ζωή ενός σύγχρονου Ζορμπά , του Λούη (Γιώργος Νινιός), που χαρακτηρίζεται από ερωτικές περιπέτειες, φιλίες, απογοητεύσεις και όνειρα. Στον αντίποδά του, ο χαμηλών τόνων φίλος του Κωσταντίνος Μανολόπουλος (Κώστας Αρζόγλου) και το μεγάλο του απωθημένο, ο έρωτάς του για την μοιραία Μάρθα (Καριοφυλλιά Καραμπέτη). Δίπλα τους ένα μεγάλο καστ γνωστών ηθοποιών όπως οι Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Βέρα Κρούσκα, Ηλίας Λογοθέτης, Γιώργος Μοσχίδης, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, Γιώργος Κυρίτσης και άλλοι. Χαρακτηριστική και αξεπέραστη η ερμηνεία του Γιώργου Νινιού που τριγυρνά μ’ ένα μοτοσακό και μπλέκει στις πιο απρόσμενες καταστάσεις, κερδίζοντας ωστόσο την αγάπη όλων. Και βέβαια, ποιος μπορεί να ξεχάσει την αγωνία του Μανολόπουλου για να ξεπεράσει τον ίδιο του τον εαυτό προκειμένου να ζήσει την ζωή του ή την απελπισία της Μάρθας που επαναστατεί – συχνά με αρκετή δόση αυτοκαταστροφής- ενάντια στο κατεστημένο της εποχής; Ο ανεκπλήρωτος έρωτάς τους θα εκπληρωθεί επιτέλους στα τελευταία επεισόδια, σ’ ένα φτηνό ξενοδοχείο του Πειραιά. Και ο Λούης; Παραμένει σε όλους μας ένας θρύλος, μια φιγούρα φανταστική και συγχρόνως τόσο ρεαλιστική, που παραμένει άπιαστη και ανένταχτη στις συμβάσεις της εποχής.
3. Πρόβα νυφικού: σειρά βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Ντόρας Γιαννακοπούλου με θέμα την δραματική ιστορία μιας αστικής οικογένειας στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Η σειρά έκανε πρεμιέρα στις 6 Οκτωβρίου 1995 και ολοκληρώθηκε στις 6 Μαΐου 1996, σε 25 επεισόδια, διάρκειας 45 λεπτών. Το σενάριο γράφτηκε από τον Βαγγέλη Γκούφα, ενώ σκηνοθέτης υπήρξε (για άλλη μια φορά) ο Κώστας Κουτσομύτης. Η υπέροχη μουσική του Βασίλη Δημητρίου (το τραγούδι των τίτλων ερμήνεψε με επιτυχία η Μαρινέλλα) και η φωτογραφία του Βαγγέλη Κατριτζιδάκη σε συνδυασμό με την ομάδα των συντελεστών έφεραν ένα πολύ όμορφο αποτέλεσμα. Λίγο πριν από τον γάμο της με τον Απόστολο Πετρόπουλο (Φίλιππος Σοφιανός), η Αγγελική Δελλή (Αλεξανδριανή Σικελιανού) λαμβάνει ένα ανώνυμο γράμμα, σύμφωνα με το οποίο ο αρραβωνιαστικός της την απατά. Ο θείος Οδυσσέας (Άγγελος Αντωνόπουλος) αναλαμβάνει να την βοηθήσει απευθυνόμενος στον αστυνομικό και φίλο Πέτρο Μανιά (Γρηγόρης Βαλτινός), με σκοπό να ερευνήσει την υπόθεση. Όταν ο Πέτρος ανακαλύπτει πως οι ισχυρισμοί αποδεικνύονται αληθινοί, αποφασίζει να αποκρύψει την αλήθεια, προκειμένου να μην στεναχωρήσει την Αγγελική. Γρήγορα όμως βρίσκεται σε αδιέξοδο, καθώς την ερωτεύεται κεραυνοβόλα και χωρίς ελπίδα να την αποκτήσει. Η όμορφη Αγγελική λοιπόν- η «αναγεννησιακή» όπως την αποκαλεί ο Πέτρος- οδηγείται σε έναν αποτυχημένο γάμο που την κάνει δυστυχισμένη, μια και ο σύζυγός της όχι μόνο την απατά με την κουνιάδα του Όγλα (Άντζελα Γκερέκου) και