«In tenebris» τιτλοφορείται το δυστοπικό μυθιστόρημα της Βάλιας Καραμάνου, που αφηγείται μια ιστορία που φαντάζει εντελώς εξωπραγματική, όμως θα μπορούσε κάλλιστα να συμβαίνει σε μια παράλληλη ελληνική πραγματικότητα.

Όλα αρχίζουν το βράδυ της Πρωτομαγιάς του 2017. Η Αγγελική, μια άνεργη καθηγήτρια, απογοητευμένη από την τρέχουσα κατάσταση στην Ελλάδα, ετοιμάζεται να μεταναστεύσει στην Αγγλία προς αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Εκεί ζει και εργάζεται ήδη ο εδώ και χρόνια καλός της φίλος Νίκος, που την επηρέασε στην απόφασή της αυτή. Οι δυο τους σχεδιάζουν να επισκεφθούν το πατρικό του σπίτι σε ένα ορεινό χωριό της Κορινθίας, ώστε να τακτοποιήσει τις τελευταίες εκκρεμότητες μετά τον θάνατο της μητέρας του, και στη συνέχεια να φύγουν για την Αγγλία.

Τα σχέδιά τους όμως ανατρέπονται από τις πολεμικές σειρήνες που ηχούν σε ολόκληρη την πόλη ξαφνικά, αναστατώνοντας τους κατοίκους. Οι Τούρκοι έχουν κάνει απόβαση στα νησιά και η χώρα έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πολέμου! Το χάος δεν αργεί να ξεσπάσει, με τους πάντες να τρέχουν αλαφιασμένοι για να σωθούν. Ο Νίκος και η Αγγελική αποφασίζουν να φύγουν εσπευσμένα για το χωριό του, τους Καλλιάνους Κορινθίας. Μαζί τους ταξιδεύει και ένα ζευγάρι με το λίγων μηνών μωρό του, γείτονες της Αγγελικής, οι οποίοι επίσης προσπαθούν να διαφύγουν από την επικίνδυνη πια Αθήνα.

Φτάνοντας στο απομονωμένο πατρικό σπίτι του Νίκου, η αταίριαστη αυτή παρέα αναγκάζεται να προσαρμοστεί σε μια νέα, πρωτόγνωρη για αυτούς κατάσταση. Αν και εντελώς διαφορετικοί χαρακτήρες μεταξύ τους, θα πρέπει να βάλουν στην άκρη τον εγωισμό και τις προσωπικές τους επιθυμίες και να μάθουν να συμβιώνουν, σε πρωτόγονες πια συνθήκες διαβίωσης, με τον κίνδυνο να παραμονεύει συνεχώς στο κατώφλι τους. Ένας κίνδυνος που, όσο περνά ο καιρός, αποδεικνύεται πως είναι πολύ πιο σκοτεινός από τον πόλεμο που μαίνεται στη χώρα. Και που μπορεί να αποδειχτεί θανάσιμος για όλους…

Ήδη από τον τίτλο του βιβλίου («in tenebris» σημαίνει «στο σκοτάδι» στα λατινικά), δίνεται στον αναγνώστη μια πρώτη ιδέα για την πλοκή. Ο πόλεμος, ακόμα και ως λέξη, προκαλεί ρίγη, φρίκη και χάος. Και μπορεί οι περισσότεροι από εμάς να μην έχουμε ζήσει κάτι τέτοιο, όμως από τη μία έχουμε ακούσει σχετικές ιστορίες από τους γονείς και τους παππούδες μας κι από την άλλη οι συνεχόμενες προκλήσεις από την πλευρά της Τουρκίας δεν μας είναι κάτι άγνωστο. Η συγγραφέας λοιπόν υφαίνει με μαεστρία την ιστορία της, βασισμένη σε μια υποθετική εισβολή των Τούρκων σε ελληνικό έδαφος· και μπορεί κάτι τέτοιο να φαντάζει πρακτικά απίθανο, εξαρχής όμως ο αναγνώστης νιώθει ότι ταυτίζεται με τους ήρωες και όσα βιώνουν, αφού θα μπορούσε δυνητικά να βρίσκεται και ο ίδιος στη θέση τους.

