Κεφάλαιο 8

Είναι ευρύτερα γνωστός ο αφορισμός που διατύπωσε ο Αλμπέρ Καμύ στον Μύθο του Σισύφου: «Υπάρχει μόνο ένα σοβαρό πρόβλημα και είναι η αυτοκτονία». Όπως μας εξηγεί, η απόφαση για το αν η ζωή αξίζει να τη ζούμε είναι η βάση από όπου πηγάζουν όλα τα υπόλοιπα ερωτήματα. Με άλλα λόγια, αν η ζωή δεν αξίζει, τότε πρέπει να αυτοκτονήσουμε και αν αυτοκτονήσουμε, τότε κανένα πρόβλημα δεν θα μας απασχολεί. Τα προβλήματα υφίστανται μόνο στην περίπτωση που η ζωή αξίζει, ακόμη και με αυτά τα προβλήματα.

Ποια είναι η απάντηση σε αυτό το ερώτημα; Πρέπει ή δεν πρέπει να αυτοκτονεί κανείς; Αξίζει να ζούμε ή όχι; Παραδόξως η απάντηση είναι αρνητική και στις δύο περιπτώσεις.

Ο Θάνατος είναι όπως είδαμε ο μεγάλος μηδενιστής – μηδενίζει τα πάντα. Μέσα στην άβυσσο του μηδενός, τα πάντα χάνουν το σκοπό τους και το νόημα τους. Ο μηδενισμός – όπως πρέσβευε ο Νίτσε – εμφανίζεται ως αλήθεια της πραγματικότητας. Μέσα σε αυτή την απύθμενη ματαιότητα, το ερώτημα «αξίζει να ζούμε» λαμβάνει αρνητική απάντηση. Εφόσον τα πάντα είναι μάταια και ο θάνατος είναι η κοινή μοίρα όλων, τι νόημα έχει η ζωή; Τι νόημα έχει να ζει κανείς, όταν το τέλος όλων μας θα είναι το ίδιο; Κανένα απολύτως.

«Ναι, αλλά τι συμβαίνει όταν ο θάνατός μας στην ουσία προσφέρει ζωή σε άλλους; Όταν ναι μεν χάνουμε τη συνείδησή μας και την σύστασή μας ως σώμα, αλλά τα υλικά μας ευεργετούν άλλους οργανισμούς;». Τι σημασία έχει και αυτό; Μήπως και οι ευεργετούμενοι δεν θα πεθάνουν; Μήπως τα μεταμοσχευμένα όργανα δεν θα αρχίσουν κι αυτά να γερνάνε και παρουσιάζουν δυσλειτουργίες; Ακόμη κι αν μπορούσαμε να μεταμοσχεύαμε κατά βούλησιν όργανα σε ένα ανθρώπινο σώμα – όπως βάζουμε ανταλλακτικά σε ένα αυτοκίνητο – αυτό που θα καταφέρναμε θα ήταν να κερδίσουμε λίγα χρόνια ή αιώνες παραπάνω.

Αντιστρόφως, τι νόημα έχει να αυτοκτονήσει κανείς, όταν πρόκειται να πεθάνει ούτως ή άλλως; Ποιος ο λόγος να πεθάνεις σήμερα, όταν ούτως ή άλλως θα πεθάνεις αύριο. Αν κάποιος επιθυμεί όντως να πεθάνει, μπορεί απλά να κάνει υπομονή. Όπως δεν έχει νόημα να παρατείνει κάποιος μια ζωή, που φτάνει στο τέλος της – δηλαδή να παρατείνει το αναπόφευκτο, έτσι δεν έχει νόημα να την καθιστά βραχύτερη από όση είναι.

Η ζωή είναι αρκετά μικρή για να μπορέσουμε να την παρατείνουμε, αλλά επίσης είναι αρκετά μικρή για να την κάνουμε ακόμη μικρότερη.

«Τι μας λες τώρα δηλαδή;» θα πείτε «Να μην επισκεπτόμαστε σε γιατρούς»; Όχι, βέβαια. Ο άνθρωπος είναι πλασμένος για να επιβιώνει και κάνει τα πάντα για αυτό. Όπως προανέφερα, η ίδια η ύλη έχει εξελιχθεί για να επιβιώσει. Αυτό που προσπαθώ είναι να διαλύσω την πεποίθηση πως ο άνθρωπος θα επιβιώσει. Στον κόσμο έχουμε όλη την ελευθερία να παρατείνουμε την ύπαρξή μας και η αλήθεια είναι πώς η προσπάθειά μας θα αποτύχει.

Οι αρχαίοι Έλληνες – και μας παραπέμπει ο Νίτσε σε αυτούς – το είπαν καλύτερα: «Ποιο είναι το καλύτερο για τον άνθρωπο; Να μην είχε γεννηθεί ποτέ. Ποιο είναι το δεύτερο καλύτερο για τον άνθρωπο; Να πεθάνει γρήγορα».

Η αλήθεια του θανάτου, οδηγεί στην αλήθεια του μηδενισμού. Μέσα στο άπειρο του μηδενός της ανυπαρξίας, όλα χάνουν το νόημά τους. Αν δεις τα πράγματα από κοντά – από πάρα πολύ κοντά, τότε θα μοιάζουν πως έχουν νόημα, σημασία και αξία. Αλλά όσο περισσότερο ανοίγεις τον ορίζοντα, χωρικά και χρονικά, τόσο τα πράγματα μικραίνουν, τόσο πιο ασήμαντοι γινόμαστε. Οι ηθικοί φιλόσοφοι λένε πως μερικά πράγματα έχουν μια προτιθέμενη συνέπεια και μια προβλεπόμενη: Κάποιος παίρνει μορφίνη με πρόθεση ανακουφίσει τον πόνο, αλλά προβλέπει πως αυτό του δημιουργεί εθισμό και στο τέλος τον φέρνει πιο κοντά στο θάνατο.

Τι να πω; Η προβλεπόμενη συνέπεια της γέννησης, είναι ο θάνατος.

Μην ξεχνάτε πως το σχόλιό σας είναι πολύτιμο!