–

γράφει η Κατερίνα Σιδέρη

–

Αναμφίβολα, ο Νίκος Καζαντζάκης, αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο στον χώρο των γραμμάτων και όχι μόνο. Συγγραφέας, φιλόσοφος, ποιητής αλλά και πεζογράφος, έχει γράψει τραγωδίες, διαλόγους, φιλοσοφικές σκέψεις, περιηγήσεις, συμπόσια και μυθιστορήματα,  εξακολουθεί να διαβάζεται ακόμη και σήμερα και να απασχολεί με την ιδιαίτερη γραφή του, τις ιδέες και τις απόψεις του, χιλιάδες αναγνώστες.

Επιπρόσθετα ο Καζαντζάκης, αναμφισβήτητα αποτέλεσε και αποτελεί ένα αστείρευτο κεφάλαιο μελέτης, έναυσμα με το οποίο καταπιάστηκε και ο συγγραφέας Δημήτρης Τσινικόπουλος, που μετά από ενδελεχή και εμπεριστατωμένη έρευνα, δημιούργησε το βιβλίο που κρατώ στα χέρια μου και θα σας παρουσιάσω.

Ο ίδιος ο Καζαντζάκης, μέσα από τα έργα του αλλά και από επιστολές του, έχει κάνει γνωστές τις επιδράσεις που δέχτηκε, τις οποίες και οικειοποιήθηκε. Επιρροές από τον Όμηρο, τον Βούδα, τον Νίτσε, τον Μπερξόν και τον Χριστό βρίσκουμε διάσπαρτες στα κείμενά του, αλλά και άλλες που θα αναφέρουμε παρακάτω για πατέρες που μέσα από τη στάση και τα συγγράμματά τους, χρωμάτισαν το έργο του.

Ασχολήθηκε αδιάλειπτα με τον Όμηρο και έχοντας μεταφράσει το έπος Ιλιάδα, γράφει τη δική του Οδύσσεια, την αυτοβιογραφία του με δομή παρόμοια με εκείνη των επών.

Η επιρροή του Βούδα, είναι εμφανής στα έργα του Ασκητική και Αναφορά στον Γκρέκο, μιας και τα δύο αυτά έργα, φέρουν ίχνη από τη βουδιστική σκέψη. Επιπλέον η εμβληματική φράση που επέλεξε να υπάρχει στον τάφο του «Δεν φοβάμαι τίποτα – Δεν ελπίζω τίποτα – Είμαι Ελεύθερος», έχει τις ρίζες του στον βουδισμό.

Ορμώμενος από τη μετάφραση δύο σημαντικών έργων του Νίτσε, αβίαστα υιοθέτησε στοιχεία της φιλοσοφίας του, σε βαθμό που για κάποιους, θεωρήθηκε ο συνεχιστής του στην Ελλάδα. Στοιχεία του Νίτσε βρίσκουμε τόσο στην Ασκητική, όσο και την Οδύσσεια. Επιπλέον, οι απόψεις του τελευταίου για τον Χριστό και το βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, συνάδουν σε μεγάλο βαθμό με εκείνες του Καζαντζάκη και ακόμη οι δυο τους έχουν κοινή κοσμοθεωρία για έννοιες όπως η μοναξιά, οι ηθικές αξίες και η αναγκαιότητα του πολέμου.

Εντρυφώντας στο έργο του Γάλλου φιλόσοφου Μπερξόν, υιοθέτησε τους όρους μυστήριο, ενόραση, αγώνας και ανήφορος που τον απασχόλησαν τόσο στην Ασκητική, όσο και σε πολλά άλλα κείμενά του.

Και φτάνουμε στην θρυλική προσωπικότητα του Χριστού. Ως γνωστόν ο Καζαντζάκης έτρεφε για τον Χριστιανισμό αντιπαλότητες, μα θαύμαζε τον ίδιο τον Χριστό και σεβόταν την πορεία του στη γη. Από μόνο του το κεφάλαιο Χριστός, είναι αστείρευτο σε γνώση και θαυμασμό και πραγματεύεται την πάλη ανάμεσα στο άφθαρτο και το φθαρτό, την ανθρώπινη και τη θεϊκή φύση αλλά και την πάλη ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο κάτι που δεν άφησε αδιάφορο τον Καζαντζάκη. Αν και ο τελευταίος είχε τη δική του άποψη για το θέμα που καθόλου δεν ακολουθεί τα χνάρια της θρησκείας, ο Χριστός έγινε αναπόσπαστο κομμάτι πολλών έργων του, όπως ο Χριστός ξανασταυρώνεται και ο τελευταίος πειρασμός, φτάνοντας στο σημείο να αφοριστεί από του «πατέρες» της εκκλησίας. Σαφέστατα, παρουσιάζει έναν διαφορετικό Χριστό, πλασμένο με υλικά του Καζαντζάκη, έναν Χριστό που σώζεται αντί να σώζει, που δοκιμάζει και δέχεται τη μορφή του Ιούδα.

