Μετά το άκρως δημοφιλές και επιτυχημένο podcast «Archaeostoryteller» και τον ομώνυμο λογαριασμό του στο Instagram, όπου εξιστορεί και ανεβάζει αντίστοιχα ενδιαφέρουσες αρχαιοϊστορίες που στην πλειοψηφία τους δεν είναι πολύ γνωστές στο ευρύ κοινό, ο διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας Θεόδωρος Παπακώστας «εισβάλλει» και στον χώρο του βιβλίου με την πρώτη του συγγραφική απόπειρα, αναρωτώμενος αν Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ.

Δύο άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι κλείνονται σε ένα ασανσέρ μεταξύ δύο ορόφων. Ο ένας είναι αρχαιολόγος και ο άλλος ένας ανώνυμος πολίτης, που γνωρίζει ελάχιστα πράγματα για την επιστήμη της αρχαιολογίας. Για να περάσει η ώρα μέχρι να τους απεγκλωβίσουν, οι δυο τους ξεκινούν μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με την αρχαιολογία, την αρχαιότητα, τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν την κάθε εποχή και τη ζωή των αρχαίων ημών προγόνων. Ουσιαστικά, ο αρχαιολόγος μιλάει κι ο άλλος κυρίως τον ακούει και περιορίζεται να εκφράζει πού και πού καίριες -ή όχι και τόσο καίριες- απορίες που αφορούν πρόσωπα, χρονολογίες και γεγονότα για τα  οποία, λίγο-πολύ, οι περισσότεροι έχουμε ακούσει ή διαβάσει κάποια στιγμή στη ζωή μας.

Με αφορμή λοιπόν μια ερώτηση για να σπάσει ο πάγος και η αμηχανία, όταν ο δεύτερος ρωτάει τον πρώτο με τι ασχολείται κι αυτός απαντά ότι είναι αρχαιολόγος,  ξεδιπλώνεται στις σελίδες αυτού του ομολογουμένως πρωτότυπου βιβλίου ολόκληρη η ελληνική αρχαιότητα, από τις απαρχές μέχρι το τέλος της. Καθένα από τα δώδεκα κεφάλαιά του περιλαμβάνει μια ιστορική περίοδο. Η Εποχή του Λίθου, ο Κυκλαδικός, ο Μινωϊκός και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός, οι Σκοτεινοί Αιώνες, η Γεωμετρική και η Αρχαϊκή Εποχή, οι Περσικοί Πόλεμοι, η Κλασική Εποχή, οι χρόνοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Ελληνιστική και η Ρωμαϊκή Εποχή, παρελαύνουν μέσα σε 280 σελίδες και καταφέρνουν να αφήσει η καθεμία το δικό της, ξεχωριστό και ιδιαίτερο στίγμα, σε μια χρονική περίοδο που εκτείνεται από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης.

Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά κάθε εποχής, που της έδωσαν το όνομα και την ταυτότητά της, τα μεγαλύτερα επιτεύγματα, τα γεγονότα που τη σημάδεψαν και τα πρόσωπα που έπαιξαν καίριο ρόλο σε αυτά, ζωντανεύουν μέσω της αφήγησης του ήρωα-αρχαιολόγου και παρουσιάζονται με τρόπο που συνδυάζει την επιστημονική ορολογία με την καθημερινή γλώσσα, ούτως ώστε να γίνονται κατανοητά και από τον συνομιλητή του και -φυσικά- από τον αναγνώστη. Κάποια από αυτά τα μάθαμε όλοι στο σχολείο, κάποια άλλα τα μάθαμε ορισμένοι από εμάς στη διάρκεια των σπουδών μας, πολλά από αυτά πιθανόν τα γνωρίζουν μόνο όσοι συνάδελφοι του κ. Παπακώστα διαβάσουν το βιβλίο. Αυτό όμως δεν έχει τόση σημασία, αφού η καθημερινή γλώσσα, η γεμάτη αμεσότητα γραφή και το μη επιτηδευμένο ύφος κάνουν το περιεχόμενό του προσιτό σε όλους. Κι αν κάποιοι που ασχολούνται με την αρχαιολογία συστηματικά, έστω και σε ερασιτεχνικό επίπεδο, το θεωρήσουν κάπως «απλοϊκό», μιας και για εκείνους προφανώς η πλειοψηφία όλων αυτών είναι ήδη γνωστά, κάποιοι άλλοι θα δουν να ξεδιπλώνεται μπροστά τους ένας ολόκληρος καινούριος κόσμος, στον οποίο μέχρι τώρα δεν είχαν πρόσβαση – ή έστω, τέτοιου είδους πρόσβαση!

