Ομ(π)αδικό πνεύμα

γράφει η Βάλια Καραμάνου

Διαδίκτυο και βιβλία, μια σχέση δημιουργική και ενίοτε ολέθρια, αλλά δυστυχώς ή ευτυχώς αναγκαία. Και συγκεκριμένα Facebook, μπλογκ, βιβλιοομάδες. Να ξεκαθαρίσω στο σημείο αυτό πως υπάρχουν πολύ αξιόλογες ομάδες, από τις οποίες έχουμε μάθει πολλά, έχουμε κάνει όμορφες συναντήσεις και δημιουργικές συλλογικές δράσεις. Μάλιστα μερικές είναι πολύ φιλόξενες και με ανοιχτό πνεύμα. Υπάρχουν άνθρωποι αξιοπρεπείς που διατηρούν αξιόλογα μπλογκ. Θα ειπωθούν όμως κάποιες πικρές αλήθειες που αφορούν στην άλλη πλευρά του νομίσματος και όχι απαραίτητα των βιβλίων. Ένας διάσημος ψυχαναλυτής έλεγε πως «οι συλλογικοί χώροι συχνά βρίθουν κακοήθειας και φθόνου». Ίσως να μην είχε τόσο άδικο…

Η αλήθεια είναι πως το φαινόμενο το έθρεψε η καραντίνα. Ο περιορισμός στο σπίτι, η αποκοπή από τα βιβλιοπωλεία, τις παρουσιάσεις και τις εκθέσεις βιβλίων συνετέλεσαν ώστε οι αναγνώστες να καταφύγουν στις ομάδες του φατσοβιβλίου προκειμένου να γεμίσουν τον χρόνο τους και να ξεχαστούν από την επιδημία και την επικρατούσα νοσηρότητα γενικότερα. Τα live, οι συνεντεύξεις είχαν την τιμητική τους και όλο αυτό δεν ήταν απαραίτητα κάτι κακό. Αποτελούσαν μια ωραία εναλλακτική που έφερνε τον κόσμο κοντά, όσο μακριά και να βρισκόταν. Προσωπικά έλαβα μέρος σε τέτοιες δραστηριότητες και σε αναγνωστικές λέσχες. Αρκετές από αυτές πήραν τον δρόμο του ολέθρου. Τι συνέβη λοιπόν; Εισβολή «αρπακτικών» μέσω επιθετικής διαφήμισης που κατέκλυσαν τον χώρο με συγκεκριμένα βιβλία, εκδοτικούς, συγγραφείς. Θα μου πείτε είναι κακό αυτό; Όχι απαραίτητα αν δεν βρισκόμασταν τελικά σε μια λούπα εκμετάλλευσης, σε έναν μονόδρομο που οδηγούσε σε αδιέξοδο. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά αυτής της χειριστικής σχέσης που αναπτύχθηκε με συγγραφείς και αναγνώστες:

