Η ποίηση θεωρείται μυστήριο, χάρη στην προσπάθειά μας να συλλάβουμε το ασύλληπτο, αν και όταν προσπαθούμε, γιατί φοβόμαστε ίσως να επιχειρήσουμε σε μια εποχή ορφανή από ανθρώπινες αξίες και αρετές.
Βρες λοιπόν μόνος σου τη δική σου έκφραση και τόλμησε να γράψεις με τον τρόπο σου!
Στην αρχή, γράψε όπως σκέφτεσαι! Προχωρώντας να σβήνεις και να γράφεις, να αφαιρείς και να συμπληρώνεις. Στην αρχή, γράφε δυο αράδες, τρεις, τέσσερις. Να τις κοινοποιείς στον εαυτό σου. Γράψε, κράτησε με την ημίκλειστη παλάμη σου το πτερύγιο του αυτιού σου έτσι που να μην φεύγει πίσω ο ήχος και διάβασε να ακούσεις τη φωνή σου. Τώρα, εκφωνητής και ακροατής της δικής σου γραφής, απολαμβάνεις τη δοκιμή σου στην ποίηση!
Η ποίηση να ξέρεις υπηρετεί την τέχνη γι’ αυτό προσπάθησε να είσαι μεν διάβροχος από ιδέες αλλά απόφευγε αυτό που είναι ανακριβές. Το καταλαβαίνεις με το κλασικό ερώτημα τι θέλει να πει ο ποιητής, τι θέλεις να πεις εσύ που γράφεις.
Η ποίηση είναι τέχνη αλλά απόφευγε την προχειρολογία που δημιουργεί ασάφειες. Πάνω απ’ όλα μην βιάζεσαι, γιατί θα γράψεις μεν αυθόρμητα και αυτόματα αλλά απαιτείται προσοχή στην παράθεση των λέξεων.
Για τα ελληνικά δεδομένα έχε υπόψη σου ότι η παράδοσή μας είναι αποτέλεσμα πολλών περιπετειών, εθνικών, κοινωνικών και συνεπώς η ποίηση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δύναται να υπηρετήσει τους αγώνες μας για την ελευθερία, την κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου αναδεικνύοντας με τον δικό της τρόπο τις ανάγκες για βελτίωση των συνθηκών ζωής του ατόμου και της κοινωνίας γενικότερα.
Οι γνώσεις λίγες, περισσότερες, πολλές, βοηθούν να γράψουμε ένα ποίημα. Στο σημείο αυτό επίτρεψέ μου να εξαιρέσω τους το τάλαντον έχοντας, να «κάνουν» ποίηση ό,τι αντιλαμβάνονται, την καθημερινότητα ή την επικαιρότητα με σατιρικό τρόπο. Έτσι γράφουν και αυτοί οι οποίοι γνωρίζουν γραφή αλλά προσλαμβάνουν τη γνώση ως υλικό για το κείμενό τους, που ναι, είναι ποιητικό και μάλιστα με τη ρίμα είναι και εύπεπτο. Έχουμε πολλά, προχειρογραμμένα ίσως ποιήματα, τα οποία λειτουργούν ως υπηρέτες της ιστορίας, της πραγματικότητας που έλαβε χώρα σε μια εποχή, της καθημερινότητας και αποτελούν συμπληρωματικό υλικό, στην προσπάθειά μας να αποκρυσταλλώσουμε μια κατάσταση π.χ. οικονομική.
Εδώ θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Προσωπικά θυμάμαι πόσο πλήρωνε κανείς το αγοραίο -καθορισμένη τιμή χωρίς ταξίμετρο- ταξί στο νησί μου στις αρχές της δεκαετίας του ’70, από ένα πρόχειρο σατιρικό ποίημα ενός συγχωριανού μου. Όταν το χωριό δεν είχε κληρικό και μετά κόπων ήρθε ένας ιερέας, που είχε χρηματίσει μοναχός, έγραψε μέσα σε λίγα λεπτά: μας έφεραν έναν παπά για νάρθει να μας δει, μα εκείνος δεν έβγαινε μέσα από το ταξί. Τον πήγαμε στον καφενέ λίγο για να καθίσει μα το μυαλό του στο ταξί μη φύγει και τον αφήσει.