Εκτός από την εξιστόρηση των σημαντικότερων γεγονότων της αρχαιότητας, ανάμεσα στα κεφάλαια περιλαμβάνονται και σχετικά FAQ (συχνές και δημοφιλείς ερωτήσεις, ελληνιστί), όπως τι είναι η αρχαιολογία, γιατί έχει τόση πολλή και εξειδικευμένη ορολογία, πώς χρονολογούνται τα διάφορα ευρήματα, αν υπάρχουν διαφωνίες στην επιστημονική κοινότητα, ποιο θεωρείται το σημαντικότερο εύρημα σε μια ανασκαφή κ.ά., και φυσικά οι απαντήσεις τους μέσω του διαλόγου των δύο ηρώων. Κι εδώ, όπως και στο υπόλοιπο βιβλίο, η ιδιοφυής επιλογή του διαλόγου ως αφηγηματική τεχνική χαρίζει ζωντάνια και ρυθμό στην αφήγηση, η οποία θα μπορούσε να γίνει μονότονη και ίσως κάπως κουραστική αν παρουσιαζόταν με μορφή μονολόγου – και συνεπώς με άλλο ύφος.

Πέρα από τις αναφορές σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα που μας είναι ήδη γνωστά από τα σχολικά βιβλία Ιστορίας, αυτό που ξεχωρίζει σε αυτό το βιβλίο είναι οι ιστορίες των ανώνυμων, καθημερινών ανθρώπων που αποκαλύπτονται στις σελίδες του. Ένας δούλος, μια εταίρα, ένας τεχνίτης (ζωγράφος, κεραμοποιός, σιδεράς…), η ιέρεια που υπηρετεί στον ναό μιας θεάς, ο νέος που έχασε πρόωρα τη ζωή του εξαιτίας ενός πολέμου ή μιας αρρώστιας, ο ερωτευμένος άντρας που γράφει ένα μικρό ραβασάκι στην αγαπημένη του… Μικρές, άγνωστες, δραματικές ή κωμικές ιστορίες που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, μέσω μιας επιτύμβιας στήλης, ενός θραύσματος αγγείου, μιας περγαμηνής, ενός ονόματος λαξευμένου πάνω σε μια πέτρα ή στον τοίχο κάποιας σπηλιάς… Ιστορίες που δίνουν φωνή και πρόσωπο σε ανθρώπους που έζησαν χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια πριν κι άφησαν το αποτύπωμά τους, χωρίς καν να φαντάζονται πως μια αρχαιολογική ανακάλυψη θα τους χάριζε μια θέση στην αιωνιότητα. Οι φανατικοί των podcasts του κ. Παπακώστα έχουν σίγουρα ακούσει κάποιες απ’ αυτές, όμως εδώ παρουσιάζονται είτε πιο εμπλουτισμένες είτε ενταγμένες μέσα σε ένα ευρύτερο και πιο ολοκληρωμένο ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο.

Ολοκληρώνοντας το Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;, ο αναγνώστης έχει γνωρίσει (ή ξαναγνωρίσει) ολόκληρη την ελληνική αρχαιότητα -συμπυκνωμένη μεν, αλλά έχοντας μια χαρακτηριστική και σφαιρική εικόνα της δε-, έχει αποκτήσει βασικές γνώσεις σχετικά με την κάθε εποχή και τα σημαντικότερα επιτεύγματά της κι έχει ταξιδέψει στο παρελθόν με έναν τρόπο επιμορφωτικό και διασκεδαστικό μαζί, χωρίς να έχει την αίσθηση ότι διάβασε ένα αυστηρό, «στεγνό» επιστημονικό ή πανεπιστημιακό σύγγραμμα. Όμως, η αίσθηση που μένει πιο έντονη στο τέλος είναι ότι, ακόμα και αν η αρχαιότητα δεν χωράει τελικά σε ένα ασανσέρ, όπως αναφέρεται εύστοχα και στον πρόλογο «χωράει στη φαντασία μας – και στην καρδιά μας».