–

γράφει η Ανθή Λεκάτη

–

Ας ξεκινήσουμε με λίγη ιστορία. Τη δεκαετία του ’80 αρχίζει να γίνεται λόγος για τον εκσυγχρονισμό των κομουνιστικών κρατών με βάση τα πρότυπα του δυτικού καπιταλιστικού κόσμου, ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικά. Οι προσπάθειες αυτής της μεταρρύθμισης αναπόφευκτα έφεραν τη σύγκριση. Και έτσι, καθώς οι νέοι και οι νέες της Κίνας συνειδητοποιούσαν ότι ζούσαν σ’ ένα περιβάλλον περιορισμού των ατομικών τους ελευθεριών και καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οδηγήθηκαν τον Απρίλη του 1989 σε κινητοποιήσεις με βασικό αίτημα όχι την ανατροπή του κομουνιστικού καθεστώτος αλλά τον εκδημοκρατισμό του. Η πλατεία Τιενανμέν κατακλύστηκε για έξι εβδομάδες από χιλιάδες ανθρώπους, κυρίως φοιτητές, ανάμεσά τους και στελέχη του ΚΚ Κίνας που ζητούσαν δημοκρατία και εκσυγχρονισμό του πολιτικού συστήματος. Οι εσωτερικές αναταράξεις στη κυβέρνηση ήταν φυσικά έντονες, με άλλους να παίρνουν το μέρος των ξεσηκωμένων πολιτών, άλλους να διατηρούν μια πιο μετριοπαθή στάση και άλλους να τους χαρακτηρίζουν «αντιεπαναστάτες». Αυτή η τελευταία θέση ήταν η επικρατέστερη και οδήγησε στα τραγικά γεγονότα της 4^ης Ιουνίου, όταν δηλαδή αποφασίστηκε και εκτυλίχθηκε η βίαιη καταστολή των κινητοποιήσεων με όπλα και τανκς που οδήγησε στην εκκένωση της πλατείας. Οδήγησε επίσης σε χιλιάδες συλληφθέντες και σε χιλιάδες νεκρούς.

Ποιος δεν έχει δει την θρυλική αυτή φωτογραφία με τον νεαρό να στέκεται απέναντι στα τανκς ή το βίντεο που τους δείχνει σε μια χορευτική μονομαχία; Ποιανού το βλέμμα δεν έχει μαγνητιστεί από το θάρρος και τη δύναμη που ακτινοβολεί αυτή η εικόνα; Ίσως και κάποια έκπληξη, ιδίως τη στιγμή που αυτός πηδάει πάνω στο άρμα και κάνει προσπάθειες να μιλήσει με τους στρατιώτες. Αυτή η φωτογραφία κρύβει ένα μυστικό. Δεν τραβήχτηκε τη μέρα που ο στρατός πήρε εντολή να διαλύσει τις κινητοποιήσεις, αλλά μία μέρα μετά την εκκένωση της Τιενανμέν, δηλαδή στις 5 Ιουνίου, όταν όλα είχαν τελειώσει. Κι όμως. Πάνω σε αυτήν ακριβώς τη φωτογραφία στήριξαν Ανατολή και Δύση την επιχειρηματολογία τους για να προβάλει η κάθε μία το δικό της αφήγημα. Αυτή η φωτογραφία έγινε σύμβολο για όλους για διαφορετικούς όμως λόγους. Η Δύση για να στηρίξει το αφήγημα του αντικομουνισμού και η Ανατολή για να δείξει το ανθρωπιστικό πρόσωπο του στρατού και της κυβέρνησης.

Και τώρα ας πάμε στο βιβλίο. Ο Γκάο Γι, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Κίνας αναθέτει στον Ντάρι, έναν ιδεαλιστή πράκτορα της κομμουνιστικής κυβέρνησης που εργάζεται σε μια μυστική οργάνωση με τη ονομασία Κάνζε, μια αποστολή: να εντοπίσει τον Άνθρωπο-Τανκ, δηλαδή εκείνον τον νεαρό της φωτογραφίας, και να τον πείσει να συναντήσει τον οδηγό του άρματος, λίγο πριν την επέτειο των εικοσιπέντε χρόνων από τις ταραχές της Τιενανμέν, προκειμένου να αγκαλιαστούν συμβολικά και να συμφιλιωθούν. Η σκηνή θα αποτυπωθεί σε βίντεο και θα παίξει στην τηλεόραση της Κίνας ανήμερα της επετείου. Με αυτή τη συμβολική κίνηση, κυβερνητικοί κύκλοι πιστεύουν πως θα πετύχουν να πείσουν τον κόσμο ότι η Κίνα αφήνει πίσω της τον διχασμό και μπαίνει σε μία νέα εποχή αποδεχόμενη την ιστορία της και κοιτώντας μπροστά. Ο Άνθρωπος – Τανκ ή αλλιώς Βάτραχος αμέσως μετά τα γεγονότα της Τιενανμέν είχε καταφέρει να φύγει από τη χώρα αποφεύγοντας τη σύλληψη, μαζί με τη γυναίκα του, την Γιου Μπιν Μπιν, η οποία πεθαίνει αρκετά χρόνια αργότερα και τον προστάτη τους, τον Αντίγιεφ. Καταλήγουν στο Μπακού, όπου ο Βάτραχος εργάζεται ως επιστάτης σε μια πλατφόρμα εξαγωγής πετρελαίου και αργότερα αναλαμβάνει τη διαχείριση μιας ντισκοτέκ, της «Μάκινα», ιδιοκτησία του Αντίγιεφ, όπου συχνάζει το χειρότερο είδος πελατείας. Η συνάντηση μεταξύ των δύο αντρών έχει οριστεί στο Μπακού. Η εξέλιξή της όμως παίρνει απρόσμενη τροπή και από ‘κει και πέρα ξεκινά μια ιστορία κατασκοπικού θρίλερ με επίκεντρο τα παρασκηνιακά παιχνίδια που παίζονται την εποχή της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, η οποία παραβλέπει οποιαδήποτε διάκριση πολιτικού συστήματος ή θρησκείας χάριν του κέρδους.

Οι χαρακτήρες που έχει δημιουργήσει ο ισπανός συγγραφέας, ιδίως ο Άνθρωπος – Τανκ και ο Ντάρι, είναι πολύ καλά σχεδιασμένοι, με βάθος, με υπαρξιακές αναζητήσεις, σκοτάδια και προσωπικές συγκρούσεις που αλληλεπιδρούν με το θολό και εύθραυστο σκηνικό που διαμορφώνεται γύρω τους.

Ποιος είναι τελικά ο Άνθρωπος- Τανκ;

Ο Βίκτορ Σόμπρα έχοντας σαν πυρήνα αυτή την θρυλική εικόνα – σύμβολο των ταραχών της Τιενανμέν, φωτογραφία που βραβεύτηκε με Πούλιτζερ το 1990, ξετυλίγει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία γύρω από αυτήν, μυθοπλαστική φυσικά αλλά με αληθινές ιστορικές και πολιτικές αναφορές εκείνης της εποχής.

Από τις εκδόσεις Carnivora. Εξαιρετική αισθητική, ποιότητα χαρτιού και γραφικός σχεδιασμός. Το μόνο που ενδεχομένως έλειψε είναι ένα σύντομο βιογραφικό του συγγραφέα.