Αυτές ήταν οι πέντε πνευματικοί πατέρες που φανερώνονται στα έργα του και επιβεβαιώνονται σε πολλές επιστολές από τον ίδιο. Όμως, υπήρξαν και άλλες πηγές έμπνευσης που για να γίνουν αντιληπτές, θα πρέπει ο μελετητής ή ο αναγνώστης να εμβαθύνει.

Οι υπαρξιακοί συγγραφείς Φρόυντ, Δαρβίνος, Σοπενχάουερ και άλλοι, που ασχολήθηκαν με την υποτίμηση του εγώ, τη ψυχανάλυση, τη θεωρία της εξέλιξης και τον ανεξωτερίκευτο βιταλισμό, ο Ντοστογιέφσκι και ο Τολστόι που ασχολήθηκαν με μεταφυσικά προβλήματα, ο Γκόγκολ που οικειοποιήθηκε τη σάτιρα και η τριβή με συναξάρια, κείμενα πατέρων της εκκλησίας και με βυζαντινές γραφές, έδωσαν τη δική τους πινελιά στο έργο του Καζαντζάκη.

Κλείνοντας, θα κάνω μια ειδική μνεία στον ελευθεροτεκτονισμό, μια παν-θρησκεία στην οποία φαίνεται να εισχώρησε ο Καζαντζάκης, ενόσω στοιχεία του βρίσκουμε στα έργα του σε διάσπαρτο βαθμό. Η αντίληψη ότι ο θεός εμφανίζεται με διάφορα πρόσωπα, ο διαχωρισμός του καλού και του κακού, η μετατροπή της ύλης σε πνεύμα μέσω των ανθρώπων, η απόρριψη της κόλασης αλλά και η εξύψωση του Ιούδα, έχουν ρίζες στον τεκτονισμό, φανερώνονται ποικιλοτρόπως και βάζουν τη δική τους σφραγίδα στο έργο του Καζαντζάκη.

Εν κατακλείδι, ο συγγραφέας Δημήτρης Τσινικόπουλος, παραθέτει ένα εμπεριστατωμένο σε βάθος έργο με πλούσια βιβλιογραφία και πολύτιμα στοιχεία, στο οποίο έχει συλλέξει παραλληλισμούς, αποσπάσματα από το έργο του Καζαντζάκη και απόψεις που αποδίδουν τα παραπάνω συμπεράσματα που οδηγούν στους πνευματικούς πατέρες οι οποίοι επίδρασαν στο έργο του τελευταίου, που δεν είναι άλλο από ένα συνονθύλευμα φιλοσοφικών ιδεών και αξιών που αξίζει κανείς να διαβάσει.

Ο Δημήτρης Τσινικόπουλος είναι ποιητής, ερευνητής, δοκιμιογράφος και διηγηματογράφος. Σπούδασε νομικά στο Α.Π.Θ. και συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές εδώ και στο εξωτερικό. Έγραψε και δημοσίευσε δεκάδες δοκίμια, άρθρα και μελετήματα φιλολογικού, ιστορικού και μεταφυσικού περιεχομένου.

Μέχρι σήμερα εξέδωσε 23 βιβλία, ανάμεσα στα οποία και έξι ποιητικές συλλογές. Δοκίμια, ποιήματα και βιβλία του, μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες. Έλαβε μέρος σε συνέδρια και ημερίδες και έχει δώσει διαλέξεις σε λογοτεχνικά, επιστημονικά και μεταφυσικά θέματα. Επίσης συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας. Κατά καιρούς αρθρογραφεί στον ημερήσιο τύπο.

Είναι συνεργάτης σε πολλά περιοδικά λόγου και τέχνης. Μέρος του έργου του προβλήθηκε από τον τύπο και την τηλεόραση, αλλά ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του, παραμένει ακόμα αδημοσίευτο.

Τέλος, είναι τακτικό μέλος σημαντικών λογοτεχνικών και επιστημονικών σωματείων.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Fylatos Publishing.