_

γράφει ο Σίμος Ανδρονίδης

–

Στη μονογραφία του με τίτλο ‘Αλέξανδρος Αδαμαντίου Εμμανουήλ’,  ο Κωστής Παπαγιώργης προσφέρει μία διεισδυτική ανάλυση στην Παπαδιαμαντική γραφή, γραφή που κάθε στιγμή αναζητά και ‘επι-κοινωνεί’ με τον Παπαδιαμαντικό βίο, ανασύροντας παράλληλα στην επιφάνεια την αισθαντική εν-συναίσθηση, τις ερωτικές του κλήσεις, τις ευρύτερες αναφορές του..

Ο Κωστής Παπαγιώργης, ανασυνθέτει το πλαίσιο, προσδιορίζει τις τομές που λαμβάνουν χώρα στον ελλαδικό χώρο τον 19ο αιώνα, εντός των οποίων αναπτύσσονται οι συμβολισμοί του έργου του Σκιαθίτη, διάστικτα υποκείμενα που ‘ποθούν’ την λέξη, που πενθούν’ για ένα γίγνεσθαι το οποίο ανα-καλεί και ζητά ‘θυσίες’..

Με έναν λόγο που ‘ρέει’ πάνω στο Παπαδιαμαντικό κειμενικό σώμα’, που καθίσταται δια-κειμενικός, ο συγγραφέας προσλαμβάνει εκ νέου τις Παπαδιαμαντικές εντάσεις, που, ως πλέρια λογοτεχνικότητα, ανασυνθέτουν προσδοκίες, στάσεις, κοινότητες εντός κοινοτήτων, προσδιορίζοντας παράλληλα την αποτείνουσα στο πρόσωπο Παπαδιαμαντική θρησκευτικότητα, την γλώσσα που συναρθρώνει λαϊκά στοιχεία με μία  διάστικτη υπερβατικότητα, την Σκιαθίτικη ιδιόλεκτο με μία ιδιαίτερου τύπου Καθαρεύουσα  που νοηματοδοτείται ως μομφή, που ανάγεται στην πλαισίωση: διαμέσου του τύπου της γλώσσας, αποκαλύπτομαι, φανερώνω τα αφανέρωτα..

Το έργο του Σκιαθίτη συγκροτεί και περιλαμβάνει την μικρή φόρμα, την φόρμα των μικρών διηγημάτων διάσπαρτων από νοήματα, από εννοιολογήσεις, από τους κρυφούς πόθους της μικρής κοινότητας, από την παράδοση του ‘εσταυρωμένου’ ελληνισμού,  από την Φραγκογιαννού[1] που ‘ιερουργεί’, που αναφέρει την ‘ανείπωτη’ λέξη για μία κοινωνία εντάσεων και εντάξεων, που φονεύεται και φονεύεται, που πριν το γκρεμό, πριν την άβυσσο, αντικρίζει το ‘χάος’ και τις αντίρροπες δυνάμεις-δυναμικές  τη δικής της ψυχής..

Και η κοινότητα στο έργο του Σκιαθίτη, τα πρόσωπα που την συν-αποτελούν, υπενθυμίζουν την έκταση του βίου που ‘σκάει’ στα ‘κύματα’ της αμφιβολίας, της αγωνίας και των αντιφάσεων, της ίδιας της διερώτησης: γιατί ποθώ την ‘μύηση’;

Ο Κωστής Παπαγιώργης, φέρει τις συνηχήσεις ενός Παπαδιαμάντη που προδίδει και προδίδεται από την εγκαρτέρηση, από τους αστερισμούς  του παρόντος και του παρελθόντος, που βιώνει αισθαντικά, που ποθεί διαμέσου της μίας λέξης, της πρωτεϊκής γλώσσας, της καθημερινής φαντασίωσης.