Και επειδή έφυγε, δεν έμεινε, συμπλήρωνε: αυτός δεν ήρθε για παπάς, ήρθε να πρατιγάρει (να παρατηρήσει, να ελέγξει) για την επιτροπή ήταν καλός πάει το ‘γδοντάρι. Σήμερα, θυμάμαι ότι το ταξί κόστιζε τότε στον πελάτη, ογδόντα δραχμές.
Αυτό το ποιητικό κείμενο, μας δίνει πολύ απλά κάποιες πληροφορίες. Εδώ συμβαίνει ό,τι και με ευρηματικές διαφημίσεις για παιδιά. Γνωρίζουμε πολλά ποιηματάκια τα οποία διευκολύνουν το παιδί να θυμάται και να ζητάει από τη μητέρα του το διαφημιζόμενο προϊόν. Θυμάμαι μια παλιά διαφήμιση: το παιδί απαιτεί τη δική του την τροφή…!
Η ευρηματικότητα και η φαντασία παίζουν βασικό ρόλο στη σύλληψη της ιδέας και αυτό το χάρισμα το συναντήσαμε και στο παραπάνω παράδειγμα. Όμως ο ποιητικός κόσμος εμπεριέχει τη συγκίνηση, τη γλωσσική πληρότητα και επάρκεια, το στοχασμό-φιλοσοφικό εν πολλοίς – που σου επιτρέπει να ερμηνεύεις τα ανθρώπινα και τα υπερανθρώπινα σε μεταφυσικό επίπεδο, τα εγκόσμια, επίγεια και τα επουράνια!
Στο ποιητικό κείμενο που παρατίθεται θα πρέπει αναγνώστη μου, να κατανοήσεις τι περίπου συμβαίνει καθώς αναδεικνύονται έννοιες, αξίες και καταστάσεις.
Επιχειρώ μια σύντομη, απλή ερμηνεία με βάση τη σύλληψη της ιδέας ή του πυρήνα γύρω από τον οποίο αναπτύσσεται, δημιουργείται το ποίημα.
Κάποια στιγμή μέσα στα δύσκολα με απασχολεί η ζωή. Θα μπορούσα, όπου ζωή, να γράψω Ο ρόλος του θανάτου τι σημαίνει δηλαδή για εμένα θάνατος ή πώς καλούμε να διαβιώσω, με τέρμα – κατάληξη το θάνατο!
Αφού συνέλαβα την ιδέα, «έχτισα» στο χαρτί το ποίημα με ιδέες που προέκυψαν από ερωτήματα και βρήκα το υλικό γραφής, φέρνοντας μπροστά μου την εικόνα του θεάτρου εφόσον πρόκειται για ρόλο!
Γιατί Ελισαβετιανό, θα μπορούσα π.χ. να γράψω Αρχαίο Θέατρο. Αλλά βρήκα τόσα στολίδια, γεωμετρικά σχήματα, φορεσιές πανάκριβες που εξέφραζαν την Ελισαβετιανή εποχή και επεξεργαζόμενη στο μυαλό μου, γρήγορα τη ζήση μας, επέλεξα το πρώτο αφού η ζωή τα έχει όλα. Όμως υπάρχει κάτι κοινό σε ότι αφορά τους ρόλους, η συντομία και η ματαιότητα. Εδώ σε πιάνει το συναίσθημα και προσπαθείς να δέσεις τους στίχους με όρους και θεατρικούς π.χ. ανεπεξέργαστη σκηνή.
Άρα, τις ιδέες προσπαθώ να τις αφομοιώσω και να τις μετατρέψω σε συναισθήματα! Πώς θα εκφράσω την παρόρμηση, αν δεν την κατανοήσω, μέσω των παραδειγμάτων, για να εντοπίσω εκεί τη ρίζα του κακού, και τι είναι το κακό!