πολλές άλλες, αλλά έχει και παράνομες δοσοληψίες με τους Γερμανούς. Παράλληλα, ξετυλίγονται και οι οδυνηρές στιγμές, που βίωσαν οι Έλληνες την θλιβερή περίοδο της Κατοχής. Στο τέλος βέβαια, ο Πέτρος σκοτώνεται από την αντίσταση και εμείς αισθανόμαστε δικαίωση, μια και η εξαιρετική ερμηνεία του Φίλιππου Σοφιανού μας τον έχει κάνει ιδιαίτερα απεχθή. Στο τέλος, η Αγγελικούλα θα βρει την αγάπη στην αγκαλιά του υπομονετικά ερωτευμένου μαζί της Πέτρου, καθώς και η Όλγα θα αφήσει τον άσπλαχνο εραστή της και θα αναζωπυρώσει την αγάπη για τον σύζυγό της. Ποιος μπορεί να ξεχάσει δυο σκηνές: την Αγγελικούλα να λιποθυμά μόλις λαμβάνει το ανώνυμο γράμμα και την αντανάκλαση της γυμνής Όλγας στον κυκλικό καθρέφτη του υπογείου, όπου συναντούσε κρυφά τον εραστή της.
4. Λωξάντρα: γυρίστηκε και προβλήθηκε την σεζόν 1979-1980 σε 30 ασπρόμαυρα επεισόδια, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου (εγγονής της Λωξάντρας). Πρόκειται για την ιστορία της Πολίτισσας Λωξάνδρας (Μπέτυ Βαλάση) από το γάμο της ως τα γεράματά της. Η Λωξάντρα παντρεύεται σε μεγάλη ηλικία ένα χήρο με τέσσερα παιδιά, τον Δημητρό (Γιάννη Αργύρη). Μεγαλώνει παιδιά, τα παντρεύει, ξενιτεύεται, γερνάει και μέσα απ’ την ιστορία της ξεδιπλώνεται και η ιστορία ολόκληρου του κόσμου της Πόλης, μέσα από τα γεγονότα που τον σημάδεψαν πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πέρα από την πληθωρική φιγούρα της Λωξάντρας, που υπήρξε σταθμός στην καριέρα της Μπέτυς Βαλάση, εξίσου δυναμική ήταν η παρουσία της κόρης της Κλειώς (Ανθή Ανδρεοπούλου) και του ψυχογιού Ταρνανά (Αλέκος Μαυρίδης). Οι ηθοποιοί που πήραν μέρος στην σειρά ήταν πολλοί: Αλμπέρτο Εσκενάζυ (Γιωργάκης) , Άννα Γεραλή (Αγαθή) , Πάνος Χατζηκουτσέλης (Αλεκάκης) , Γιώργος Κυρίτσης (Θόδωρος), Βασίλης Μαυρομάτης (Επαμεινώντας) , Μαρία Μαρμαρινού (Ελεγκάκη), Νίκος Κούρος , Σοφοκλής Πέππας (Γιώργος) κ.ά. Γευτήκαμε τις μυρωδιές από την πολίτικη κουζίνα της κυράς, μας τύλιξε η αγάπη της για γνωστούς και αγνώστους, θαυμάσαμε τα υπέροχα σπίτια της Πόλης και μαζί νιώσαμε τον πόνο του ξεριζωμού όταν τα αποχωρίστηκαν και στριμώχτηκαν σε κτήρια- «κουτιά» της άχαρης Αθήνας.
5. Ο Συμβολαιογράφος: Ασπρόμαυρη σειρά 20 ασπρόμαυρων επεισοδίων του 1979, βασισμένη στο έργο του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή. Ο κόντε Νανέτος αποκληρώνει τον τυχοδιώκτη ανιψιό του Γεράσιμο και αυτός υποκλέπτει την υπογραφή του θείου του και τον δολοφονεί. Στην υπόθεση εμπλέκονται ο συμβολαιογράφος Τάπας (Βασίλης Διαμαντόπουλος) και η κόρη του Μαρίνα (Σοφία Σπυράτου ) που αγαπά τον Γεράσιμο (Αλμπέρτο Εσκενάζυ), ο Ροδίνης (Γιάννης Φέρτης) που είναι ο Γραμματικός του κόντε και γενικός κληρονόμος του και ο Βοράτης με την κόρη του την Αγγελική που θέλει να παντρευτεί τον Ροδίνη. Η ιστορία οδηγείται σε δραματικό