–
γράφει η Ανθή Λεκάτη
–
Το Ούτου, που στη γλώσσα των Μαορί σημαίνει εκδίκηση (=utu), αποτελεί μαζί με το βιβλίο Χάκα την Σάγκα Μαορί του συγγραφέα, δηλαδή δύο αστυνομικά μυθιστορήματα που διαδραματίζονται στη Νέα Ζηλανδία και μιλάνε- με όχημα την noir αστυνομική πλοκή- για τους ιθαγενείς που εκδιώχθηκαν από τη γη τους και είτε περιθωριοποιήθηκαν είτε αναγκάστηκαν να απαρνηθούν την πολιτιστική τους ταυτότητα προκειμένου να ενσωματωθούν στην κουλτούρα των λευκών αποίκων.
Στο Ούτου ο κεντρικός ήρωας, Πωλ Όσμπορν που έχει αυτοεξοριστεί στην Αυστραλία, επιστρέφει στη Νέα Ζηλανδία για να εξιχνιάσει τον θάνατο του αστυνομικού φίλου του, Τζακ Φιτζέραλντ. Ο θάνατός του θεωρείται αυτοκτονία αλλά ο Όσμπορν γνωρίζοντας καλά παλιό του συνάδελφο, δεν μπορεί να το πιστέψει. Ψάχνοντας λοιπόν την αλήθεια θα βρεθεί σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια σπαρμένα από άγριες δολοφονίες, σεξ, ναρκωτικά και μπόλικη βία. Ο Όσμπορν έχει σκοτεινό παρελθόν και αυτό οφείλεται στον μεγάλο έρωτα της ζωής του, τη Χάνα, μια Μαορί που κανείς δεν ξέρει πλέον πού βρίσκεται. Έτσι ο ήρωας με αφορμή τον θάνατο του Φιτζέραλντ, προσπαθεί να ξαναβρεί τα ίχνη της, τα οποία διασταυρώνονται με αυτά ενός άτυπου πολέμου μεταξύ Μαορί και διεφθαρμένων λευκών.
Σ’ αυτή την ιστορία όλοι ζητούν εκδίκηση για τους δικούς τους λόγους, όπως επίσης όλοι παρουσιάζουν δύο διαφορετικές πλευρές του χαρακτήρα τους. Δεν υπάρχει «καλός» και «κακός», κάθε χαρακτήρας εκδηλώνει την ευαίσθητη και την σκληρή του πλευρά και αυτό αναπόφευκτα δημιουργεί ανατροπές στην πλοκή και εκπλήξεις στον αναγνώστη. Το βιβλίο αυτό, όπως και το Χάκα, είναι σκληρό. Τα εγκλήματα που διαπράττονται είναι βίαια και κάποιες φορές αποτροπιαστικά, αυτό όμως δε συμβαίνει χωρίς λόγο. Καταρχάς αν ρίξει κανείς μια ματιά στην κουλτούρα των Μαορί, θα διαπιστώσει ότι πρόκειται για μια πολεμική φυλή με έθιμα που φέρουν κάποιο βαθμό αγριότητας στα μάτια ενός ξένου. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι ασκούν βία αναίτια. Οι άποικοι καταπάτησαν τη γη τους, έκαναν εγκλήματα εις βάρος τους και προσπάθησαν να τους αφανίσουν. Όλα όσα περιγράφει ο συγγραφέας είναι μια αποτύπωση της κατάστασης χωρίς ιδιαίτερες υπερβολές. Ο Φερέ λέει σε μία συνέντευξή του «Θεωρώ πως ο κόσμος είναι υπερβολικά βίαιος, η υπερβολική βία του κόσμου είναι πραγματικότητα, δεν χρειάζεται να προσθέσω κάτι εγώ»[1]. Όπως ξέρουμε όμως η βία αντισταθμίζεται με έρωτα και ποίηση, δύο στοιχεία που χρησιμοποιεί πολύ στην ιστορία του, αν και με έναν δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Οι σκληρές εικόνες εναλλάσσονται με ποιητικές περιγραφές, ενώ ο έρωτας είναι η κινητήριος δύναμη του Όσμπορν, ο οποίος- αν και τα σκοτάδια που τον καταδιώκουν πέφτουν βαριά πάνω του- εκδηλώνει κατά περίσταση συμπόνια και ευαισθησία.
Ο Καρίλ Φερέ έχει κάνει μία ζωή που κάθε συγγραφέας ονειρεύεται. Θα μπορούσε να είναι ο πρωταγωνιστής κάποιας noir κινηματογραφικής ταινίας, ο τύπος που ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, μένει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε εξωτικά και επικίνδυνα μέρη, ενσωματώνεται με τους κατοίκους, κυκλοφορεί τη νύχτα και γίνεται το εξομολογητήριο του περιθωριοποιημένου ανθρώπου σε απόμερα μπαρς και κακόφημες συνοικίες. Το επίκεντρο των βιβλίων του είναι ο καταπιεσμένος, ο αδικημένος της ιστορικής πραγματικότητας, γι’ αυτό, όπως άλλωστε παραδέχεται και ίδιος, η γραφή του είναι πολιτικοποιημένη. Το Πας μιλάει για τον εμφύλιο στην Κολομβία, το Μαπούτσε (εξαιρετικό βιβλίο!) για την αυτόχθονα φυλή Μαπούτσε στην Αργεντινή, ο Κόνδωρ για την Χιλή, το βραβευμένο Ζουλού για την Αφρική, το Ποτέ πια μόνος αναφέρεται στην Ελλάδα και στην ευρύτερη μεσογειακή περιοχή. Μας ταξιδεύει σε χώρες που έχει μείνει, έχει μιλήσει με τους ανθρώπους της, έχει εισχωρήσει στα πιο σκοτεινά τους σημεία και έχει προσπαθήσει να αποτυπώσει την εικόνα τους μέσα στα βιβλία του. Ας μην ξεχνάμε ότι το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι ένα από τα κατεξοχήν λογοτεχνικά είδη που δίνουν τη δυνατότητα να περιγράψει κανείς ανάγλυφα την κοινωνική κατάσταση μιας χώρας μέσα από τα εγκλήματα που συμβαίνουν σ’ αυτήν, από πολιτικές εξοντώσεις και πολιτική διαφθορά μέχρι σεξουαλικά και ποινικά εγκλήματα αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό τις ηθικές και πολιτιστικές της αξίες.
Και αυτό ο Καρίλ Φερέ ξέρει να το κάνει πάρα πολύ καλά.
_____
[1] Εφημερίδα Η Αυγή, 17.08.2020
0 Σχόλια