Ο πόλεμος, λοιπόν, γίνεται η αφορμή για να μεταφερθεί η δράση σε ένα χωριό και να αναγκαστούν οι ήρωες να συγκατοικήσουν σε ένα κλειστοφοβικό περιβάλλον, μαθαίνοντας πώς να επιβιώνουν και αναθεωρώντας ολόκληρη τη ζωή τους και όλα όσα μέχρι τότε θεωρούσαν δεδομένα. Με τον πόλεμο να παραμένει -ως ιδέα κυρίως- μια μόνιμη απειλή έξω από τα όρια του μικρού κτήματος και να γίνεται αφορμή για φρικαλέες, απάνθρωπες πράξεις στις οποίες οι ήρωες γίνονται αυτόπτες ή αυτήκοοι μάρτυρες, η αφήγηση εστιάζεται πλέον σε εκείνους και στο πώς βιώνουν την όλη κατάσταση. Οι εύθραυστες και λεπτές ισορροπίες των σχέσεών τους διαταράσσονται συνεχώς, η αβεβαιότητα και ο φόβος απειλούν να ταράξουν την επίπλαστη ηρεμία, τα καταπιεσμένα συναισθήματά τους να ξεσπάσουν ανά πάσα στιγμή με απρόβλεπτο και δραματικό τρόπο.

Και πάλι με αφορμή τα δεινά του πολέμου, η συγγραφέας σκιαγραφεί έντονες προσωπικότητες, που φτάνουν στα άκρα σε καιρούς άκρας αγριότητας. Οι άνθρωποι μετατρέπονται σε άγρια ζώα, εκμεταλλευόμενοι τη γενικότερη αναταραχή. Κλέβουν, καίνε, σκοτώνουν, τρομοκρατούν. Η αναρχία παίρνει τη θέση του απόντος κράτους. Ο εχθρός δεν βρίσκεται μόνο στο μέτωπο· βρίσκεται πολύ κοντά, παραμονεύει στις σκιές και, το χειρότερο, δεν φανερώνει πάντα το αληθινό του πρόσωπο, κάτι που τον κάνει περισσότερο τρομακτικό. Οι μάχες δίνονται έξω από τους τέσσερις τοίχους του σπιτιού, αλλά και μέσα σε αυτούς· και στο μυαλό και στην καρδιά των ηρώων επίσης. Η αφήγηση κάποιες φορές γίνεται γλαφυρή, ποτέ όμως υπερβολική ή ψεύτικη. Η δε αίσθηση της κλειστοφοβίας και της απομόνωσης γίνεται ακόμα πιο έντονη, μιας και θυμίζει λίγο τα γεγονότα που βιώνει η ανθρωπότητα τους τελευταίους μήνες, σε έναν διαφορετικό «πόλεμο» αλλά με εξίσου πολλά και απρόβλεπτα μέτωπα.

Κι όμως, μέσα στην απελπιστική αυτή σκοτεινιά, καταφέρνει να εισχωρήσει δειλά το φως μιας νέας ελπίδας. Της ελπίδας ότι κάποτε θα τελειώσει όλο αυτό και η ζωή θα ξαναβρεί τους κανονικούς της ρυθμούς. Ακόμα και στις δύσκολες συνθήκες, τα όμορφα συναισθήματα καταφέρνουν να ανθίσουν: η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά, η έγνοια για τους άλλους και φυσικά ο έρωτας. Η κλιμακούμενη εξέλιξη της ιστορίας μαρτυρά πολλά καρδιοχτύπια μέχρι την τελική κάθαρση, αλλά υποδηλώνει πως αυτή θα έρθει. Πως μέσα από τα σκοτάδια θα αναδυθεί το φως. Πολλά από τα ερωτήματα που απασχολούν τους ήρωες θα βρουν απαντήσεις, ενώ κάποια άλλα θα αποτελέσουν τροφή για σκέψη για τον αναγνώστη.

«In tenebris», λοιπόν· μια μυθιστορηματική κατάδυση στο σκοτάδι του φόβου που προκαλεί η αβεβαιότητα για το αύριο, αλλά και στο σκοτάδι της ανθρώπινης ύπαρξης και ψυχής. Ένα βιβλίο τρομακτικό, μα ταυτόχρονα περίεργα γοητευτικό και άκρως ανθρώπινο. Μια ιστορία για τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας, για εμάς τους ίδιους.