τέλος, καθώς η Μαρίνα τελικά αυτοκτονεί με δηλητήριο, όταν πληροφορείται πως ο αγαπημένος της Γεράσιμος ετοιμάζεται να παντρευτεί μια άλλη. Ο σιορ Τάπας, κυριευμένος από εκδικητικό μένος και πόνο, καλεί σε δείπνο τον Γεράσιμο τον οποίο δηλητηριάζει. Κυριολεκτικά, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος εδώ δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας- όπως βέβαια και το υπόλοιπο καστ των ηθοποιών- καθώς αποδίδει πειστικά τον αδίστακτο ιδιοτελή συμβολαιογράφο, που όμως υπεραγαπά την κόρη του και κάνει τα πάντα για την ευτυχία της. Αξέχαστη η τελευταία σκηνή του έργου, που μισότρελος ξεμαλλιασμένος περιπλανάται στους γκρεμούς της Κεφαλονιάς και τελικά σκοτώνεται. Αξίζει να αναφέρουμε και μια άλλη συγκλονιστική ερμηνεία, αυτή του γραμματέα του ανακριτή του Παναγιώτη Μερτάκου, που υποδύεται πειστικά ο Στάθης Ψάλτης.
6. Ο Φωτογράφος του Χωριού: μια λαογραφική ασπρόμαυρη τηλεοπτική σειρά που προβλήθηκε από την ΕΡΤ το 1977 σε 16 αυτοτελή επεισόδια των 30 λεπτών και ήταν παραγωγή του Γιάννη Παναγιωτόπουλου. Η σειρά βασιζόταν στο μυθιστόρημα του Γιώργου Καραμάνου (που έγραψε και το σενάριο) και θεωρείται η πρώτη τηλεοπτική σειρά του είδους της επαρχιακής ηθογραφίας. Σε ένα ερημωμένο από τη μετανάστευση ελληνικό χωριό του Παρνασσού, τη Βάργιανη, ο φωτογράφος (Νάσος Κέδρακας) επιστρέφει από την Αμερική, στην οποία είχε μεταναστεύσει. Στήνει λοιπόν ένα αυτοσχέδιο φωτογραφείο, ενώ παράλληλα ασχολείται με την καλλιέργεια καπνού για βιοπορισμό. Πολλοί από τους συγχωριανούς του, αλλά και άλλοι από τα γειτονικά χωριά, τον επισκέπτονται για φωτογράφιση, ενώ η προσωπική τους ιστορία γίνεται το θέμα κάθε επεισοδίου. Η φτώχεια, η μετανάστευση, ο γάμος, ο θάνατος, τα ήθη και έθιμα της ελληνικής επαρχίας ζωντανεύουν μέσα από γλυκόπικρες ιστορίες, άλλοτε χιουμοριστικές και άλλοτε σπαραξικάρδιες. Η φωτογραφία του Σάκη Μανιάτη είναι εξαιρετική, όπως και η σκηνοθεσία του Αντώνη Βογιάζου. Εντυπωσιακή υπήρξε η ενσάρκωση του βασικού ρόλου από τον Νάσο Κέδρακα (με τους απαραίτητους ιδιωματισμούς στην γλώσσα) αλλά και των υπόλοιπων ηθοποιών: Χριστίνα Κουτσουδάκη, Γιώργος Μανανάς, Τάσος Λέρτας, Τάσος Παπαδάκης, Πάνος Νικολαΐδης κ.ά.

Η λίστα δεν έχει τελειωμό. Αρκετές τηλεοπτικές παραγωγές θα μπορούσαν να προστεθούν, όπως η Αναδυομένη, η Κερένια κούκλα, το τρίτο στεφάνι, το Δέκα, το Φάντασμα, η κυρία Ντορεμί, η μαντάμ Σουσού ή το Λεμονόδασος και πολλές άλλες, (οι περισσότερες ανήκουν στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ).

Προσωπικά, εύχομαι να υπάρξουν και άλλες στο μέλλον που θα αναδείξουν καλογραμμένα σενάρια ή βιβλία και θα αφήσουν ξανά ιστορία γεμίζοντας με όμορφο τρόπο την καθημερινότητά μας.

–

Διαβάστε το δεύτερο μέρος της λίστας με τα λογοτεχνικά έργα που έγιναν τηλεοπτικές σειρές εδώ

–