–

γράφει η Ανθή Λεκάτη

–

Δεν τον ήξερα τον Anderson. Το βιβλίο με τράβηξε ομολογώ από τον τίτλο που μου φάνηκε πολλά υποσχόμενος και έτσι εντελώς απρόσμενα βρέθηκα να διαβάζω ένα διαμάντι της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πρόκειται για μια συλλογή 16 διηγημάτων που γράφτηκαν  μεταξύ του 1926 και του 1930. Η συλλογή εκδόθηκε το 1933 και περιλαμβάνει μερικά από τα πιο γνωστά και σημαντικά διηγήματα της αμερικάνικης λογοτεχνίας, ενώ μαζί με το μυθιστόρημα Ουάινσμπεργκ Οχάιο θεωρούνται από τα καλύτερα βιβλία του Anderson. Θάνατος στο δάσος, Το χαμένο μυθιστόρημα, Η χειροδικία, Σαν βασίλισσα, Θάνατε αδερφέ μου είναι ορισμένα μόνο από τα υπέροχα διηγήματα της συλλογής που δείχνουν το μέγεθος της τέχνης ενός συγγραφέα που υπήρξε δάσκαλος και μέντορας του Χέμινγουεϊ και του Φόκνερ.

Οι ιστορίες του Anderson έχουν δύο σημαντικά χαρακτηριστικά που μαγνητίζουν την ανάγνωση: ευφάνταστη θεματολογία και ζωντανή γλώσσα. Με άλλα λόγια δεν τον βαριέσαι. Χρησιμοποιεί μικρές προτάσεις, κοφτή γραφή- παίζει με τα όρια της προφορικότητας- χωρίς όμως να γίνεται πρόχειρη ή φτωχή. Αντίθετα ο λόγος του έχει πλούσια λογοτεχνικά στοιχεία, όπως οι εγκιβωτισμένες ιστορίες, οι εναλλαγές στη φωνή της αφήγησης, οι εναλλαγές ανάμεσα σε διαφορετικά χρονικά αφηγηματικά επίπεδα μέσα στην ίδια ιστορία, ακόμα και μέσα στην ίδια παράγραφο. Δεν περιττολογεί και δεν πλατειάζει, η επιλογή των λέξεων που κάνει είναι εύστοχη και σαφής.

Τις ιστορίες του Anderson δε θα μπορούσε κανείς να τις χαρακτηρίσει εύθυμες. Οι ζωές των ηρώων του έχουν περίσσιο μυστήριο και ξεδιπλώνονται μέσα σε ένα μελαγχολικό σύμπαν, λίγο σκοτεινό, σίγουρα βαθιά ανθρώπινο και κατά βάθος συγκινητικό. Οι ιστορίες αυτές είναι δημιουργήματα ενός ανθρώπου που υπέστη νευρικό κλονισμό, που έκανε δύο απόπειρες αυτοκτονίας, που άλλαξε πάμπολλους τόπους κατοικίας (σαράντα με πενήντα όπως πληροφορούμαστε από τον Σπύρο Γιανναρά στο επίμετρο), που έμεινε στην αφάνεια για πολλά χρόνια, που χλευάστηκε από τους ανθρώπους που βοήθησε, αλλά αποθεώθηκε από μεγάλους συγγραφείς όπως ο Τόμας Γουλφ, ο Άμος Οζ, η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Χένρυ Μίλλερ, ο Ρέιμοντ Κάρβερ κ.ά. Μπορούμε να διακρίνουμε εμφανή ίχνη της πολυκύμαντης ζωής του στις ιστορίες του, όπως στο Χαμένο μυθιστόρημα ή στο Σαν βασίλισσα, όπου λέει: «Μια μέρα περπατούσα στην 5^η Λεωφόρο. Ξέρετε σε τι κατάσταση είναι ένας συγγραφέας όταν δεν μπορεί να γράψει. Εγώ είχα περάσει μήνες σε αυτή την κατάσταση. Τα χρήματά μου είχαν τελειώσει. Ό,τι έγραφα ήταν πεθαμένο. Είχα γίνει ολίγον ρακένδυτος. Τα μαλλιά μου είχαν μακρύνει, κι εγώ είχα λεπτύνει. Σε περιόδους που δεν μπορώ να γράψω σκέφτομαι συχνά την αυτοκτονία. Κάθε συγγραφέας έχει τέτοιες περιόδους.»

Ο συγγραφέας είχε έναν απρόσμενο και τραγικό θάνατο. Το 1941, σε ηλικία 64 ετών, και ενώ βρισκόταν σε πλοίο προς τη Νότια Αφρική κατάπιε  κατά λάθος μια οδοντογλυφίδα, η οποία του δημιούργησε περιτονίτιδα και πέθανε σε νοσοκομείο του Παναμά. Το επίμετρο στο τέλος του βιβλίου από τον Σπύρο Γιανναρά είναι εξαιρετικά χρήσιμο, μια μεγάλη δεξαμενή πληροφοριών για το έργο και τη ζωή του Anderson, ιδίως για όσους τον πιάνουν στα χέρια τους για πρώτη φορά.