Εδώ πρέπει να τονίσω την αξία της γραμματικής και του συντακτικού. Δεν έχει σημασία το τι αλλά το πώς. Το πώς γράφω τις ιδέες μου, πώς τοποθετώ τις λέξεις, τα εκφραστικά μέσα, γιατί αυτά θα φτιάξουν την ποιητική εικόνα! Το ποίημα με περιμένει!
Στις άσπρες αστέναχτες μέρες, έβαλα τη χαλασμένη κλεψύδρα, θέλοντας να τονίσω το πόσο γρήγορα περνάνε. Παρέθεσα τη χαλασμένη κλεψύδρα με την έννοια ότι οι κόκκοι τής άμμου, από την πολλή χρήση έχουν φθαρεί και αδειάζει πιο γρήγορα το δοχείο! Βασικά η κλεψύδρα εμπεριέχει κατά την ετυμολογία της νερό αλλά και άμμο.
Μην διστάζεις να ξεφύγεις τα τετριμμένα, να αφεθείς και να δημιουργήσεις. Τα ρήγματα στην ποίηση είναι πρωτοτυπία!
Για να υποστηρίξω το τέλος του ποιήματος, την παρόρμηση και για να υπάρχει συνοχή, χρησιμοποιώ τα στοιχεία εκείνα που θα με οδηγήσουν στο επιθυμητό τέλος.
Σού έδωσα ιδέες, φτιάξε το δικό σου ποίημα!
Ο ρόλος της ζωής μου
Δύσκολος ο ρόλος της ζωής μου!
Δεν είναι αυτός ο αποστηθισμένος του
Ελισαβετιανού θεάτρου κι ας έχει εκείνα τα στολίδια
και τις πολύπλοκες πτυχώσεις της αυλαίας του!
Ταυτίζεται όμως με τη συντομία και τη ματαιότητα!
Δύσκολος ο ρόλος της ζωής μου,
πολλές ανεπεξέργαστες σκηνές,
άχαρες μέρες, επιβαρύνουν, με το γκρίζο τους,
το άσπρο εκείνων των αστέναχτων ημερών
στη χαλασμένη κλεψύδρα του χρόνου!
Βιάζομαι να προλάβω την ευδαιμονία
και ασυλλόγιστα θέτω στόχους πολλούς
αγνοώντας αιώνιες αξίες,
αργοσκοτώνοντας το αύριο.
Δύσκολος ο ρόλος της ζωής μου!
Σκέφτομαι τα ασύλληπτα και τα απρόσιτα
Ούτε τα πρώτα συλλαμβάνω, ούτε τα δεύτερα πλησιάζω!
Σου δίνω ιδέες; Φτιάξε το δικό σου σενάριο.
Φοβούμαι πως η ρίζα του κακού βρίσκεται στην παρόρμηση!
Εξαιρετικό το άρθρο σας κυρία Τσιουλπά.
Πράγματι εξαιρετικό!!!Σας ευχαριστούμε!!
Μοιράζομαι την εκτίμηση για το δάσκαλο του παιδιου μου , είμαι διαφορετικό με το μπαίνω κι ελέγχω στο σπίτι σου ενώ είναι κ άλλοι.
Το όνειρο έχει αρχίσει και γίνεται εφιάλτης. Το σίγουρο είναι ότι τα παιδιά μου είναι και θα είναι προτεραιοτητα μου πάντα και για πάντα.
Η μητέρα ως γνωστό θυσιάζει τα πάντα για τα παιδιά της. Ίσως κάποιοι με καταλαβαίνουν τώρα λίγο.
Πιστεύω ότι πρέπει να ξυπνήσουμε και να δούμε τη πραγματικότητα. Όσα ωραία στοιχεία κι αν είχε δεν γίνεται να συνεχιστεί αυτή η σύνδεση. Τις προάλλες ήθελα να διαβάσω για τους εφήβους στο σχολείο και διάβαζα για άλλα. Ίσως να νόμιζε ο καθένας κάτι διαφορετικό από αυτό που θα μπορούσε να γίνει.