Υπό αυτό το πρίσμα, ο συγγραφέας του πρώτου και μοναδικού ονόματος, του ονόματος ‘Αλέξανδρος Αδαμαντίου Εμμανουήλ’, αμφισβητεί και ‘ρηγματώνει’  την εικόνα, την αναπαράσταση & τον συμβολισμό του αποστεωμένου κοινωνικά ‘κοσμοκαλόγερου των ελληνικών γραμμάτων’ έτσι όπως νοηματοδοτείται και αναπαράγεται, ωσάν μύθευμα και εκπαιδευτικά,  πλαισιώνοντας έναν συγγραφέα που στο έργο του παλινδρομούν οι γνώμες, τα βλέμματα, ο έρωτας που επέρχεται για να υπενθυμίσει το σώμα, την δική του σπουδή..

Ο Παπαδιαμάντης καθίσταται η ‘παλλόμενη’ καθημερινότητα του, οι προσλήψεις του, το όραμα και η πίστη στη ‘φωτιά’ που ανάβει ο ρέων οίνος.. Εννοιολογικά, χωροχρονικά, προσίδια πραγμολογικά, αυτόν τον συγγραφέα επανανοηματοδοτεί ο Κωστής Παπαγιώργης.

Ζώντας στον καιρό του, ο Σκιαθίτης  ‘βυθίζεται’ στη σκιά, για να ανασύρει στην επιφάνεια το πως είναι και το τι σημαίνει το ‘ζην επικινδύνως’, η αδιόρατη  ωρολογιακή ζωή που διαπερνάται από τον θάνατο, από τα ήθη και τα έθιμα μίας παράκτιας κοινότητας που εκβάλλει στο μέσον της καχυποψίας αλλά και της θαλπωρής..

Στο πλαίσιο του έργου του, ενσωματώνονται οι ‘υπόγειες’ τάσεις και οι ευρύτερες κοινωνικές-ιστορικές μεταβολές..

Με τις διαρκείς εγκλήσεις του, με τις συνεχείς αναφορές σε αποσπάσματα του έργου του, με το ύφος του προσιτού, ο Παπαγιώργης αναδεικνύει και αποδεικνύει παράλληλα τις πολλαπλές κατευθύνσεις, την ευρύτητα του Παπαδιαμαντικού έργου..

Στην ακροτελεύτια παράγραφο του βιβλίου, ο λόγος δίνεται στον Χρήστο Βακαλόπουλο ο οποίος διευρύνει τα όρια της Παπαδιαμαντικής εμμένειας: «Ο Παπαδιαμάντης δεν έγραψε για ν’ αποδείξει κάτι, αλλά για να υπηρετήσει το κοινό ελληνικό αίσθημα, τον παράξενο τρόπο των Ελλήνων, αυτόν τον τρόπο που σήμερα πολεμάμε με όλες μας τις δυνάμεις, μπλεγμένοι στην άρνηση της ζωής και στην αισθητικοποίηση του θανάτου. Ο άνθρωπος αυτός δέχτηκε να σηκώσει ένα βάρος χωρίς να κερδίσει τίποτα, και η φήμη που του παραχωρούμε σήμερα περισσότερο δείχνει τι προσπαθούμε να κερδίσουμε εμείς χωρίς απολύτως κανέναν τόπο, όλοι εμείς που δεν δεχόμαστε ότι υπάρχει κάποιο σημάδι ή κάποιο νήμα που να μας οδηγεί σ’ αυτό που είμαστε κι όχι σ’ εκείνο που θέλουμε να είμαστε βιάζοντας τον εαυτό μας. Με δύο λόγια, εμείς πρέπει να πλησιάσουμε τον Παπαδιαμάντη κι όχι να προσπαθήσουμε να τον φέρουμε στα νερά μας».[2]

_____

[1] Η Φραγκογιαννού φονεύει την ιστορική γενεαλογία της διαφορικής μοίρας, κρίνει και κρίνεται από την συνείδηση της.

[2] Βλέπε σχετικά, Παπαγιώργης Κωστής, ‘Αλέξανδρος Αδαμαντίου Εμμανουήλ’, Πέμπτη Έκδοση, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 2014, σελ. 216.