  • Αρκετές ομάδες ανακύκλωναν πέντε το πολύ δέκα ονόματα συγγραφέων. Οι υπόλοιποι- αν έστελναν τα βιβλία τους – κατέληγαν στα αζήτητα. Η επιλογή μάλιστα δεν γινόταν με βάση την βιβλιογραφία, αλλά την συμπάθεια. Ακόμα και σήμερα, αν δώσει κάποιος προσοχή, θα παρατηρήσει πως συγκεκριμένες ομάδες συνεργάζονται με συγκεκριμένους εκδοτικούς οίκους. Και είναι κακό αυτό; Όχι, αν – έστω για ξεκάρφωμα – έδιναν λόγο και σε άλλους, κάτι που σπάνια γίνεται. Μάλιστα πολλές αναρτήσεις απορρίπτονταν αν δεν συμπαθούσαν τον συγγραφέα, κάτι που ακόμα δυστυχώς γίνεται. Ολιγοπώλιο λοιπόν!
  • Αν πάλι έστελνε κάποιος το βιβλίο του – ακόμα και αν ήταν καλογραμμένο – πάντα θα βρισκόταν ένα σκαλί κάτω από τα «αριστουργήματα» που διαφήμιζαν. Τουλάχιστον μια διαχειρίστρια κάποτε είχε το θάρρος να εξομολογηθεί πως της άρεσε το βιβλίο μου αλλά συνεργάζεται με εκδοτικούς για να βάζει πέντε αστέρια σε συγκεκριμένα έργα και επομένως πρέπει να με βαθμολογήσει τα υπόλοιπα από τέσσερα και κάτω. Και δεν κακό αυτό, έχει μια δόση απόλυτης ειλικρίνειας. Το κακό είναι να υποκρίνεσαι πως όντως είναι αυθόρμητη η κριτική σου. Ίσως το χειρότερο να είναι να μην πληρώνεσαι καν, αλλά να θρέφεις τον ναρκισσισμό σου ασκώντας «εξουσία» αποθεώνοντας ή γκρεμίζοντας ονόματα κερδίζοντας μερικά δωρεάν αντίτυπα. Τελευταία, αξίζει να πούμε πως αυτά τα «αριστουργήματα» άρχισαν να αποκαθηλώνονται από τους αναγνώστες. Μην γελιόμαστε, ο αναγνώστης δεν πιάνεται κορόιδο. Ίσως την πρώτη φορά, δεύτερη δεν έχει. Και αυτό ισχύει τόσο για τον αναγνώστη όσο και για τον συγγραφέα που πλέον επιλέγει πιο προσεχτικά τις προσεγγίσεις του.
  • Να πούμε γι’ αυτούς που δεν ειδοποιούσαν καν για το αν έλαβαν το βιβλίο που τους έστελνε κάποιος ανίδεος, για εκείνους που έδωσαν μεν βήμα αλλά παρέλειψαν «τυχαία» τα σημαντικότερα στοιχεία της βιβλιογραφίας κάποιου, ακόμα και αν αυτή είχε περάσει τα σύνορα; Εκεί ούτε ένα λάικ δεν πατούν και μετά κόπτονται για την ελληνική λογοτεχνία που δεν βγαίνει προς τα έξω. Λάθος, κόπτονται που δεν βγαίνουν οι ευνοούμενοί τους προς τα έξω, αλλιώς θα είχαν προβάλει το αντίστοιχο θέμα στους «άλλους» που δεν ήταν στην παρέα τους. Δεν αναφέρω καν τα «ξεκατινιάσματα» και τις επιθέσεις σε πρόσωπα που τόλμησαν να διαφωνήσουν ή να μιλήσουν έστω ανοιχτά με τις επικρατούσες απόψεις.

Πολλά μπορούμε να πούμε για το θέμα, αλλά η ουσία είναι μία: πως σε ορισμένες περιπτώσεις ομαδικό πνεύμα δεν υπάρχει, μάλλον οπαδικό θα έλεγα. Το καλό είναι όμως πως οι συγκεκριμένες συστάσεις μαζών δεν ζουν πολύ, η επίδρασή τους εξασθενεί γρήγορα, συνήθως διαλύονται εκ των έσω. Οι αναγνώστες βγήκαν ξανά στα βιβλιοπωλεία, στα φεστιβάλ βιβλίου, σε διάφορες εκδηλώσεις και δεν έχουν ούτε χρόνο ούτε χρήμα για άσκοπες «επενδύσεις», οι οποίες ανέκαθεν υπήρξαν τελικά αμφίβολες. Βλέπετε, τα λάικ και οι καρδούλες είναι δωρεάν, πόσοι όμως βάζουν το χέρι στην τσέπη τους για να αγοράσουν ένα βιβλίο, ενώ ελπίζουν να το κερδίσουν δωρεάν σε μια κλήρωση;

Τελικά, υπάρχουν βιβλία που κάνουν διαρκείς ανατυπώσεις και μένουν στον χρόνο, ακόμα και αν έχουν αναρτηθεί σε ελάχιστες ομάδες. Υπάρχουν συγγραφείς που δεν έχουν καν προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα – όπως η Ζυράννα Ζατέλη- αλλά είναι γνωστοί για δεκαετίες και θα παραμείνουν έτσι. Στον αντίποδα, όσες γνωριμίες και να επιστρατεύσει κανείς, ένα θα είναι το όπλο του (αν το διαθέτει φυσικά): το καλογραμμένο κείμενο. Χωρίς αυτό κάνει ένα σύντομο πέρασμα από το μικρό μας ευνοιοκρατούμενο «σύμπαν».

Το οπαδικό πνεύμα μπορεί να γίνει τυραννικό, αλλά δεν μακροημερεύει. Είναι μια νοσηρή παρένθεση στην ατέρμονη πορεία του βιβλίου που δεν ανακόπτεται ανά τους αιώνες. Μπορεί να φαίνεται απίστευτο, αλλά βιβλία έβγαιναν πολύ πριν το Facebook και θα υπάρχουν ακόμα και όταν όλη αυτή η μόδα θα έχει ξεχαστεί και θα γίνει μια ξεθωριασμένη μπλε ανάμνηση.

