Είναι γεγονός πως το όνομα «Νετσάγιεφ» μας παραπέμπει στον Χόρχε Σεμπρούν, τον μεγάλο Ισπανό συγγραφέα που στα 1987 μας έδωσε το συγκλονιστικό μυθιστόρημα «Η επιστροφή του Νετσάγιεφ» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Εξάντας», 1992), άρα σε ιστορία που έχει μια κάποια σχέση με την τρομοκρατία. Και όντως «Ο ΑΓΓΕΛΟΣ που έχασε τον δρόμο για τον Παράδεισο» του Ντίνου Γιώτη είναι μυθιστόρημα που έχει για κεντρικό άξονά του έναν φοιτητή, τον «Άγγελο» που εμπλέκεται με την τρομοκρατία υιοθετώντας το ψευδώνυμο «Νετσάγεφ».

Η εξέλιξη της μυθοπλασίας ακολουθεί δυο δρόμους. Ο ένας είναι η αποσπασματική σε πρώτο πρόσωπο αφήγηση του μικρότερου αδελφού, ενώ ο δεύτερος εξελίσσεται με την τριτοπρόσωπη αφήγηση του συγγραφέα. Η ημερολογιακή εξιστόρηση των στοιχείων των αφηγήσεων έρχεται για να εντάξει τον μύθο στην καθημερινότητα της ρέουσας πραγματικότητας.

Ο συγγραφέας επιχειρεί ένα ψυχογράφημα των οικείων του πρωταγωνιστή, του Άγγελου, δηλαδή. Ο πατέρας γιατρός, η μητέρα αρχιτεκτόνισσα, ο επίσης φοιτητής αδελφός. Ο πατέρας σέρνει πίσω του το προδομένο Πολυτεχνείο, η μητέρα τα προδομένα όνειρά της για την εφαρμογή της αισθητικής στον χώρο που δραστηριοποιείται επαγγελματικά, ο μικρός αδελφός τις αθώες κόντρες που χαρακτηρίζουν τις αδελφικές σχέσεις.

Αποκαλύψεις και ανατροπές. Ο επαναστάτης Άγγελος δεν χαρακτηρίζεται από τραύματα της παιδικής ηλικίας. Ένα παιδί μεγαλωμένο με στοργή και με φροντίδες. Ένα παιδί που σε κάποια φάση της ζωής του χάνει τον δρόμο για τον Παράδεισο. Και από την στιγμή εκείνη αρχίζει το δράμα των οικείων. Παράλληλες αφηγήσεις προσπαθούν να δώσουν εκείνες τις αποσπασματικές εικόνες που θα φωτίσουν ολόκληρη τη διαδρομή. Ο «Νετσάγεφ» παντού και πουθενά μετά από την αποκάλυψη ότι συμμετείχε σε ένοπλη ληστεία. Η αγωνία των οικείων στο κόκκινο.

Δεν είναι όμως μόνο η αγωνία που ανάγλυφα εξελίσσεται από τον συγγραφέα. Είναι και κάποιοι ισχυροί προβληματισμοί, αυτοί που ενδεχομένως βιώνουν γονείς που θέλησαν να προσφέρουν στα παιδιά τους μια αγωγή στην απόλυτη ελευθερία, μια δημοκρατική διαπαιδαγώγηση: Ο πατέρας του Άγγελου είναι αυτός που του έχει χαρίσει και του έχει δείξει τις θέσεις του Τζον Λοκ. Μια υπογράμμιση των λόγων του Λοκ (Αν ένας ηγεμόνας χρησιμοποιεί την εξουσία του εναντίον του λαού του, τότε ο λαός έχει το δικαίωμα να τον αντιμετωπίσει με βία. Ο σωστός τρόπος για να αντιμετωπιστεί η παράνομη βία της εξουσίας είναι η ίδια η βία) απαντά σε πολλά.

Ο συγγραφέας έντεχνα οδηγεί τον αναγνώστη στη λύση, λυτρώνοντάς τον από την αγωνία, αλλά χωρίς να μπαίνει στον πειρασμό του ευχάριστου τέλους. Προσωπικά εύχομαι στους αναγνώστες του να μπουν στον πειρασμό (και στον… κόπο) ν’ αναζητήσουν στη συνέχεια και την «Επιστροφή του Νετσάγιεφ» του Σεμπρούν. Μόνο κερδισμένοι θα βγουν.

Απ’ όλα τα μέλη της αριστερίστικης οργάνωσης “Προλεταριακή πρωτοπορία”, ο Ελί Σίλμπερμπεργκ είναι ο μόνος που δεν πέτυχε κοινωνικά. Οι υπόλοιποι κατάφεραν τελικά να επιβληθούν σ’ αυτή την κοινωνία που αρχικά ήθελαν να καταστρέψουν. Έδωσαν τη μάχη αυτή με πάθος ισότιμο μ’ εκείνο που είχαν επιδείξει είκοσι χρόνια νωρίτερα επιδιώκοντας την αλλαγή. Απέκτησαν εξουσία και χρήμα. Απ’ όλους αυτούς λοιπόν ο Ελί Σίλμπερμπεργκ είναι ο λιγότερο επιφανής· για την ακρίβεια είναι ο λιγότερο επιφανής από τους τέσσερις που έχουν απομείνει. Γιατί ο πέμπτος της οργάνωσης έχει πεθάνει. Τον έλεγαν Ντανιέλ Λορενσόν και το παρατσούκλι του ήταν “Νετσάγιεφ”. Τον σκότωσαν οι φίλοι του πριν από είκοσι χρόνια. Για να επιζήσουν εκείνοι.

_

γράφει ο Άγγελος Πετρουλάκης