Ευτυχώς.

Ακολουθήστε μας

Οι προσφορές των εφημερίδων για το Σαββατοκύριακο 08 – 09 Φεβρουαρίου 2025

Οι προσφορές των εφημερίδων για το Σαββατοκύριακο 08 – 09 Φεβρουαρίου 2025

Real News https://youtu.be/dwfdmkrvrfQΚαθημερινή Πρώτο Θέμa Το Βήμα της Κυριακής Δώστε μας το email σας και κάθε Παρασκευήθα έχετε στα εισερχόμενά σας τις προσφορές των εφημερίδων (Δεν στέλνουμε ανεπιθύμητη αλληλογραφία ενώ μπορείτε να...

Χάμστερ, κλουβί και ρόδα

Χάμστερ, κλουβί και ρόδα

Ένας σοφός είπε κάποτε, πως στην ανθρώπινη κοινωνία θα μπορούσες να παραλληλίσεις τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά με ένα διαφορετικό ζώο. Πόση αλήθεια μπορεί να χωρέσει μέσα σε ένα τόσο μικρό απόφθεγμα και πόσο θα μας βοηθούσε, εάν μπορούσαμε να διακρίνουμε το ζώο πίσω από...

Γράψε – σβήσε

Γράψε – σβήσε

Με μολύβι, μου έλεγαν, γράφε! Αν κάνεις έτσι το παραμικρό λάθος, με τη σβήστρα σου μπορείς και να το σβήσεις, χωρίς κανείς να καταλάβει το λάθος σου αυτό. Και έτσι, από μικρή αγάπησα το στυλό.  Φρόντιζα κι έπαιρνα στυλό σε όλα τα χρώματα. Στυλό σε κλασσικό και...

Κριτική του εκπαιδευτικού συστήματος: για το βιβλίο ‘Το σχολείο φυλακή και η ελεύθερη μάθηση’, του Τζων Χολτ

Κριτική του εκπαιδευτικού συστήματος: για το βιβλίο ‘Το σχολείο φυλακή και η ελεύθερη μάθηση’, του Τζων Χολτ

  γράφει ο Μιχάλης Κατσιγιάννης   Κριτική του εκπαιδευτικού συστήματος: για το βιβλίο ‘Τ σχολείο φυλακή και η ελεύθερη μάθηση’, του Τζων Χολτ[1]   Εισαγωγή Ποιος είναι ο ρόλος και η στόχευση της εκπαίδευσης στην κοινωνία μας; Σε τι εξυπηρετεί η υποχρεωτική σχολική...

Ακολουθήστε μας στο Google News

Επιμέλεια άρθρου

Διαβάστε κι αυτά

Αρθρογραφία
Χάμστερ, κλουβί και ρόδα

Χάμστερ, κλουβί και ρόδα

Ένας σοφός είπε κάποτε, πως στην ανθρώπινη κοινωνία θα μπορούσες να παραλληλίσεις τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά με ένα διαφορετικό ζώο. Πόση αλήθεια μπορεί να χωρέσει μέσα σε ένα τόσο μικρό απόφθεγμα και πόσο θα μας βοηθούσε, εάν μπορούσαμε να διακρίνουμε το ζώο πίσω...

Αρθρογραφία
Γράψε – σβήσε

Γράψε – σβήσε

Με μολύβι, μου έλεγαν, γράφε! Αν κάνεις έτσι το παραμικρό λάθος, με τη σβήστρα σου μπορείς και να το σβήσεις, χωρίς κανείς να καταλάβει το λάθος σου αυτό. Και έτσι, από μικρή αγάπησα το στυλό.  Φρόντιζα κι έπαιρνα στυλό σε όλα τα χρώματα. Στυλό σε κλασσικό και...

ΑρθρογραφίαΕκπαίδευση
Κριτική του εκπαιδευτικού συστήματος: για το βιβλίο ‘Το σχολείο φυλακή και η ελεύθερη μάθηση’, του Τζων Χολτ

Κριτική του εκπαιδευτικού συστήματος: για το βιβλίο ‘Το σχολείο φυλακή και η ελεύθερη μάθηση’, του Τζων Χολτ

  γράφει ο Μιχάλης Κατσιγιάννης   Κριτική του εκπαιδευτικού συστήματος: για το βιβλίο ‘Τ σχολείο φυλακή και η ελεύθερη μάθηση’, του Τζων Χολτ[1]   Εισαγωγή Ποιος είναι ο ρόλος και η στόχευση της εκπαίδευσης στην κοινωνία μας; Σε τι εξυπηρετεί η υποχρεωτική σχολική...

ΑρθρογραφίαΕκπαίδευση
Η θέση και ο ρόλος της λογοτεχνίας στο πλαίσιο της προσχολικής εκπαίδευσης: σχόλια για μία τοξική σχέση

Η θέση και ο ρόλος της λογοτεχνίας στο πλαίσιο της προσχολικής εκπαίδευσης: σχόλια για μία τοξική σχέση

  γράφει ο Μιχάλης Κατσιγιάννης   Εισαγωγικές παρατηρήσεις Σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης παρατηρείται το ίδιο παιδαγωγικό μοτίβο – τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και σε επίπεδο πράξης – ως προς την αντίληψη για την αισθητική καλλιέργεια και ευαισθητοποίηση και...

Βιβλιοκριτικές
Η κατάλυση του χρόνου, του Μιχάλη Αλμπάτη

Η κατάλυση του χρόνου, του Μιχάλη Αλμπάτη

Η κατάλυση του χρόνου Μιχάλης Αλμπάτης Εκδόσεις Νήσος 2024 Επιμέλεια: Δημήτρης Λυμπερόπουλος - γράφει η Βάλια Καραμάνου - Φιλόσοφος ή επαναστάτης; Συμβιβασμένος ενήλικας ή ανένταχτος έφηβος στην Χώρα του Ποτέ, στην Ουτοπία; Και αν είναι κατακριτέα η πρώτη επιλογή,...

Βιβλιοκριτικές
Μόνο ένα θαύμα, του Γιώργου Πολυμενάκου

Μόνο ένα θαύμα, του Γιώργου Πολυμενάκου

Μόνο ένα θαύμα Γιώργος Πολυμενάκος Εκδόσεις Γραφή 2024 - γράφει η Βάλια Καραμάνου - Οι εκδόσεις Γραφή παρουσιάζουν το τρίτο μέρος της τριλογίας των Φάρων του Γιώργου Πολυμενάκου (το πρώτο μέρος είναι το «Σημείο Εξόδου» και το δεύτερο το «Σκοτεινό Φως»), που ωστόσο...

Βιβλιοκριτικές
«Αποτύπωμα ζωής», της Αγγελικής Σπυροπούλου

«Αποτύπωμα ζωής», της Αγγελικής Σπυροπούλου

«Αποτύπωμα ζωής» Αγγελική Σπυροπούλου Εκδόσεις Ζενίθ 2024 - γράφει η Βάλια Καραμάνου - «Βιωματικό σύγγραμμα» αναγράφεται ενδεικτικά κάτω από τον τίτλο του βιβλίου, γεγονός που σημαίνει πως διαθέτει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ικανά να το ξεχωρίσουν και να αγγίξουν...

Βιβλιοκριτικές
Το πρόσωπο του άλλου, του Köbö Abe

Το πρόσωπο του άλλου, του Köbö Abe

TANIN NO KAO (πρώτη έκδοση 1964) ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΆΛΛΟΥ  (Εκδόσεις Άγρα 2024)   Μετάφραση: Στέλιος Παπαλεξανδρόπουλος - γράφει η Βάλια Καραμάνου - Ο Αμπέ Κόμπο, ο «Κάφκα της Ιαπωνίας», δημιουργεί αυτό το συγκλονιστικό μυθιστόρημα το 1964. Ως εκπρόσωπος του «μαγικού...

EditorialΑρθρογραφία
Πώς ‘κατασκευάζονται’ οι λαοί;

Πώς ‘κατασκευάζονται’ οι λαοί;

- γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης - Η απόσταση είναι ίσως το πιο χρήσιμο εργαλείο κάθε μελετητή τής Ιστορίας διότι η διαφορά τού χρόνου από το παρελθόν ενεργεί πάντοτε αφαιρετικά, σαν φίλτρο που διηθεί τής μελετούμενης περιόδου τις μικροσυγκυρίες, τα μικροσυμφέροντα...

0 σχόλια

0 Σχόλια

Υποβολή σχολίου